چالش‌های پیش روی طرح‌های هادی روستایی

به گزارش قائم آنلاین، ولی الزاماً این طرح‌ها نمی‌توانند تمامی زیرساخت‌های مورد نیاز بخش گردشگری را در روستاها فراهم کنند، چرا که در آن‌ها امکانات و زیرساخت‌های اصلی گردشگری همچون مراکز اقامتی، رفاهی یا پذیرایی و نیز شیوه‌های حفاظت از محیط زیست، ابنیه‌ها، جاذبه‌ها و نیز کارآفرینی و اشتغالزایی در بخش گردشگری مورد توجه چندانی قرار نگرفته است.

از طرفی توسعه گردشگری در توسعه پایدار روستاها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در توسعه این امر و رعایت معماری ویژه و حفظ بافت سنتی روستاهای هدف گردشگری نقش مهمی بر عهده دارد.

سهراب رئیسی مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی چهارمحال و بختیاری در گفت و گو ، اظهار کرد: تاکنون ۸۶۳ طرح هادی روستایی با اعتباری بالغ‌بر ۳۴۲ میلیارد و ۴۴۱ میلیون ریال در استان تهیه و بازنگری شده است.

وی با اشاره به اینکه از مجموع ۸۶۳ طرح ۵۹۰ طرح تهیه و ۲۷۳ طرح بازنگری شده است، افزود: ۹۸ درصد روستاهای بالای ۲۰ خانوار استان دارای طرح هادی روستایی هستند.

مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی چهارمحال و بختیاری با اشاره به اجرای طرح هادی روستایی، بیان کرد: از ابتدا تاکنون طرح هادی روستایی در ۳۲۹ روستا با اعتباری بالغ بر یک هزار و ۱۴۳ میلیارد و ۸۰ میلیون ریال اجرا شده است.

وی خاطرنشان کرد: طرح هادی روستایی در چند فاز در تمام روستاهای هدف گردشگری استان اجرا شده است.

رئیسی بیان کرد: هدف از اجرای طرح هادی روستایی دستیابی به ایجاد زمینه توسعه و عمران روستاها، هدایت وضعیت فیزیکی روستاها، بهبود کیفیت بافت روستا، کنترل و نظارت بر روند توسعه کالبدی روستا و ایجاد بستر لازم جهت فراهم شدن زمینه صدور سند مالکیت املاک واقع در بافت مسکونی روستا است.

داوود مهدوی استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه پیام‌نور شهرکرد بیان کرد: طرح هادی روستایی تنها سند توسعه در سطح محلی و روستایی بوده و طرحی است که به دنبال ساماندهی و اصلاح بافت موجود، میزان و مکان گسترش آتی و نحوه استفاده از زمین برای عملکردهای مختلف از قبیل مسکونی، تجاری و کشاورزی و تأسیسات و تجهیزات و نیازمندی‌های عمومی‌روستایی است.

وی افزود: هدف از ایجاد طرح هادی روستایی فراهم کردن زمینه توسعه و عمران روستاها با توجه به شرایط فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی، تأمین عادلانه امکانات از طریق ایجاد تسهیلات اجتماعی، تولیدی و رفاهی، هدایت وضعیت فیزیکی روستا و ایجاد تسهیلات لازم جهت بهبود مسکن روستاییان و خدمات محیط زیستی و عمومی است.

مهدوی گفت: توسعه پایدار گردشگری شامل کیفیت زندگی برای جامعه میزبان، رضایت گردشگران، حفظ محیط زیست و منابع انسانی و اجتماعی مورد استفاده در فرایند گردشگری است، با این تعاریف و تفاسیر مشخص می‌شود طرح هادی روستایی می‌تواند تنها زمینه‌ها و بسترهای لازم برای توسعه پایدار گردشگری را فراهم کند ولی به تنهایی نمی‌تواند به تحقق کامل آن، کمک کند.

وی ادامه داد: در بحث گردشگری علاوه بر جامعه میزبان که روستاییان هستند با جامعه میهمان یا همان گردشگران، جاذبه‌ها، امکانات و فعالیت‌های گردشگری نیز مواجه هستیم که این مباحث در طرح‌های هادی روستایی دیده نشده و باید به صورت جداگانه و یا در بازنگری طرح‌های هادی روستایی به آن‌ها توجه لازم صورت گیرد.

