تصمیم سازان همکاری ایران با FATF در داخل کشور نبودند

به گزارش قائم آنلاین، «برجام» و «FATF» دو موضوع محوری در حوزه های اقتصادی و سیاسی در دولت تدبیر و امید بوده است. از ابتدای دولت روحانی تا هنگام خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت ماه ۹۷، موضوع توافق هسته ای با کشورهای ۵+۱ که نهایتا «برجام» نام گرفت، در صدر موضوعات کشور قرار داشت و سپس موضوع همکاری ایران با گروه ویژه اقدام مالی (FATF) که همزمان با اجرایی شدن برجام مطرح شده بود، تبدیل به یکی از مهمترین موضوعات کشور شد. علی رغم اصرار دولت روحانی بر اجرای کامل برنامه اقدام FATF توسط ایران، شورای نگهبان به مصوبات مجلس شورای اسلامی درباره الحاق ایران به کنوانسیون های پالرمو و CFT که با لابی سنگین دولت در مجلس تصویب شده بود، اشکال گرفت و مجمع تشخیص مصلحت نظام هم تاکنون حاضر به تایید این مصوبات نشده است. با توجه به اهمیت این موضوعات، گفتگوی تفصیلی با حسین حاجیلو کارشناس مسائل تحریم و دیپلماسی اقتصادی داشتیم که یادداشت ها و مصاحبه های فراوانی در زمینه «برجام» و «FATF» داشته است و از منتقدان سیاست های اقتصادی دولت بخصوص در حوزه دیپلماسی اقتصادی محسوب می شود. بخش اول این مصاحبه تفضیلی با محوریت «FATF» در ادامه آمده است:

*تعلیق ایران از لیست سیاه FATF صرفا اسمی بود

فارس: لطفا توضیح دهید که چه کشورهایی در گروه ویژه اقدام مالی FATF عضو هستند و در حال حاضر وضعیت ما در این نهاد چگونه است و آیا کشور دیگری هم وضعیت مشابه وضعیت ما را دارد یا خیر؟

حاجیلو: برخلاف تصور موافقین FATF؛ اعضای این نهاد ۱۹۰ کشور نیستند؛ بلکه اعضای اصلی FATF شامل ۳۷ کشور به‌­علاوه دو نهاد شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه اروپا هستند که مجموعا ۳۹ عضو اصلی FATF را تشکیل می­‌دهند و تنها این اعضا دارای حق رای و تصمیم­گیری هستند و ۱۹۰ کشور و حوزه قضایی تحت نظارت FATF هستند و نه عضو FATF و تحت نظارت بودن به معنای عضویت و حق رای داشتن و دخیل بودن در تصمیم‌­گیری­‌ها نیست.

گروه ویژه اقدام مالی یک نهاد بین‌­المللی نیست و نهادی بین‌­الدولی است که گروه محدودی از کشورها برای کل کشورهای دنیا تصمیم‌­گیری می­کنند و بر اجرای استانداردها توسط آن­ها نظارت دارند.

شیوه عمل FATF به این­گونه است که این نهاد وضعیت کشورها را براساس معیارهای خود و میزان مطابقت با استانداردهایش بررسی می­کند و آن­ها را به چند گروه دسته­‌بندی می­کند: کشورهای کاملا منطبق بر استانداردها، کشورهای درحال پیشرفت و کشورهای غیرهمکار که خود شامل دو دسته می­‌شود: کشورهای غیرهمکار و پرریسک که در بیان عامه به آن لیست خاکستری می­‌گویند و کشورهای غیرهمکاری که باید علیه آن­ها اقدام متقابل انجام شود که در بیان عامه به آن لیست سیاه می‌­گویند.

در حال حاضر، کشورهای ایران و کره­شمالی در لیست اقدام متقابل (موسوم به لیست سیاه) هستند و در طول ۳۰ سال گذشته که این نهاد تشکیل شده است تنها این دو کشور در لیست مذکور قرار گرفته­اند. ایران از سال ۸۸ وارد این لیست شد و در سال ۹۵ به دنبال امضای تعهد سطح بالای سیاسی توسط آقای طیب‌­نیا، وزیر وقت اقتصاد مبنی بر اجرای کامل برنامه اقدام ۴۱ بندی که مخصوص ایران نوشته شده­بود، این ادعا از سمت FATF و دولت آقای روحانی مطرح شد که گروه اقدام مالی، جمهوری اسلامی ایران را از وضعیت اقدام متقابل یا کانترمژر تعلیق کرده است اما علی­رغم ادعای مطرح شده این تعلیق صرفا اسمی بود.

