سروش: حاشیه امنی برای فعالیت‌های دانشجویی ایجاد شود

به گزارش قائم آنلاین، ابوالفضل سروش در گفت‌وگو ، با گرامیداشت روز دانشجو، دانشجویان را از مهمترین ارکان جامعه و چشم امید کشور دانست و در تشریح افت و خیزهای فعالیت‌های دانشجویی و علل گفت: امام علی (ع) در خطبه‌ای در تایید و تشویق به نقد حاکم فرمود «پس از گفتن حق یا رایزنی در عدالت، باز نایستید که نه من برتر از آنم که خطا کنم و نه در کار خویش از خطا ایمنم، مگر که خدا مرا در کار نفس کفایت کند که از من بر من تواناتر است» مهمترین درس این خطبه این است که حاکم باید مشوق نقدکنندگان و یا معترضان باشد.

وی افزود: همانگونه که امام علی(ع) منتقدان به حاکم و حکومت را تشویق به ادامه مطالبه‌گری در صورت عدم اقناع کرد ما نیز با داعیه پیروی از امیرالمومنین(ع) باید این گونه باشیم؛ در این خطبه امام علی (ع) علاوه بر ارائه نحوه مطالبه گری آن هم به صورت مستدام و پیگیرانه خود در نقش حاکم مشفق به گستردن سفره پر برکت نقد در اجتماع می‌پردازد.

سروش با تاکید بر این‌که «ناقد آگاه و شجاع عین برکت برای یک حکومت و یا سیستم مدیریتی است»، گفت: آگاهی متضمن صحت نقد و شجاعت تضمین کننده سلامت و تمامیت بیان یک نقد است، تکرار و تکثر یک نقد و یا اعتراض نیز به لحاظ عددی در اجتماع نشانه قوت و ریشه نقد می‌باشد.

به گفته وی با نگاه به سه عنصر آگاهی، شجاعت و تعداد منتقدین می‌توان اذعان داشت قشر دانشجو تقریبا از این سه مولفه برخوردار است و می‌تواند به عنوان یک نشانگر حساس و دقیق و مورد اعتماد برای انعکاس وضعیت جامعه عمل کند؛ بنابرین اگر چنین نشانگر خوبی را از کار بیندازیم باید بدانیم شاهد عواقب وخیم گسترش معضلاتی خواهیم شد که از چشم حساسگرهای جامعه دور مانده و یا به آلارم نشانگر توجه نشده است؛ در چنین شرایطی حاکم، مردم و حکومت از پیشرفت آفت‌های موجود متضرر می شود.

نماینده تهران همچنین به تاریخچه فعالیت‌های دانشجویی از ابتدای انقلاب تاکنون اشاره و اظهار کرد: این تاریخچه حکایت از رشد و افت های مکرر در فعالیت های دانشجویی است که بیشترین و پرشورترین آن به سال‌های نخستین انقلاب و سپس دوران دولت اصلاحات برمی گردد.

سروش رشد فعالیت های دانشجویی آن هم بیشتر با رویکرد سیاسی را مرهون چند دلیل دانست که پررنگ و یا کم رنگ شدن این دلایل باعث رشد و یا نقصان حضور دانشجویان در عرصه های فعالیت سیاسی، فرهنگی و یا صنفی می شود و در بیان دلایل آن گفت: می‌توان به انگیزه‌های شخصی و گروهی، فضای باز سیاسی و گاهی بسیار بسته و اختناق‌آور که باعث ترکیدن فضا همانند ۱۶ آذر۳۲ می شود، وجود نهادهای فعال دانشجویی، وضعیت اقتصادی و سیاست های آموزشی و تربیتی اشاره کرد.

وی انگیزه و فضای باز سیاسی را اثرگذارتر بر رشد فعالیت‌های دانشجویی دانست و گفت: متاسفانه در حال حاضر همه این مولفه‌ها دچار لنگی می‌باشد که نتیجه آن باعث فضای سرد و منفعل دانشگاه‌هاست. در چنین فضایی فعالیت‌های دانشجویی ممکن است به شکل مقطعی، هیجانی و یا حتی انفجاری بروز کند که عمدتا با تحریک از خارج دانشگاه و در ایام انتخابات رخ می دهد.

سروش معتقد است: از طرف دیگر با سرد و کم حجم شدن فضای اشتغال به خصوص برای تحصیل‌کردگان و بزرگتر شدن جریان مهاجرت، انگیزه برای تلاش بیشتر دچار افول شده و دانشجو ممکن است آینده خود را در ایران نبیند و یا اگر ببیند در محدوده خارج از موضوع تحصیلی خود می بیند. همچنین عدم موفقیت جریانات سیاسی در نیل به اهداف کوچک و بزرگشان انگیزه فعالیت های سیاسی و صنفی را نیز کوچک می کند.

وی درگیر شدن دانشجو برای تامین معاش و یا هزینه‌های تحصیلی را از دیگر عوامل مهم در افول مشارکت فعال آن‌ها در عرصه های صنفی و سیاسی دانست و خاطرنشان کرد: صرف وقت زیاد و خستگی ناشی از کار مجال سایر فعالیت های داوطلبانه و خودجوش را از دانشجو می گیرد به خصوص در این ایام سخت اقتصادی که حتی خانواده‌ها توان حمایت مالی از فرزندان دانشجوی خود را تدریجا از دست می دهند، نمی توان از اثر مولفه اقتصادی بر فعالیت دانشجویی چشم پوشید.

