پیامدهای منفی تغییر اقلیم در ایران برای سلامت

به گزارش قائم آنلاین، ساناز سهرابی‌زاده در نشست “ترویج علم با رویکرد شناخت سرزمین ایران در حوزه اقلیم” که امروز در مرکز تحقیقات سیاست‌ علمی کشور برگزار شد به پیامدهای سلامتی ناشی از تغییر اقلیم پرداخت و گفت: تغییر اقلیم از طریق افزایش مقدار گاز دی‌اکسید کربن، افزایش سطح دریاها، افزایش دما و تغییرات شدید آب و هوایی در سلامت انسان تاثیرات اولیه و ثانویه دارد.

وی سلامتی را رفاه کامل جسمی، روانی، اجتماعی، فقدان بیماری و ناتوانی و نقص عضو تعریف و اظهار کرد: بیماری‌های مربوط به آب و هوا، دما، مشکلات سلامت روان، بیماری‌های تنفسی و غیره از جمله تاثیرات تغییرات اقلیمی بر سلامتی هستند که از طریق فاکتورهای میانجی همچون عوامل محیطی، زیرساخت‌های اجتماعی بر توانایی و ظرفیت سیستم سلامت ما اثر می‌گذارد.

استاد دانشگاه بهداشت و ایمنی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان این‌که بدون پاسخ تاثیرگذار، تغییر اقلیم بر حوزه‌های کمیت و کیفیت آب، امنیت غذا، کنترل بیماری‌های عفونی و محافظت در برابر فجایع اثر نامطلوب می‌گذارد.

سهرابی‌زاده سپس به تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم تغییر اقلیم پرداخت و گفت: بر اثر تعداد و شدت گرمایش خطر مرگ و میر مرتبط با گرما به خصوص در افراد سالمند بالای ۶۵ سال و نیز کارگران و افرادی که در محیط روباز مشغول فعالیت هستند، افزایش پیدا می‌کند.

استاد دانشگاه بهداشت و ایمنی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: این در حالی است که رویدادهای آب و هوایی شدید نیز می‌تواند با جراحت مستقیم افراد یا پیامدهای غیرمستقیمی همچون آلودگی آب، کمبود غذا، از بین رفتن زیرساخت‌های تامین سلامت، از دست دادن محل اسکان و غیره همراه باشد.

وی سپس به تاثیرات تغییر اقلیم در حوزه سلامت روان اشاره و اظهار کرد: تغییرات اقلیم بیماری افرادی را که دچار اختلالات روانی هستند، تشدید می‌کند؛ این در حالی است که استرس‌های ناشی از تغییرات آب و هوایی افراد سالم را نیز بیمار می‌کند.

سهرابی‌زاده تصریح کرد: در چنین شرایطی برخی افراد با شک از دست دادن عزیزان خود نیز همراه هستند که این شک باعث ایجاد پرخاشگری و حتی خودکشی افراد می‌شود، به طوری که بعد از زلزله بم میزان خودکشی ۴۵ تا ۵۰ درصد افزایش یافته بود و ۲۰ درصد افرادی که اقدام به خودکشی کرده بودند، فوت کردند. این در حالی است که در جاهایی که خشکسالی و قحطی به صورت تدریجی زیاد می‌شود، احتمالا پروراندن افکار مربوط به خودکشی در افراد وجود دارد.

این استاد دانشگاه بهداشت و ایمنی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به این‌که تغییرات اقلیمی، سلامت روان افراد فعال در حوزه تغییر اقلیم را به خطر می‌اندازد، ادامه داد: با توجه به این‌که تولد هر کودک در کشورهای صنعتی ۵۹ تن دی‌اکسید کربن در سال تولید می‌کند، افراد دغدغه‌مند در این حوزه نگران این هستند که آیا باید فرزندی به دنیا آورند یا خیر.

