تریبون‌هایی در خدمت تخریب روابط ایران و عراق

به گزارش قائم آنلاین، سید رضا قزوینی غرابی، با اشاره به اشتراکات موجود بین دو جامعه ایران و عراق، اظهار کرد:‌ وجود مرزهای طولانی مشترک و همچنین اشتراکات فرهنگی و مذهبی از عوامل موثر در نزدیکی هرچه بیشتر دو ملت ایران و عراق است ولی علی رغم این موضوع طی سال های اخیر تحولاتی صورت گرفته چنان که اخیرا بعضا دیده می‌شود در برخی مناطق جنوب عراق شعارهایی علیه ایران سر داده می‌شود.

وی افزود: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به دلیل حاکم بودن حزب بعث در عراق و نگاه میلیتاریستی، قومی گرایی و ضد ایرانی که در حزب بعث وجود داشت تنش بین دو کشور افزایش یافت چنانکه این موضوع به همراه تحریک و دخالت‌های دولت‌های فرامنطقه‌ای باعث وقوع جنگ هشت ساله بین دو کشور شد.

این کارشناس مسائل عراق با بیان اینکه بعد از سقوط صدام شاهد به قدرت رسیدن معارضان و مخالفان رژیم صدام در عراق بودیم، گفت: در این زمان، جمهوری اسلامی ایران در عراق با دولتمردانی مواجه بود که عموما دوستان تهران بودند که برخی از آنها بخشی از دوران زندگی خود را در ایران گذرانده بودند. اکثریت حاکمیت در دست احزاب شیعه‌ای بود که در طول سال‌های مبارزه با رژیم بعث عراق از کمک‌های ایران برخوردار بودند.

وی خاطر نشان کرد: در سوی دیگر، احزاب سیاسی اهل سنت عراق قرار داشتند که در بخشی از جامعه عراق دارای پایگاه اجتماعی هستند و نفوذ آن‌ها در آن بخش از جامعه عراق قابل انکار نیست. در این بین شاهد امتداد  تعامل ایران با احزاب شیعه در عراق و گسترش آن بودیم ولی این روابط با احزاب اهل سنت به آن معنا شکل نگرفت بلکه در عمل این احزاب و پایگاه های اجتماعی آنها تا حدودی به سمت سیاست های برخی کشورهای عرب منطقهمتمایل شدند البته شاید اکنون برخی از شخصیت‌های سنی عراق روابط خوبی با تهران داشته باشند ولی این روابط بیشتر روابط فردی است.

قزوینی با اعتقاد بر اینکه در حوزه دیپلماسی عمومی رابطه ایران با بدنه شیعه و اهل سنت عراق یک رابطه نامتوازن بوده است، گفت: در همین چارچوب می‌بینیم که در همه این سال‌ها تعاملات ایران بیشتر با جریان شیعه در جنوب و مرکز عراق بوده و این تعامل در مورد بدنه اهل سنت وجود نداشته است. در مورد ارتباط با شیعیان نیز از یک نکته نباید غافل بود و آن این است که وقتی از تعامل ایران با شعیان عراق سخن می گوییم مقصود یک ارتباط هوشمند برنامه ریزی شده نیست. عمده این ارتباط به طور اتوماتیک به دلیل اشتراکات مذهبی و بخشی از آن نیز به دلیل آمد و شد شهروندان دو کشور برای احیای مناسبت‌های مشترک مذهبی و زیارت عتبات مقدس بوده است. در این مدت کشورهای عربی از جمله عربستان، قطر و امارات نسبت به این موضوع غافل نبوده و تلاش کرده‌اند که نقش برجسته‌ای را در مناطق سنی نشین ایفا کنند و از خلأ حضور ایران در این مناطق در راستای منافع خود استفاده کنند.