این مدرس دانشگاه بیان کرد: با نگاهی به روند تهیه و اجرای طرح‌های هادی روستایی می‌توان به دو چالش که یکی در سطح کلان و ملی و دیگری چالش‌های استانی و محلی است اشاره کرد، به این گونه که در سطح کلان بایستی نحوه تهیه این طرح‌ها به گونه‌ای باشد که براساس برخی از شرح خدمات نوشته شده، برای تمام روستاهای کشور همان طرح اجرا شود که یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های جدی در این حوزه به ویژه برای روستاهای چهارمحال و بختیاری بوده که بخش اعظم این استان را مناطق عشایری تشکیل می‌دهند و به طور کلی شرایط و مقتضیات سرزمینی و معیشتی این جوامع در طرح‌های هادی روستایی نادیده گرفته شده است.

وی گفت: افزون بر این ماهیت و ساختار، عمدتاً طرح هادی روستایی بر توسعه فیزیکی و کالبدی روستاها تاکید داشته که مباحث اجتماعی و اقتصادی در آن بسیار کمرنگ و یا نادیده گرفته شده است.

مهدوی تصریح کرد: در سطح استانی و محلی نیز می‌توان به دلیل عدم مدیریت مناسب در زمان اجرای طرح‌ها، عدم تخصیص اعتبارات لازم و اجرای ناتمام و نیمه کاره بسیاری از طرح‌های تهیه شده به طور کامل، به عدم تحقق اهداف طرح‌های روستایی، عدم توجه به مسائل اجتماعی، اقتصادی و اشتغال‌زایی در مناطق روستایی و عدم جلب مشارکت و نظرمردم در تهیه و اجرای طرح‌ها و…. اشاره کرد، همچنین از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی طرح‌های هادی روستایی با توجه به پتانسیل‌ها و جاذبه‌های موجود در روستاها عدم توجه به بحث گردشگری در آن‌ها است.

وی ادامه داد: این طرح از ابتدا با هدف توسعه روستاها و تجدید حیات فیزیکی اجتماعی و اقتصادی روستاها تهیه و تنظیم شده و صرفاً مبتنی بر توسعه گردشگری در مناطق روستایی نبوده‌اند، به طوری که توسعه گردشگری در اهداف اصلی این طرح‌ها گنجانده نشده است.

این مدرس دانشگاه بیان کرد: اخیراً با توجه به روند روز افزون توسعه گردشگری در مناطق روستایی، تعدادی از روستاها به عنوان روستاهای هدف گردشگری انتخاب و معرفی شدند، به دنبال این اقدامات، طرح‌های هادی روستایی برای این گونه روستاها مجدداً بازتعریف و براساس شرح خدمات جدید تهیه شدند.

وی تاکید کرد: مباحث و فعالیت‌های گردشگری به ویژه بهسازی و بازسازی مساکن و معابر، مرمت و احیا بافت‌های تاریخی و با ارزش روستایی، بهره‌گیری از جاذبه‌ها و پتانسیل‌های تفریحی و گردشگری روستاها و توسعه امکانات و زیرساخت‌های متناسب با بخش گردشگری در روستاهای هدف مورد توجه جدی قرار گرفته است که پیشنهاد می‌شود طرح‌های هادی روستاهای هدف گردشگری برای سایر روستاهایی که قابلیت و پتانسیل تفریحی و گردشگری را دارا هستند تهیه و اجرا شود.

مهدوی با اشاره به اینکه مردم محور اصلی هر گونه توسعه محسوب می‌شوند، تصریح کرد: لازم است در بحث توسعه گردشگری به مشارکت‌های مردم و توسعه مشارکتی توجه جدی صورت گیرد و مردم در تمامی مراحل تهیه، اجرا و بهره‌برداری ناشی از اجرای طرح، مشارکت داده شوند و از نظرات و سرمایه‌های فکری و معنوی آن‌ها به طور کامل استفاده شود.

وی افزود: توسعه امکانات و زیرساخت‌های گردشگری توسط نهادهای دولتی و نیز بخش خصوصی می‌تواند زمینه‌ساز توسعه پایدار گردشگری باشد که بایستی با توجه به طرح و برنامه قبلی در مناطق روستایی ایجاد شوند.

این مدرس دانشگاه خاطرنشان کرد: توجه به کارآفرینان در این حوزه، بازاریابی محصولات و فرآورده‌های گردشگری، استفاده حداکثری از ظرفیت‌های محلی، جلوگیری از نشت سرمایه به خارج از این مناطق و جلوگیری از تخریب منابع طبیعی و جاذبه‌های گردشگری و برنامه‌ریزی مناسب می‌تواند به توسعه پایدار گردشگری در مناطق روستایی استان کمک شایان و قابل توجهی کند.