وی گروه‌های حساس و آسیب پذیر در برابر تغییرات اقلیم را کودکان، سالمندان، زنان باردار، گروه‌های متمایز از نظر اقتصادی و اجتماعی و افراد فقیر و با درآمد پایین و افراد آسیب پذیر از نظر منطقه‌ای عنوان کرد و گفت: برخی منافع تغییر اقلیم این است که مناطق دارای فصول سرد و یخبندان متعادل می‌شود، این در حالی است که وزن پیامدهای منفی تغییر اقلیم برای سلامت در ایران بیشتر است.

سهرابی‌زاده با اشاره به این‌که جزو ۱۰ کشور اول دنیا از نظر انتشار گازهای گلخانه‌ای هستیم، ادامه داد: سناریوی بدبینانه این است که تا سال ۲۰۸۰ به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت ۷۰ مرگ در گروه سنی بالای ۶۵ سال خواهیم داشت و سناریوی خوش‌بینانه این است که تا سال ۲۰۸۰ چنانچه روند تولید گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهیم، در هر ۱۰۰ هزار نفر ۱۶ مرگ در گروه سنی بالای ۶۵ سال خواهیم داشت.

استاد دانشگاه بهداشت و ایمنی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی یادآور شد: در سال ۲۰۱۱ در ایران ۴.۱ کودکان زیر پنج سال به دلیل سوء تغذیه وزن زیر حد نرمال داشتند.

وی در پایان تاکید کرد: ما سازگاری ملی در برابر تغییرات اقلیم نداریم و باید در حوزه سلامت ظرفیت‌سازی کرده و مشارکت بین بخشی را افزایش دهیم که در این خصوص سازمان‌ها بایستی برای مقابله با عوامل میانجی وظایف خود را تعیین کنند.

تداخل بیماری‌های انسان و حیوان به دلیل نگهداری حیوانات در خانه
هشدار نسبت به استفاده ناقص از آنتی بیوتیک‌ها

کتایون جهانگیری، دانشیار سلامت در بلایا و فوریت‌های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز ضمن پرداختن به بیماری‌های عفونی که بر اثر تغییر اقلیم به وجود می‌آیند، تاکید کرد: دو سوم بیماری‌های عفونی نوپدید مشترک بین انسان و حیوان هستند و به دلیل تجاوز ما به حریم حیوانات و نگهداری برخی حیوانات در خانه به وجود می‌آیند.

وی به موضوع بیماری‌های عفونی در زمان تغییر اقلیم پرداخت و گفت: این بیماری‌ها می‌توانند از نوع نوپدید یا بازپدید باشند. بطورکلی بیماری‌ها به دو گروه واگیر و غیر واگیر تقسیم می‌شوند که در این میان بیماری‌های عفونی جزو بیماری‌های واگیر هستند و به دو گروه مسری (فرد به فرد) و غیر مسری (انسان – آب آلوده – انسان) منتقل می‌شوند.

جهانگیری با اشاره به اینکه عامل ایجاد کننده بیماری پاتوژن نام دارد، گفت: انواع پاتوژن‌ها، انگل، ویروس، باکتری، قارچ و پریون هستند که به دو گروه عوامل دارای سلول همچون میکروب، انگل قارچ یا عوامل فاقد دیواره سلولی همچون ویروس‌ها و پریون‌ها تقسیم می‌شود.

دانشیار سلامت در بلایا و فوریت‌های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به اینکه راه‌های انتقال عوامل عفونی متفاوت هستند، گفت: عوامل عفونی به طرق انسان به انسان و حیوان به انسان منتقل می‌شوند که این انتقال می‌تواند به صورت مستقیم (از طریق پوست، مخاط، جفت و شیر مادر) غیر مستقیم (از طریق مواد غذایی، آب و غذا) و وکتور (منتقله از طریق ناقلین همچون مالاریا) منتقل می‌شوند.

جهانگیری سپس به بیماری‌های عفونی باز پدید اشاره کرد و توضیح داد: بر خلاف بیماری‌های نوپدید که برای نخستین بار مشاهده می‌شوند، بیماری‌های بازپدید آنهایی هستند که به مرحله ریشه کنی رسیدند، اما با وجود بلایای طبیعی دوباره سر درآوردند. به عنوان مثال افزایش رطوبت در مناطق سیل‌زده می‌تواند موجب تخم‌گذاری بالای حشرات و بروز بیماری‌هایی همچون مالاریا شود.

