ذهن‌آگاهی و زنان مبتلا به سندروم پیش از قاعدگی

به گزارش قائم آنلاین، ذهن آگاهی نوید تازه ای در تبیین رویکرد درمان شناختی رفتاری است. در روان‌شناسی بالینی حضور ذهن آگاهی به معنی توجه به لحظه‌حال، به شیوه غیر قضاوتی و متمرکز بر هدف است. ذهن آگاهی کیفیتی از هشیاری است که انسان باید در تمام ساعات شبانه‌روز در هر موقعیتی که هست سعی کند به آن دست یابد. ذهن آگاهی را باید به عنوان مشاهده فاقد قضاوت نسبت به جریان در حال پیشرفت درونی و بیرونی محرک‌ها و بروز آن‌ها دانست. قضاوت نکردن، ذهن آگاهی را پرورش می‌دهد.

در پژوهشی که در خصوص “اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی  بر شادمانی درونی و رفتار غیر تکانشی در زنان مبتلا به سندروم پیش از قاعدگی” توسط تیم پژوهشگران متشکل از فاطمه خالقی (دانشجوی دوره دکترای روانشناسی عمومی)، پرویز عسگری (دانشیار گروه روانشناسی ) و علیرضا حیدری (دانشیار گروه روانشناسی) انجام شده، آمده است:« مداخله شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی به دلیل ایجاد نظارت فراشناختی،‌ بر افزایش شادمانی درونی و کاهش رفتار غیر تکانشی در زنان مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی  موثر بوده است.

به عنوان مثال وقتی داریم ظرف می‌شوریم با تمام حوصله و صبر این کار را انجام دهیم و همه دل و توجه خود را به ظرف شستن معطوف کنیم و وقتی کاری انجام می‌دهیم همه هوش و حواسمان به آن کار باشد در حقیقت درونِ حالت ذهن آگاهی هستیم. مشاهده رویدادهای منفی درونی،بدون هیچ‌گونه قضاوتی درباره آن‌ها یا برانگیختگی فیزیولوژی باعث بروز آرامش می‌شود. ذهن آگاهی مشاهده محرک‌های درونی و بیرونی همان‌گونه که اتفاق می‌افتد بدون هیچگونه قضاوت و پیش‌داوری است.»

در این پژوهش که با جامعه آماری مراجعه کننده‌گان زن متقاضی درمان اختلال پیش از قاعدگی به بیمارستان‌های شهرستان ملایر انجام شده، آمده است:« ذهن آگاهی مهارتی است که به افراد اجازه می‌دهد که در زمان حال، حوادث را کمتر از آن میزان که ناراحت کننده‌است، دریافت کنند. وقتی اشخاص نسبت به زمان حال آگاه می‌شوند دیگر توجه خود را روی گذشته یا آینده معطوف نمی‌کنند.

ذهن آگاهی مستلزم یادگیری فراشناختی و راهبردهای رفتاری جدید برای متمرکز شدن روی توجه،‌ جلوگیری از نشخوارهای فکری و گرایش به پاسخ‌های نگران کننده است و همچنین باعث گسترش افکار جدید و کاهش هیجانات ناخوشایند می‌شود. سندرم پیش از قاعدگی را می‌توان به صورت عود دوره‌ای ترکیبی از تغییرات آزار دهنده فیزیکی، روانی یا رفتاری  که با فعالیت‌های خانوادگی، اجتماعی یا شغلی فرد تداخل می‌کنند، تعریف کرد.»