سروش با تاکید بر این‌که «فضای باز سیاسی و صنفی در چارچوب قانون اساسی از حقوق مسلم همه اقشار و از جمله دانشجویان است» افزود: در ابتدای دهه ۶۰ فضای باز سیاسی و صنفی به دلیل عملکرد غلط گروهک‌های سیاسی دچار محدودیت شد؛ فضایی که از سال ۷۶ تا پایان دوره اصلاحات و حتی کمی بعدتر از آن بازتر شده ولی در نهایت به خاطر عدم انسجام گروه‌های فعال دانشجویی و فقدان رویکرد صنفی در کنار فعالیت سیاسی مجددا این فضا به دلایل متعدد و بخصوص امنیتی از سال ۸۸ با محدودیت مواجه شد.

وی ادامه داد: در این بین به نظر می رسد دانشجویان با توجه به جوان و کم تجربه بودن و در کنار آن کنشگری قوی که دارند زودتر دچار رفتارهای زودگذر و احساسی می شوند که آن هم درتمام دنیا امری طبیعی است. به همین دلیل باید یک حاشیه امنی برای این خطاهای غیرعمد در فعالیت های قشر دانشجو دیده شود و آستانه تحمل نظام برای پذیرش آن بالاتر برود تا جوانان تحصیل کرده و در حال تحصیل بتوانند خود را در فضای شفقت و رافت بروز دهند بدون اینکه ترسی از برخوردهای خارج از عرف و قهرآمیز مسوولان و دستگاه های حکومتی داشته باشند.

این عضو فراکسیون امید همچنین اقناع کردن جوان مطالبه گر با داشتن تجربه افزایش آگاهی های سیاسی و اجتماعی را کاری دشوار خواند و گفت: این موضوع نیز به صبر، رافت و درایت نیاز دارد؛ در مقاطعی از تاریخ فعالیت های دانشجویی فقدان و یا کمبود این صبر و رافت دیده شد، برخوردهای قهرآمیز و پدیده ای شوم به نام دانشجوی ستاره دار دقیقا بر خلاف توصیه ها و سیره بزرگان دین و پیامبر (ص) و امیرالمومنین (ع) است که تاکید داشتند هیچ کس نباید برای بیان عقیده، نقد، حرف و پیشنهاد خود در مقابل حاکم و حکومت دچار لکنت شود. باید بتوان برای این موضوعات قوانینی از جنس تشویق در کنار تعیین مصادیق جرم تصویب کرد نه اینکه دستورالعمل های محدود کننده و ترسناک دانشجو را به سکوت بنشاند.

وی ادامه داد: باید مسوولان حوزه های آکادمیک توجیه شوند که دانشجو همچون کبک نیست که ساکت سر در برف کتاب کند بلکه دانشجو باید ضمن انجام تکلیف شرعی و قانونی‌اش یعنی همان تحصیل در جامعه و اجتماع تمرین حضور و اثرگذاری داشته باشد. از طرف دیگر باید به دانشجویان از هر طریق ممکن آگاهی داد که ابزار دست سودجویان سیاسی، قدرت طلبان داخلی و یا مغرضان خارجی نشوند که این آگاهی علاوه بر مطالعه از طریق حضور فعال در عرصه سیاست و جامعه به دست می آید.

سروش با اشاره به تاکید امام خمینی(ره) درباره نقش دانشگاه در انسان سازی و هدایت جامعه و حکومت گفت: آن تاکیدات صرفا بر وجهه علمی دانشگاه نبود که به نقش اجتماعی و سیاسی هم نظر داشت. به لحاظ جمعیتی خیل کثیری از جامعه را دانشگاهیان در برمی گیرند که حقوقشان قابل اغماض نیست و باید ازهمه آزادی های مصرح در قانون اساسی برخوردار باشند.

وی در جمع بندی اظهار کرد: باید برای به صحنه آوردن دانشجویان ضمن رسیدگی به اوضاع مالی آن‌ها، ضمانت قانونی و پایدار برای بی عارضه بودن فعالیت دانشجویی در عرصه سیاسی و صنفی را داد. شاید مجلس بتواند برای تصریح حقوق دانشجویان و پیشگیری از محدودسازی آنان قوانین تشویقی را تصویب کند و با فعال‌تر کردن کمیسیون های مربوطه برای حمایت از فعالیت های دانشجویی سازوکاری قائل شود که جدای از روابط عمومی و عامه مجلسیان با مردم باشد. باید هیات ها و انجمن ها و گروه های دانشجویی و یا نمایندگان آن ها در بررسی طرح ها و لوایح مرتبط با دانشگاه و دانشجو مورد مشورت مستقیم قرار گیرند.

سروش در پایان گفت که باید دانشجو بداند حضورش موثر است، شنیده می شود و فعالیتش بی عارضه است. باز هم تاکید می‌کنم امروز وضعیت معاش دانشجویان دغدغه اصلی آنان است که با روح فعالیت های داوطلبانه و آزاد دانشجویان در تقابل و تنافر قرار دارد همچنین ما به پژوهش در خصوص علل سرد شدن فعالیت های دانشجویی و یافتن راهکارهای برگشت علائق آنان به مسائل اجتماعی و در کل ایجاد آشتی بین آنان و ارکان نظام نیاز داریم.