حادثه مسجد گوهرشاد؛سند تاریخى غیرتمندى مردم مسلمان ایران‌

به گزارش قائم آنلاین، دولت‌هاى استعمارگر غرب كه در دوره سلطنت پادشاهان قاجار براى اجراى سیاست‌هاى استعمارى خود دین و مذهب و نهادهاى دینى همچون حوزه و روحانیت را مانعى جدى یافته بودند، سعى نمودند تا با به قدرت رساندن شخصى وابسته و خودكامه همچون رضاخان این مانع مهم را از سر راه خود برداشته و با اعمال تغییرات اساسى مدنظر خود این هدف را محقق نمایند.ازاین‌رو رضاخان كه با این حمایت‌ها به قدرت رسید و با تجربه تاریخى كه از جایگاه و قدرت دین و روحانیت در جامعه ایران داشت، ابتدا سعى نمود كه با اجراى سیاست‌هاى مزورانه و تظاهر به دین‌دارى، حمایت علما و روحانیون را جلب نماید. اما پس از استحكام پایه‌هاى قدرت و سلطنت خود، با الگوپذیرى از دولت‌هاى غربى و نیز كشورهاى غرب‌گرایى همچون تركیه كه سیاست‌هاى استعمارى و ضد دینى این كشورها را در سطح وسیع اجرا نموده بودند و نیز با این تلقى كه دین همچون خرافات مانع هرگونه پیشرفت كشور است، به مبارزه جدى با هرگونه مظاهر و سنت‌ها و آموزه‌هاى دینى پرداخت.

رضاخان؛ مأمور اجراى سیاست‌هاى استعمارى و دین‌ستیزانه غرب

‌از اولى‌ترین این آموزه‌ها كه از دوران‌هاى گذشته با فرهنگ و سبك زندگى اجتماعى و فردى مردم و بانوان ایران آمیخته‌شده و به رفتارى ارزشى و دین‌دارانه تبدیل شده بود، «حجاب و پوشش اسلامى» بانوان مسلمان ایران بود راهبردى كه «همفر»، جاسوس انگلیسى در كشورهاى اسلامى، در كتاب خاطرات خود به لزوم اجراى آن اذعان‌دارد و معتقد است كه یكى از نقاط قوت و نیرومندى اسلام و از علل پیشرفت مسلمانان، حجاب زنان است كه موجب جلوگیرى از فساد و روابط نامشروع مى‌گردد و باید براى نیل به اهداف استعمارگرانه، نابودى آن‌را در سرلوحه‌ى اقدامات وزارت مستعمرات انگلیس قرارداد.

او هم‌چنین دراین‌باره مى‌گوید: «در مسأله‌ى ‌بى‌حجابى زنان، باید كوشش فوق‌العاده به عمل آوریم تا زنان مسلمان به بى حجابى و رها كردن چادر مشتاق شوند… پس‌ازآن‌كه حجاب زن با تبلیغات وسیعى از میان رفت، وظیفه‌ى مأموران ما آن است كه جوانان را به عشق‌بازى و روابط جنسى نامشروع با زنان تشویق كنند و بدین‌وسیله فساد را در جوامع اسلامى گسترش دهند.» (خاطرات همفر، جاسوس انگلیسى در ممالك اسلامى،ص‌۸۴)

رضاخان با این طرز تفكر كه مى‌پنداشت هرگونه تغییرى براى اصلاح جامعه و پیشرفت آن باید ابتدا از تغییر پوشش و ظاهر آغاز شود، به مبارزه علنى با این نوع پوشش و تغییر لباس زنان و مردان ایرانى و كشف حجاب اقدام نمود. در حقیقت رضاخان مأمور بود تا این‌راهبرد استعمارى غرب در مبارزه با دین و مظاهر دینى را عملى نماید.او ابتدا براى این‌كه جامعه را براى این تغییرات بنیادین آماده سازد، اقداماتى علنى براى كشف حجاب انجام داد؛ چنان‌كه در بهمن ۱۳۱۳، در افتتاح دانشگاه تهران، به دختران دستور دادند كه بدون حجاب به تحصیل مشغول شوند و یا در پایان جشن شیراز، عده‌اى از دختران بر روى صحنه نمایان شدند و ناگهان نقاب از چهره برگرفتند و به رقص و آوازه‌خوانى مشغول شدند. با اقداماتى از این قبیل حكومت رضاخان به‌طور علنى برنامه كشف حجاب خود را به اجرا گذاشت. پس‌ازاین اقدامات اجتماعى علنى، قانون كشف حجاب به همراه قوانین دیگرى همچون قانون لباس متحدالشكل در مجلس شوراى ملى تصویب و براى اجرا ابلاغ شد.

حادثه مسجد گوهرشاد؛ سند تاریخى غیرتمندى مردم مسلمان ایران

‌پس‌ازآن كه زمزمه شوم نقشه ننگین رضاخانى جهت به تاراج دادن ارزش‌هاى دینى در قالب كشف حجاب به مردم رسید اعتراضات سراسرى، كشور را فراگرفت. در این میان یكى از علماى مشهد در شوراى مجتهدان شهر، به‌عنوان نماینده معرفى شد تا با رضاخان مذاكره كند ولى به‌محض رسیدن به تهران، به دستور رضاخان بازداشت و در رى ممنوع‌الملاقات گردید. مردم كه در مسجد گوهرشاد مشهد به این امر اعتراض داشتند، با سخنرانى وعاظ، شورى چند برابر یافته و خواهان مراجعت آن عالم شدند. در ادامه اعتراضات، در روز شنبه ۲۱ تیرماه ۱۳۱۴، در مسجد گوهرشاد، شعارهاى ضد سلطنت و ضد حجاب‌زدایى داده شد و مسجد، یكپارچه سرود مقاومت سر مى‌داد. قواى دولتى كه مقاومت مردم را دیدند به دستور رضاخان به اجتماع آنان یورش برده و در كشتارى خونین و وحشیانه بین ۲ تا ۵ هزار نفر را كشتند. كامیون‌هاى بسیارى، اجساد مبارزان را كه جز سلاح ایمان و شهادت، سلاح دیگرى نداشتند جابه‌جا كردند. به گفته شاهدان عینى، مأموران دولتى، شهدا و زخمى‌ها را به‌وسیله ۵۶ كامیون منتقل كرده و در خندق‌هایى كه در اطراف مشهد پیش‌بینى شده بود دفن نمودند.

این فاجعه هولناك كشتار وحشیانه رضاخان در آستان مقدس رضوى، اگرچه در آن زمان پایان یافت ولى یاد حماسه خونین این نهضت اسلامى و برخاسته از باورهاى ارزشى مردم، براى همیشه درتاریخ مبارزات اسلامى ملت غیرتمند و عزت طلب ما باقى ماند و نشان داد ماهیت اصلى تمدن غربى و ضد دینى كه رضاخان قصد داشت آن‌را در جامعه ایران پیاده نماید و نیز نسخه تجویزى روشنفكران براى مدرن شدن جامعه ایران، نه‌تنها به مقدس‌ترین اعتقادات آن‌ها، بلكه به جان آن‌ها نیز رحم نمى‌كند.