دور شدن دوازدهمین قناتِ ایرانی از جهانی شدن؟!

به گزارش قائم آنلاین، همه چیز از یک ایده برای نجات کشاورزی در همدان شروع شد؛ ایده‌ای که در میانه‌های راه قد بلند کرد تا خود را جهانی کند؛ از آن‌جا که فهمیدند قناتِ قاسم‌آباد فقط یک قنات نیست، بلکه آن‌قدر ارزش تاریخی دارد که می‌تواند خود را به هم‌ردیف‌هایش در یونسکو برساند و اولین

به گزارش قائم آنلاین، همه چیز از یک ایده برای نجات کشاورزی در همدان شروع شد؛ ایده‌ای که در میانه‌های راه قد بلند کرد تا خود را جهانی کند؛ از آن‌جا که فهمیدند قناتِ قاسم‌آباد فقط یک قنات نیست، بلکه آن‌قدر ارزش تاریخی دارد که می‌تواند خود را به هم‌ردیف‌هایش در یونسکو برساند و اولین قنات_موزه لقب بگیرد. این جرقه‌ جدید در ذهن جوانان همدانی و بخصوص دهیار جوانِ روستای قاسم‌آباد، که با وجود نزدیکی چند دقیقه‌ای با مرکز شهر همدان، برای مردم کمتری شناخته‌شده بود، آن‌ها را بر این داشت تا دستمزد بیش از دو سال خود را برای فقط لایروبی قنات و استفاده از آب آن برای کشاورزی صروف کنند و این موضوع را به دنیا نشان دهند.

با تهیه‌ طرح تفصیلی برای پیوستن روستای قاسم‌آباد به شهر همدان، موانع برای جهانی شدن قناتِ قاسم‌آباد محکم‌تر می‌شود؛ موانعی که از جهانی شدن این قنات به عنوان نخستین پرونده‌ ثبت جهانی همدان جلوگیری می‌کند. با وجود ثبت ملی شدن این قنات تاریخی، نه تنها هنوز برخی مسوولان تلاش‌های زیادی برای پیوستن روستای قاسم‌آباد به شهر همدان دارند که خود این عامل به تنهایی مانعی بزرگ برای جلوگیری از ثبت جهانی قنات موزه قاسم‌آباد خواهد بود، بلکه عبور فیبر نوری توسط شرکت مخابرات منطقه نیز عامل جدیدی است که این روزها این محوطه‌ تاریخی را تهدید می‌کند.

فیبر نوری، قنات موزه قاسم‌آباد را از جهانی شدن دور می‌کند

حسین زندی – فعال میراث فرهنگی همدان – درگفت‌وگو با ایسنا توضیح می‌دهد: براساس اعلام معاون میراث فرهنگی کشور، قنات قاسم‌آباد زمستان سال گذشته در فهرست میراث ملی به ثبت رسید. همچنین در صحبت‌هایی که آقای طالبیان در جلسه‌ای در همدان داشت اعلام کرد که «قنات قاسم‌آباد» محتمل‌ترین قنات برای پیوستن به پرونده‌ زنجیره‌ای ۱۱ قنات ایرانی است که چند سال قبل به عنوان یک پرونده زنجیره‌ای در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده است.

او با بیان این‌که با توجه به صدور مجوز قنات موزه و کلنگ‌زنی ایجاد موزه در کنار قنات، احتمال الحاق این قنات به ۱۱ رشته قنات دیگر بدون معطلی و بدون نوبت بسیار زیاد است، ادامه می‌دهد: خوشبختانه رویکرد وزارتخانه میراث فرهنگی کشور و اداره کل میراث فرهنگی استان نسبت به این اقدام بسیار خوب است، اما دو مساله‌ پیش‌آمده برای این قنات موزه یعنی بحث الحاق روستای قاسم‌آباد به شهر همدان که توسط نماینده مردم همدان پیگیری می‌شود و حفاری توسط شرکت مخابرات برای عبور تاسیسات‌شان از روی قنات، احتمال جهانی شدن قنات موزه همدان را بسیار کاهش می‌دهد.

او با تاکید بر این‌که علت ثبت هر اثر جهانی ارتباط آن با معیشت و فرهنگ مردم بومی است و با انجام پروژه تاسیسات مخابرات و الحاق روستا به شهر، این ارتباط قطع می‌شود، بیان می‌کند: وقتی روستا به شهر تبدیل می‌شود، دیگر مردم از راه قنات آب نمی‌خورند یا اصلا کشاورزی ندارند که از راه قنات تامین شود، بنابراین این ارتباط قطع می‌شود و احتمال این که ارزیابان یونسکو این الحاق را بپذیرند بسیار کم است.

او با اشاره به حضور پروانه سلحشوری – نماینده مردم تهران – در همدان در چند روز گذشته و قول مساعدت او برای پیگیری وضعیت این قنات با علی‌اصغر مونسان – وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی – برای فراهم کردن شرایط تسریع پیوستن این قنات به پرونده‌ جهانی قنات‌ها، ادامه می‌دهد: پرونده توسط آقای سمسار یزدی آماده شده و پیشنهاد داده‌اند سریع‌تر در فهرست میراث موقت جهانی ثبت شود و ظاهرا تیر سال آینده بررسی می‌شود.