قبل از این­که دلیل این ادعا را خدمت شما عرض کنم، لازم است این توضیح را در مورد مکانیزم اقدام متقابل FATF علیه کشورها توضیح دهم. در یادداشت تفسیری توصیه شماره ۱۹ از توصیه‌­های ۴۰ گانه FATF، ۹ اقدام مقابله­ای تشریح شده است که این گروه، از کشورها خواسته است تا این ۹ اقدام را علیه کشور هدف که وارد «لیست اقدام متقابل» می­شود، اعمال کنند. برخلاف تصور موافقین FATF نتیجه ورود یک کشور به این لیست و نتیجه اعمال این ۹ اقدام علیه آن کشور به هیچ وجه قطع همکاری‌­های بانکی نیست بلکه این ۹ اقدام نهایتا از جنس افزایش مراقبت و نظارت، گزارش­دهی و ایجاد شفافیت در تعاملات بانکی با کشور هدف است. حال برگردیم به واقعیت ماجرای تعلیق جمهوری اسلامی ایران و اینکه چرا ما معتقدیم تعلیق ایران از حالت اقدام متقابل یا همان لیست سیاه، واقعی نیست. FATF حتی پس از گرفتن تعهد سطح بالای سیاسی از وزیر اقتصاد وقت در سال ۹۵، در هر بیانیه‌­ای که پس از نشست­های ۴ ماهه خود منتشر می­‌کند از کشورها می­خواهد که همچنان مهمترین بند از ۹ بند اقدامات مقابله‌­ای که همان EDD یا شناخت تقویت شده مشتری است را درباره ایران اعمال کنند، پس مهمترین و شدیدترین بند از اقدامات مقابله­ای هیچ­گاه تعلیق نشده است و از هشت اقدام مقابله‌­ای دیگر نیز، در دو نشست اخیر غیر از بند A یا همانEDD که هیچگاه تعلیق نشد، بندهای B،H و I نیز علیه ایران فعال شده‌­اند.

*تصور دولت درباره FATF غلط است

*آماده مناظره با مقامات وزارت خارجه درباره FATF هستم

فارس: برخی از مقامات ارشد دولتی از جمله معاون وزیر خارجه، آقای انصاری اخیرا گفته­اند حضور در FATF برای همکاری­های بانکی مثل داشتن پاسپورت برای سفرهای خارجی است، نظر شما در این باره چیست؟

حاجیلو: خب جناب آقای انصاری، معاون وزیر امور خارجه که شما از ایشان نقل قول کردید در یک زمینه‌­ای این صحبت­ها را کرده­‌اند که تفکر زمینه­ای دولت هم همین است. فهمی که ایشان و همفکرانشان و در کل دولت از مساله FATF دارند غلط است و همین درک غلط موجبات اظهار اینچنین نظراتی را فراهم می­کند. دولت از ابتدای مساله FATF که پس از برجام و از سال ۹۴ مطرح شد همواره این تصور غلط را داشت که FATF یک مساله جهانی و جهان­رواست و همه کشورها برای تبادلات مالی نیاز به FATF دارند. این تصور، تصور اشتباهی است چرا که FATF یک سازمان بین­‌الدولی است که هم اکنون هم در «مرجع جهانی» بودن آن اختلاف است، نه بین آمریکا و چین؛ بلکه بین آمریکا و اروپا و شاهد مثال آن هم اتفاقی بود که در سال گذشته افتاد. اروپایی­‌ها یک لیست جدا از لیست FATF درباره کشورها و حوزه­های قضایی با ریسک بالای پولشویی ارائه دادند و آن را مرجع استناد خود معرفی کردند اما آمریکایی­‌ها به آن اعتراض کردند، حتی مارشال بیلینگزلی دستیار معاون وزیر خزانه­داری آمریکا که رییس وقت FATF هم بود اعلام کرد که مرجع جهانی برای تشخیص پرریسک بودن کشورها در زمینه پولشویی و تامین مالی تروریسم FATF است و نه شما (یعنی اروپا) و این لیست مورد قبول ما نیست و با این کار جریان FATF تضعیف می­شود و این اعتراض وقتی جالب­‌تر می­شود که بدانیم چند ایالت از ایالات متحده آمریکا جزو لیست پرریسک­‌های پولشویی اروپایی‌­ها بودند و اخیرا هم خبری منتشر شد مبنی بر اینکه اروپایی­‌ها پیگیر تاسیس یک نهاد جدید مبارزه با پولشویی هستند. همه این­ها نشان می‌­دهد که FATF ابزاری است که برخلاف تصور دولت، همه دنیا آن را قبول ندارند.