محققان می‌گویند:« تقریبا یک درصد از زنان در سنین باروری با چنان شدتی مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی هستند که باعث تهدید روابط شغلی و بین فردی بیمار می‌شود. شایع‌ترین سن ابتلای زنان به این سندرم، ۲۵ الی ۴۵ سالگی است. علائم آن شامل: ولع برای خوردن، سردرد، تحریک پذیری عصبی، بی خوابی و حملات گریه، کمردرد، درد  قسمت تحتانی شکم‌، افزایش موقت وزن به میزان ۱ الی ۳ کیلوگرم، ورم دست‌ها و پاها، تکرار ادرار و کاهش حجم ادرار در هر بار ادرار کردن، اختلال هماهنگی بین حرکات بدن،‌ صرع و تنش، غش کردن (به دلیل افت قند خون و فشار خون)، خواب‌آلودگی و بی‌حالی، گرفتکی عضلات پا، عدم تمرکز حواس، کاهش میل جنسی، تاری دید، یبوست و گاهی اسهال، نفخ شکم، سینوزیت، خلق ناپایدار، موی خشک و گاهی روغنی، پوست خشک، سردی دست‌ها و پاها، خستگی فیزیکی و فکری، سردرد میگرنی، عصبانیت ناگهانی، احساس ناکامی، رنگ پریدگی، تیرگی زیر چشم‌ها، افسردگی شدید و گاهی سرخوشی‌های بی‌مورد و شادمانی بیمارگونه است که در این میان سه شکایت اصلی زنان زودرنجی، کمردرد و درد عضلانی و ورم است.

زنان مبتلا، در این دوره بیشتر از دیگر مواقع از حضور در محل کار خودداری می‌کنند و نیازمند بستری شدن در بیمارستان هستند، گاهی مصدوم می‌شوند و ناراحتی‌های روانی پیدا می‌کنند و حتی اقدام به خودکشی می‌کنند. زنان می‌توانند با کنترل کردن نشانه‌های سندروم پیش از قاعدگی از بروز بسیاری از زیان‌ها در زندگی خود جلوگیری کنند و کارایی خود را افزایش دهند.»

یافته‌ها نشان می‌دهند:« یکی از عواملی که  افراد در رویارویی با رویدادهای دشوار در مقابل افتادن در گرداب بی‌تفاوتی، ناامیدی و افسردگی  مقاوم می‌سازد شادمانی است. افراد شادکام کسانی هستند که در پردازش اطلاعات سوگیری دارند، یعنی اطلاعات را به گونه ای پردازش و تفسیر می‌کنند که به خوشحالی آن‌ها می‌انجامد.افراد با شادکامی بالا به طورعمده‌ای هیجانات مثبت خود را تجربه می‌کنند و از حوادث و وقایع پیرامون خود ارزیابی مثبتی دارند، درحالیکه افراد با احساس شادکامی پایین حوادث و موقعیت‌های زندگی‌شان را نامطلوبی ارزیابی می‌کنند و بیشتر هیجانات منفی نظیر اضطراب، افسردگی و خشم را تجربه می‌کنند.»

نتایج این پژوهش نشان می‌دهد:« آموزش ذهن آگاهی یا هشیاری حضور بر افزایش میان شادمانی درونی زنان مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی موثر بوده است. ذهن آگاهی فرد را به ایجاد رابطه اساسا متفاوت با تجربه احساس‌های درونی و حوادث بیرونی،‌ از طریق ایجاد آگاهی لحظه به لحظه و جهت‌گیری رفتاری مبتنی بر مسئولیت عاقلانه به جای  واکنش پذیری اتوماتیک، قادر می‌سازد. شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی  با متمرکز کردن فرآیند توجه موجب جلوگیری از عوامل ایجاد کننده خلق منفی،‌ گرایش به پاسخ‌های نگران کننده و رشد دیدگاه جدید و شکل‌گیری افکار و هیجان‌های خوشایند منجر می‌شود.

تمرینات ذهن‌آگاهی می‌تواند به تغییر در الگوهای فکری یا تغییر در نگرش در مورد افکار فرد منجر شود همچنین این تمرینات اساسا در کاهش نشخوار فکری موثر است و این کاهش به نوبه خود، باعث کاهش محتوای شناختی ناسازگار و نشانه‌های عاطفی، به ویژه نشاط‌های اضطرابی، افسردگی و نگرش ناکارآمد می‌شود.»