این کارشناس مسائل عراق، در بخش دیگری از صحبت‌های خود با بیان اینکه در یکی دو سال اخیر شاهد ایجاد فضایی متفاوت در اعتراضات مردم عراق هستیم، گفت: در این اعتراضات بعضا شعارهای غیرمتعارف و ضد ایرانی هم از سوی برخی مطرح می‌شود و این موضوع این پرسش را به وجود آورده که چرا بعد از چند سال از سقوط صدام باید شاهد این گونه مسائل در عراق و بیان این شعارها باشیم.

وی ادامه داد: البته نباید فراموش کنیم بخش عمده‌ای از کسانی که چنین شعارهایی را می‌دادند کاملا هدایت شده دست به این چنین اقداماتی می‌زنند و دست‌هایی در حال تلاش هستند که مناسبات ایران و عراق را در بُعد اجتماعی و مردمی تخریب کنند. گرچه برخی نیز به دلیل هیجان و احساسات همراهی می کنند.

این روزنامه نگار عراقی با بیان اینکه در حال حاضر عراق میدان بازی کشورها با ابزار رسانه است، اظهار کرد: در این عرصه آمریکا و برخی کشورهای عربی برای پیشبرد اهداف خود با پرداخت هزینه‌های سنگینی از رسانه به بهترین نحو ممکن در راستای منافع خودشان استفاده می کنند اما متأسفانه توجه و سرمایه گذاری ایران در این زمینه ضعیف بوده است و در حوزه دیپلماسی عمومی و رسانه ای در عراق ضعیف عمل کرده و می‌کند.

وی همچنین با بیان اینکه همین رسانه‌ها با تبلیغات گسترده خود به افکار عمومی در عراق القا کرده‌اند که ایران در بسیاری از امور در عراق دخالت دارد و این کشور به دنبال احیای امپراطوری خود در منطقه است، گفت: در نتیجه این تبلیغات گسترده که با هزینه کرد مبالغ هنگفت از سوی برخی کشورهای منطقه همراه است، بخشی از اهداف آنها محقق شده است. در راستای همین سیاست، این کشورها تلاش می‌کنند که در ایجاد ذهنیت منفی نسبت به ایران در میان شیعیان عراق هم نقش جدی ایفا کنند.

این کارشناس مسائل عراق با انتقاد از برخی از سخنان شخصیت‌های ایرانی در ارتباط با تحولات عراق هم گفت: بعضا می‌بینیم که برخی شخصیت ها و افراد در ایران بدون توجه به شرایط پرتنش عراق و حساسیت روابط دو کشور دست به اظهار نظرهایی می‌زنند که بازتاب آن در فضای رسانه‌ای عراق بسیار منفی است و نتیجه عکس می‌دهد. چنانکه ذهنیت منفی برخی از ناراضیان در عراق نسبت به ایران به خاطر این اظهارنظرها که به شکل گسترده از سوی رسانه‌های کشورهای مخالف ایران و همچنین برخی رسانه های عراقی و شبکه های مجازی آن بازتاب داده می‌شود، تشدید شده است، بنابراین ضروری است افرادی که دارای تریبون هستند در ارتباط با این موضوع دقت نظر بیشتری داشته باشند.

قزوینی در همین راستا گفت: چندی پیش عربستان سعودی شبکه‌ای را برای عراقی ها تأسیس کرد که در این شبکه برنامه های فرهنگی، هنری و سیاسی با کیفیت بالا تولید می‌شود. در واقع عربستان توانسته از ابزار فرهنگی خود عراق در تولید محتوا استفاده کند و این به معنای ورود سعودی های به حوزه اقناع افکار عمومی جامعه عراق، پس از سال ها قطع ارتباط رسمی میان دو کشور است در حالیکه در مقابل، شبکه العالم به عنوان بازوی رسانه ای ایران در جهان عرب و از جمله عراق، نتوانسته است به آن جایگاه مطلوب دست پیدا کند.