تصور اشتباه دیگری که دولت دارد این است که مساله عدم همکاری بانکی کشورهای دیگر با ایران را ناشی از FATF می­‌داند درحالی که ما مساله خیلی بزرگتری نسبت به FATF در این زمینه داریم و آن هم تحریم­های ثانویه بانکی آمریکاست و این تحریم­ها روی روابط بانکی ایران اثرگذار بوده­اند و اینکه شخصی در سطح معاون وزیر امور خارجه چنین ادعایی می­کند که FATF همان پاسپورت است برای روابط بانکی، نشان می­دهد که ایشان به لحاظ درک مسائل بین‌­المللی بانکی تصور اشتباهی از شرایط دارند. متاسفانه معاونت اقتصادی وزارت خارجه که باید پیش­قراول اقدامات دیپلماتیک برای گسترش روابط اقتصادی ایران و همسایگانش باشد، به شدت به دنبال FATF است، که یک سازوکار غربی است که دقیقا اثرگذاری تحریم­ها را تشدید می­کند؛ بنابراین بنده احساس می­کنم که لازم است بیشتر در این باره بحث فنی و کارشناسی صورت بگیرد و از همین­جا اعلام می­کنم که حاضرم با آقای انصاری و هر کدام از دوستان وزارت خارجه که پیگیر اجرای استانداردهای FATF هستند در این زمینه مناظره کنم، به صورت رسانه­ای و در هر جایی که آن­ها بخواهند؛ چون بالاخره باید برای مردم مشخص شود که چه کسی و کدام کارشناسی به مسئولین دولتی مشاوره می­دهند که نتیجه آن اجرای برنامه اقدام خطرناک FATF می‌­شود؟

در ۶ سال گذشته دولت با آزمون و خطاهای بسیاری کارها را پیش برده است. ما مشاهده می­‌کنیم که قبل از برجام، وضع معیشتی مردم، ارزش پول ملی، فروش نفت و … خیلی وضع بهتری داشتیم و این نتیجه برجام بود که در حال حاضر می­‌بینیم که در مساله بنزین به این وضع دچار شده­ایم، چون این تصمیم به دنبال کاهش درآمدهای نفتی ایران گرفته شد و کاهش درآمدهای نفتی هم نتیجه برجام بود. قبل از برجام ما می‌توانستیم روزی بیش از یک میلیون بشکه نفت بفروشیم، اما در حال حاضر فروش رسمی نفت در مقایسه با گذشته به میزان ناچیزی رسیده­است. برای همین بنده فکر می­کنم برای این­که کشور به سامان برسد باید نظرات تخصصی و کارشناسی که اعلام می­‌شود چه در بحث برجام که آزموده شد و نتیجه‌­اش را الان داریم مشاهده می­کنیم و چه در بحث FATF را به تضارب آرا گذاشت و کم­‌هزینه­‌ترین و بهینه­‌ترین تصمیم‌­ها را گرفت چون کشور و مردم بیش از این کشش و توان مدیریت کشور براساس آزمون و خطا و تصورات اشتباه دولت را ندارند.

*مشکلات ایران با آمریکا از طریق مذاکره حل شدنی نیست

فارس: یکی دیگر از موضوعاتی که از سمت مقامات دولتی مانند آقای ظریف، آقای انصاری و حتی آقای همتی رییس کل بانک مرکزی بارها مطرح شده، این است که اگر ما لوایح مرتبط با FATF  را تصویب نکنیم، همکاری ما با کشورهای دوست یا همسایه مثل چین، روسیه و عراق قطع می‌شود؛ نظر شما درباره این اظهارنظرها چیست؟