زندی با بیان این که در سال‌های گذشته، اداره‌هایی مانند شرکت مخابرات در عرصه‌ این قنات، ساخت و سازهایی انجام داده‌اند، می‌افزاید: به نظر می‌رسد با توجه به بحث‌های ثبت جهانی، عملیات‌های عمرانی خود را در این منطقه سرعت بخشیده‌اند، از جمله این که در چند روز گذشته، یکسری حفاری برای انتقال تاسیسات مخابراتی از عرصه این قنات توسط مخابرات انجام شده است.

او با تاکید بر این‌که زمین مسیر قنات بوده است، ادامه می‌دهد: در زمانی مخابرات بخشی را دیوار کشیده و اکنون نیز خارج از آن دیوار کشیدن تاسیسات سیم‌کشی را انجام می‌دهد، اما متاسفانه شنیده‌ایم که معاون میراث فرهنگی استان همدان مجوز این حفاری را صادر کرده است.

برای حذف آسفالت هگمتانه کمیته تشکیل داده‌اند

او اضافه می‌کند: این مجوز دادن خود سوال است، اگر آن‌جا تاسیساتی ایجاد شود مانند گازرسانی و آبرسانی و مخابرات، دیگر برداشتن آن سخت است، این تجربه را در هگمتانه هم داشتیم، وقتی می‌خواستند آسفالت کنند، هشدار دادیم که انجام این کار برای ثبت جهانی هگمتانه یک مانع جدی محسوب می‌شود، اما گوش نکردند.

این فعال میراث فرهنگی با بیان این که آن زمان گوش نکردند و بخشی از محوطه را آسفالت کردند و اکنون برای کندن آن آسفالت‌ها کمیته تشکیل داده‌اند. ادامه می‌دهد: اگر قرار است روزی این محوطه را ثبت جهانی کنند، با مشکل هگمتانه مواجه می‌شوند. قطعا اگر این حفاری انجام شود و سیستم تاسیساتی را از این‌جا بگذراند، حذف آن در سال‌های بعدی دشوار است. چرا معاون میراث فرهنگی استان به آینده نگاه نمی‌کند؟

او با بیان این که راه‌های جایگزین برای این پروژه مانند راه هوایی یا کانالیزه کردن آن از روی زمین وجود دارد، حتی از مسیرهای دیگر نیز با دور کردن مسافت به اندازه‌ یک کیلومتر، می‌توانند حفاری‌ها را انجام دهند، می‌گوید: مسوولان میراث فرهنگی معتقدند که این قنات منحصربه‌فردترین قنات خاورمیانه از نظر عرض و ارتفاع است؛ چهار و نیم متر ارتفاع و نزدیک به سه متر عرض دارد.

«شهر زیرزمینی سامن»، نمونه‌ای از اقدامات مخابرات همدان در بناهای تاریخی

زندی اما به تاریخچه حضور تاسیسات مخابرات روی بستر شهر زیرزمینی – تاریخی سامن نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: آن‌قدر این بحث تاسیسات حفاری در آن منطقه تکرار شد که بخشی از شهر زیرزمینی را نابود کرد و آن‌ها اکنون می‌خواهند این بخش مرکزی مخابرات را از روی آن شهر تاریخی زیرزمینی جابه‌جا کنند.

او اضافه می‌کند: مخابرات در این بخش از روستای قاسم‌آباد نیز این کار را انجام می‌دهد، متاسفانه همیشه یک کار را انجام می‌دهند و ۱۰ سال بعد پشیمان می‌شوند.

او همچنین به اعتراض روستایی‌ها و کشاورزان منطقه به این پروژه اشاره می‌کند و می‌گوید: هر چند نگاه آن‌ها به کشاورزی و زمین‌های زراعی خودشان است و نگاه ما بحث میراثی است، چون تاسیسات و شرکت‌های مختلف مانند گاز و آب و مخابرات به صورت مداوم به این اراضی آسیب وارد می‌کنند، اما در حال حاضر تنها درخواست دوستداران و فعالان میراث فرهنگی این است که فقط مسیر را تغییر دهند. هیچ‌کس خواهان توقف خدمات‌رسانی به مردم نیست.

می‌خواهند فیبر نوری را از این سمت جاده به آن سمت ببرند
احمد ترابی – معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان – اما در گفت‌وگو با ایسنا وضعیت را به گونه‌ دیگری تشریح می‌کند.

او با اعتراض می‌گوید: تاسیسات مخابرات قبلا از روی قنات عبور داده شده بود، اما اکنون قصد دارند فیبر نوری خود را در منطقه توسعه دهند، بنابراین مسوولان مخابرات دو روز قبل از ما استعلام کردند و کارشناسان باستان‌شناس منطقه را بررسی کرده و اعلام کردند مشکلی برای انجام این پروژه نیست.

او با بیان این که آن‌ها می‌خواهند سیم مخابراتی خود را از روی قنات قاسم‌آباد عبور دهند، ادامه می‌دهد: در واقع می‌خواهند این سیستم را از این سمت جاده به آن سمت جاده ببرند، قنات نیز به صورت یک خط مستقیم است و کاری نمی‌توانند انجام دهند.

ترابی با تاکید بر این که قنات حدود هفت تا هشت متر زیر خاک و گودال تاسیسات قنات قاسم‌آباد است، بیان می‌کند: این تاسیسات از حدود شش تا هفت متر از روی قنات عبور کرده بنابراین امکان جابه‌جایی مسیر معوض چه به صورت هوایی و چه دور کردن مسیر وجود ندارد. وقتی از قبل این مسیر وجود داشته، چه کاری باید انجام داد؟