این کارشناس مسائل عراق همچنین با ضعیف دانستن دیپلماسی اقتصادی ایران در عراق گفت: متأسفانه علیرغم برخی شعارها که در این زمینه مطرح شده ایران نتوانسته آنگونه که باید در بازار عراق هم نقش داشته باشد در حالی که دیگر کشورها از جمله ترکیه در این راستا برنامه‌ریزی های جدی و تاثیرگذاری دارند. به طور مثال سفیر ترکیه در عراق در یکی دو سال اخیر تحرکات قابل توجهی در دیپلماسی عمومی با مردم عراق داشته است و بخشی از اهداف وی نیز اقتصادی است. او در بین مردم و مناطق شیعه نشین رفته، به بازارهای عراق سر زده و با بازاریان و تجار عراق در ارتباط با حمایت های اقتصادی ترکیه برای عراقیان صحبت کرده است. او به برخی از کسبه عراقی پیشنهاد داده است که کالاهای ترک به صورت نسیه در اختیار آن‌ها قرار داده شود و اگر این کالاها به فروش رفت و مورد استقبال قرار گرفت پول این اجناس به صورت قسطی به ترکیه پرداخت شود و این مسئله در جلب اعتماد بازار عراق که قسمت قابل توجهی از مردم عراق را تشکیل می‌دهد بسیار موثر بوده است. این موضوع بی تردید بر اعتماد سازی مردم به ترک ها نقش ایفا خواهد کرد. متأسفانه جمهوری اسلامی ایران در این زمینه‌ ضعیف عمل کرده است و از سیاست‌گذاری مناسبی در این زمینه برخوردار نیست.

قزوینی همچنین با اشاره به برخی مشکلاتی که بعضا در جریان رفت و آمد شهروندان دو کشور بوجود آمده گفت: متأسفانه فرهنگ سازی‌های لازم در این حوزه به شهروندان دو کشور داده نشده است چنانکه در سفر برخی از زائران عراقی به ایران و بالعکس شاهد انجام برخی رفتارها از سوی شهروندان هستیم که این رفتارها تأثیر منفی در افکار عمومی عراق می‌گذارد و منجر به ارائه تصویری منفی می شود. در حالی که در شرایط اقتصادی کنونی کشور جذب توریست می‌تواند برای اقتصاد ایران بسیار موثر باشد. البته این قضیه یک طرفه نیست و بعضا شاهد این بوده‌ایم که در جریان سفر زائران ایرانی به عراق نیز برخی از کسبه عراقی رفتارهای نادرستی داشتند که باعث ایجاد ذهنیت منفی به عراقی ها شده است.

قزوینی در بخشی دیگر از سخنانش گفت: نکته قابل توجهی که در جریان اعتراضات دو ماه اخیر در عراق به چشم می خورد نارضایتی بخش از شهروندان عراقی از برخی شخصیت های مؤثر این کشور و ارتباط دادن آن به ایران است. آنها معتقدند که ایران به دلیل حمایت از برخی شخصیت‌های سیاسی و نظامی عراقی، به برخی پرونده‌های فساد که ممکن است بعضی از این افراد به آن آلوده باشند بی توجهی کرده است. برخی نخبگان عراقی هم معتقدند تعدادی از شخصیت‌های عراقی صرفا به دلیل کسب قدرت، اقدام به جلب حمایت ایران کرده‌اند و تهران فارغ از عقبه آنها از آنان حمایت کرده است. البته در این میان نباید فراموش کرد که رسانه‌های مخالف ایران نیز تلاش دارند تا تمامی مشکلات موجود را به سیاستمداران شیعه و نزدیک به ایران نسبت دهند در حالیکه فساد موجود در میان مقامات عراقی، اختصاص به گروه خاصی از آنان ندارد و سیاستمداران و مقامات نزدیک به ایالات متحده، قطر، عربستان و … برخی شخصیت های غیر وابسته به احزاب اسلامی یعنی سکولارها و لیبرال ها نیز بخشی از مشکل هستند.