حاجیلو: ما در سوابق ارتباطمان با FATF تجربیاتی داریم که می­توانیم متوجه بشویم در آینده چه اتفاقاتی خواهد افتاد، وقتی به تعامل ایران با FATF از سال ۸۸ تا ۹۵ و تعامل بانکی ایران با کشورهای دیگر نگاه می­کنیم، می­‌بینیم که از سال ۸۸ تا ۹۵ که ما در لیست اقدام متقابل FATF بوده­ایم، آیا روابط بانکی و تجاری ما با دوستانمان مثل چین و روسیه و عراق قطع شده بود؟ در حال حاضر ما سالانه بیش از ده میلیارد دلار با عراق تعامل تجاری داریم ولی مگر چقدر از این تعاملات بانکی است و واقعا ورود و خروج ایران در لیست اقدامات مقابله­ای تاکنون چه اثری روی این روابط داشته است؟ اگر به درستی تعاملات مالی ایران با خارج از کشور بررسی شود مشخص می­شود که عمدتا این تعاملات متاثر از  تحریم­ها بوده‌ ­است و نه FATF و حتی در سال ۹۱-۹۰ که به یکباره کاهش پیدا کرد در حوزه FATF  اتفاقی رخ نداده بود و ما قبل و بعد از آن همچنان در لیست اقدام متقابل بودیم و دلیل کاهش تعاملات تحریم‌­های آمریکا بود که علیه ما اعمال شده‌ ­بود.

البته باید این نکته را هم اکیدا عرض کنم که معنای این صحبت بنده این نیست که برویم و مشکلمان را با آمریکا حل کنیم، چون این مساله حل­‌شدنی نیست و دولت یک­بار این راه را رفته است و معیشت مردم را در برجام به تنگنا کشانده است، بنابراین راه حل این است که کاری کنیم که تحریم­‌ها بی‌­اثر شوند، حتی دور زدن تحریم‌­ها هم یک تاکتیک برای کوتاه‌­مدت است و ما باید روی بی‌­اثر کردن تاثیر تحریم‌­ها متمرکز شویم. راهکارهای مختلفی در حوزه بانکی وجود دارد که متاسفانه تاکنون مغفول مانده­اند؛ مثل استفاده از پیمان­های پولی دوجانبه که در سال­های اوج تحریم یعنی سال­های ۹۱-۹۰ حتی کشورهایی مثل روسیه، هند، ترکیه و پاکستان از ما دعوت کردند برای امضای پیمان­‌های پولی دوجانبه که متاسفانه از سمت دولت­‌های ما پیگیری نشد و به جای آن به سراغ برجام و FATF رفتند.

یک نکته خیلی مهم دیگر که بنده لازم است مطرح کنم این است که اگر ایران یک کشور  با وضعیت نرمال بود یعنی تحت تحریم‌­های بانکی نبودیم، FATF می‌توانست بخشی از مسائل ما را حل بکند، اما با وضعیت فعلی تحریم‌ها حتی اگر همین امروز FATF اعلام کند که وضعیت ایران سفید است، به دلیل تحریم­‌های آمریکا کشورها برای تعاملات بانکی و تجاری با ایران راغب نیستند؛ چون بیش از آن­که از FATF بترسند از تحریم­های آمریکا زخم خورده­اند و از این تحریم­ها هراس دارند. بانک‌­های اروپایی در سال­های گذشته به جرم همکاری با ایران چند میلیارد دلار جریمه شده­اند، مثلا بانک پاریباس فرانسه حدود ۹ میلیارد دلار جریمه پرداخت کرده‌ ­است یا بانک‌­هایی مثل کامرز و میتسوبیشی از سمت وزارت خزانه‌­داری آمریکا به واسطه جریمه‌­ها تحت فشار قرار گرفتند.

فارس: پس اقدامات مقابله­‌ای FATF تاکنون چه تاثیری داشته‌­است؟

حاجیلو: عملا تاثیری نداشته ­است چونFATF  در دو نشست اخیر اعلام کرده است که کشورها باید علیه ایران مکانیسم گزارش­‌دهی موردی و سیستماتیک از تراکنش­‌های مالی ایجاد کنند، نظارت بانک­ها از شعب خارجی که در ایران مستقر هستند بیشتر شود و شعبات ایرانی که در خارج از کشور مستقر هستند تحت نظارت بیشتری قرار بگیرند که همه اینها در حال حاضر هم به دلیل تحریم­های ثانویه بانکی آمریکا انجام می­شود، حتی شدیدتر از نظارت­هایی که مورد انتظار FATF است.