وی با بیان اینکه بیماری‌های عفونی در قرن ۲۰ به دلیل کشف آنتی بیوتیک روند کاهنده‌ای داشتند، گفت: با این وجود ۲۵ سال آخر قرن ۲۰ شاهد بازگشت مجدد بیماری‌های عفونی هستیم که رخداد آنها در مناطقی وجود نداشته است.

جهانگیری ضمن ارائه چندین مثال در این حوزه، گفت: به عنوان مثال در جریان جنگ تحمیلی اپیدمی هپاتیت E در کرمانشاه به وجود آمد یا بیماری‌هایی همچون لاین (منتقله از طریق آب آلوده) یا آنفلوآنزای پرندگان به وجود آمد.

وی با اشاره به اینکه بیماری‌هایی همچون جذام، سل و وبا و … بیماری‌های بومی کشور ما هستند، گفت: در عین حال بیماری مثل فلج اطفال یک بیماری بازپدید به شمار می‌آید.

دانشیار سلامت در بلایا و فوریت‌های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تاکید بر آنکه نسل جوان ما برای بیماری آبله واکسینه نشده‌اند، گفت: زمانی واکسیناسیون در سال ۱۹۷۰ میلادی آبله نزدیک به ریشه‌کن شدن بوده است. در مواردی شاهد هستیم که واکسیناسیون به خاطر بلایای طبیعی متوقف شده و اپیدمی بیماری‌های عفونی بازپدید همچون سیاه‌سرفه و دیفتری به وجود آمده است.

جهانگیری با بیان اینکه طبقه‌بندی بیماری‌های نوپدید و بازپدید بر اساس مناطق جغرافیایی عوامل اتیولوژیک، منابع و راه انتقال بر حسب زمان وقوع یا تشخیص عامل سببی و مواردی دیگر تعیین می‌شود، گفت: برخی بیماری‌های عفونی بر حسب مناطق جغرافیایی وجود دارد که از این دست در ایران می‌توان به ایدز، هپاتیت E، آنفلوآنزای پرندگان و آنفلوآنزای انسانی اشاره کرد.

وی با تاکید بر آنکه در انتقال بیماری‌های عفونی ناقلین، محیط و حیوانات نقش دارند، گفت: دو سوم بیماری‌های عفونی نوپدید مشترک بین انسان و حیوان هستند و به عبارتی به دلیل وارد شدن ما به حریم حیوانات و نیز نگهداری حیوانات در خانه بیماری‌های آنها با ما تداخل پیدا کرده است.

وی با اشاره به اینکه بسیاری از بیماری‌ها را نیز از طریق مسافرت انتقال می‌دهیم، گفت: تغییر عادات غذایی باعث تغییر بیماری‌های عفونی می‌شود. این در حالیست که گاهی تجویز اشتباه به اصرار مریض صورت می‌گیرد و استفاده ناقص از آنتی بیوتیک‌ها نیز مقاومت بدن در برابر آنها را افزایش می‌دهد.

دانشیار سلامت در بلایا و فوریت‌های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه یک پای چرخه بیماری‌های عفونی تغییر اقلیم است، گفت: تغییر کاربری اراضی، برنج کاری، نگهداری حیوانات در خانه، جابجایی‌ها و مسافرت‌ها از جمله عواملی است که باعث ایجاد بیماری‌های عفونی می‌شود. در این راستا مرزبانی زیستی ضرورت دارد. به‌طوریکه حداقل افراد تب دار در فرودگاه‌ها شناسایی شوند تا بتوان بیماری‌های عفونی که بر اثر جابجایی افراد به وجود می‌آید را کنترل کرد.

وی در پایان ارتباطات بین بخشی و داخل بخشی را برای مقابله با بیماری‌های عفونی متاثر از تغییر اقلیم ضروری دانست.