آئین‌های کهن محرم در سوادکوه

به گزارش قائم آنلاین، یاد و خاطره شهدای کربلا مشعل فروزان قیام بر ضد ظلم و ستم را در خلال سالیان متمادی برافراشته نگاه داشته و پیام عاشورا را از این طریق همه ساله در تاریخ تداوم بخشیده است.

سیاه پوش شدن مردم، نوحه سرایی، برداشتن نخل و علم و کتل، اطعام عزاداران حسینی و برپایی مراسم تعزیه خوانی و روضه خوانی در هیأت‎ها، تکایا و حسینیه‌های شهرها و روستاهای ایران، نمونه‌هایی از آداب و سنن مسلمانان و ارادتمندان به اهل بیت عصمت و طهارت است.

تبدیل شدن حماسه کربلا با جوهره الهی و توام با قداست، معنویت رشادت و عشق و شجاعت به شعائر اسلامی، ضمن زنده نگه داشتن مکتب و یاد آن شجاعان و رشادت‌هایشان انگیزه‌ای است برای انقلاب مکرر علیه ظلم و بیداد.

این واقعه عظیم تاریخی در اسلام، فصلی درخشان در عقاید مذهبی ایرانیان که به ائمه اطهار و آل‌الله علاقمندند ایجاد کرد و سرآغازی برای برپایی تعزیه شد که با گسترش و توسعه آن دامنه سایر حوادث مذهبی، همچون وفات پیامبر اسلام(ص)، وفات حضرت زهرا(س)، شهادت مظلومانه حضرت علی(ع) و شهادت کریم اهل‌البیت امام حسن مجتبی(ع) از صحرای کربلا به کوفه، شام، مدینه و سراسر ایران کشیده شد.

طبق سنت هر ساله با فرا رسیدن ماه محرم در روستاهای سوادکوه مراسم تعزیه‌خوانی همراه با اطعام‌دهی به عزاداران برگزار می‌شود.

مردمان سوادکوه با داشتن فرهنگ غنی و ریشه‌های مذهبی و ارادت خاص خود به سالار شهیدان رسم خاصی برای نشان دادن دلدادگی خود به سرور شهیدان دارند به طوری که همه ساله مردم بسیاری را از سراسر کشور برای دیدن این شیوه عزاداری به خود جلب می‌کنند.

یکی از رسومات مهم عزاداری ویژه محرم در سوادکوه اطعام‌دهی و تعزیه از روز هفتم محرم در روستاهای سوادکوه است.

روستاهای “کسلیان”، “سی‌پی”، “پیرنعیم” و “اتو” هرساله میزبان عزاداران حسینی از اقصی نقاط شهرستان، استان و حتی کشور هستند و مراسم تعزیه در این روستاها برگزار می‌شود.

نمایش آئینی تعزیه‌خوانی و اطعام‌دهی به عزاداران حسینی سنت پسندیده‌ای است که تاکنون تحت هیچ شرایطی و با توجه به شرایط اقتصادی کنونی در این دهستان‌ها ترک نشده است.

*قدمت ۱۵۰ ساله «تعزیه‌خوانی» در روستای اَتُوُ

روستای اَتُوُ در ۱۴ کیلومتری شمال شهر زیراب  باقدمت بیش از ۳ هزار ساله، مرکز منطقه کسلیان سوادکوه است و مراسم تعزیه آن شهرتی فراوان داشته و قدمت تعزیه خوانی آن به بیش از ۱۵۰ سال می‌رسد.

هرساله در ماه محرم دوستداران اهل بیت(ع) به این روستا می‌آیند تا در این مراسم باشکوه شرکت کنند و از ابتدای ماه محرم تا اواسط ماه صفر مراسم شبیه خوانی دراین روستا برگزار می‌شود.

در غروب تاسوعا مراسم شبیه خوانی و در همان شب نیز مراسم تعزیه وفات حضرت رقیه(س) برگزار می‌شود که تمام عزاداران را به حزن واندوه وا می‌دارد.
پس از آن مراسم عزاداری تا پاسی از شب ادامه پیدا می‌کند و سپس جوانان روستا مسیر عزاداری روز عاشورا را جهت ورود میهمانان آب و جارو می‌کنند و به نظافت روستا می‌پردازند.

این جوانان یاد و خاطره شهدا و دوستانشان را که هر ساله در این مراسم با عشق به اباعبدالله همپای آنان بودند و اکنون در بینشان نیستند را پاس می‌دارند و از خدواند متعال، مغفرت و همنشینی با اباعبدالله را برای آنان طلب می‌کنند.

اندکی مانده به سحر، گروهی ناشناس با صورت‌های پوشیده و لباس‌های عربی وارد حیاط مسجد شده و دور علم به نوحه خوانی و عزاداری پرداخته و با حالتی حزن انگیز خاطره تلخ روز عاشورا را یادآور می‌شوند.

قبل از اذان صبح مراسم سحرخوانی اجرا می‌شود و نغمه‌ای صبح صادق وا مشو در روستا طنین انداز می‌شود.

پس از برگزاری نماز جماعت صبح عاشورا، همه اهالی روستا خود را جهت پذیرایی از میهمانان امام حسین (ع) آماده می‌کنند.

با حضور هیات‌های مذهبی روستاهای اطراف و اجتماع و عزاداری در مسجد روستا و پذیرایی صبحانه از آنان، مراسم تعزیه شهادت امام حسین (ع) برگزار می‌شود.

مراسم پذیرایی ناهار برنامه انتهایی روز عاشورا در روستای اتو است که با توجه به پخت غذا در همه منازل روستا، همه این منازل پذیرای عزاداران حسینی هستند.

*ذوالجناح‌خوانی؛ نمایشی آئینی برای بیان واقعه عاشورا

علاوه بر سنت دیرینه اطعام دهی و تعزیه، ذوالجناح‌خوانی در محرم نیز در بسیاری از مناطق سوادکوه مرسوم است.

ذوالجناح‌خوانی در واقع نمایشی آئینی برای بیان واقعه عاشورا است، در این رسم هم زمان با چرخاندن ذوالجناح در محوطه روستا نوحه‌خوان با خواندن اشعاری قدیمی بخشی از واقعه عاشورا را بازگو می‌کنند.

زنان سوادکوهی نیز برای همراهی با زینب کبری شیرزن کربلا با حمل گهواره‌ای چوبی در دسته‌های عزا در روز عاشورا برای حضرت علی‌اصغر(ع) عزاداری می‌کنند و خود را همدمی برای دردهای رباب می‌پندارند.

در روز عاشورا نیز جوانان سوادکوهی با برپایی دسته‌های زنجیرزنی و دسته‌روی ارادت قلبی خود را به سالار شهیدان عرضه می‌دارند و با شوری حسینی با برآوردن فریاد “وا حسینا” عزای امام شهیدشان را هر چه با شکوه‌تر برپا می‌کنند.

از تمامی روستاهای سوادکوهی دسته‌های عزا با شیوه‌های مخصوص عزاداری به آستان مبارک حضرت عبدالحق روانه می‌شوند و در آنجا هیئت‌های عزاداری با پرپایی سینه‌زنی، زنجیرزنی و اجرای مراسم تعزیه در سوگ امام خود می‌نشیند.

به گزارش بلاغ، مردم سوادکوه همچون دیگر نقاط کشور به دلیل علاقه‌مندی به خاندان عصمت و طهارت، همواره به آیین‌های دینی گرایش زیادیی داشته‌اند و خدمتگذاری به امام حسین(ع) و عزادارانشان را افتخاری بزرگ می‌دانند.