*هیچ قطعیتی درباره خروج ایران از لیست سیاه FATF بعد از تصویب لوایح پالرمو و CFT نیست

فارس: ادعای دیگری که از سمت موافقان FATF به خصوص دولتی­ها مطرح می­شود این است که اگر ما خواسته­های FATF به ویژه دو مصوبه الحاق به کنوانسیون­های CFT و پالرمو را تصویب و اجرا کنیم از لیست سیاه خارج می­شویم، نظر شما در این باره چیست؟ آیا قطعیتی در این زمینه وجود دارد؟

حاجیلو: خیر هیچ قطعیتی نیست؛ مگر کره شمالی که هر دو کنوانسیون را سال­هاست پذیرفته است، از لیست FATF خارج شد؟ متاسفانه حتی گاهی به غلط که معلوم نیست سهوی است یا عمدی از سوی موافقان مطرح می­شود که فقط ایران و کره شمالی کنوانسیون­های مذکور را نپذیرفته­اند. در حالی که این موضوع یک دروغ بزرگ است و کره شمالی هر دو کنوانسیون را تصویب کرده است اما همچنان در لیست سیاه این گروه قرار دارد. FATF ماموریت خود را در سه حوزه تعریف کرده است: مبارزه با پولشویی، مبارزه با تامین مالی تروریسم و مبارزه با اشاعه سلاح­های کشتار جمعی. برنامه اقدامی که از سوی این نهاد برای ایران طراحی شده است صرفا در حوزه اول و دوم است که قطعا پس از این و در گام بعدی این گروه روی حوزه شوم یعنی بحث WMD یا همان سلاح­های کشتار جمعی دست خواهد گذاشت. آن­ها سلاح‌های کشتار جمعی را در ۴ دسته تقسیم­‌بندی می­کنند: سلاح­های شیمیایی، سلاح­های هسته­ای، سلاح­‌های میکروبی و ابزار انتقال آن­ها؛ یعنی موشک­های بالستیک که امکان حمل کلاهک­‌های هسته‌­ای را دارند از نظر آن­ها جزو سلاح­های کشتار جمعی محسوب می­‌شوند. پس FATF که در بیانیه خود مطرح کرده­ بود که در صورت اجرای اقدامات توسط ایران، Next Steps برداشته خواهد شد، قطع به یقین این گام بعدی طبق توصیه شماره هفت FATF، مرتبط با مسائل موشکی خواهد بود ولی در هیچ کجا اعلام نشده‌ ­است که پس از اجرای برنامه اقدام ۴۱ بندی، ایران از لیست سیاه خارج خواهد شد. بلکه قطعا حتی در صورت اجرای کل بندهای برنامه اقدام، یک برنامه اقدام جدید با محوریت محدودیت برنامه موشکی نوشته خواهد شد.

*اگر ایران عضو کنوانسیون های پالرمو و CFT شود، باید بابت دور زدن تحریم ها پاسخگو باشد

فارس: یک بحث دیگری که مطرح می­شود این است که در صورت تصویب نشدن الحاق ایران به دو کنوانسیون در مجمع تشخیص مصلحت نظام ورود دوباره ما به لیست اقدام متقابل حتمی است؛ نظر شما در این باره چیست؟

حاجیلو: این موضوع که FATF ایران را به بازگشت به لیست سیاه تهدید کرده است نشان­دهنده چند مساله است؛ نخست آنکه برخورد این گروه ناشی از رفتار سیاسی است و نه حقوقی؛ زیرا ما تاکنون بیش از ۹۰ درصد از برنامه اقدام خودمان را انجام داده‌­ایم ولی آیا ۹۰ درصد فشارها برداشته شده است؟ نه تنها خیر، بلکه سه مورد از نه مورد اقدامات متقابل را علیه ایران برگردانده است. دومین پیام، ضعف دولت در دیپلماسی است هم با دبیرخانه FATF و هم با کشورهای دوست که عضو دارای حق رای در مجمع FATF هستند و می­‌توانند رای منفی به ورود ایران به لیست اقدام متقابل بدهند. از ۹ اقدام متقابل در حال حاضر ۴ اقدام در حال اعمال است، ولی دولت نه تنها واکنش مناسبی به سیاسی­‌کاری FATF  نشان نداد­ه‌ ­است، بلکه به جای فشار بر خارج و اتخاذ استراتژی صحیح و فعالانه در قبال این گروه، به داخل و مجمع تشخیص مصلحت نظام و دیدگاه­‌های کارشناسانه می‌­تازد.

من از همین رسانه به مسوولین دولتی و دوستان مستقر و مرتبط در مرکز اطلاعات مالی که مسئول مذاکره با FATF هستند، عرض می­کنم که اگر می­خواهند رفتارFATF  عوض شود باید بخش مهمی از تعهدات خود را تعلیق کنند و امتیاز آن ۹۰ درصد اقدامات انجام شده را نقد کنند و از فشار بر داخل و اعضای مجمع پرهیز کنند. متاسفانه در دو سه سال اخیر دولت چه در وزارت امور خارجه و چه در وزارت اقتصاد و امور دارایی و معاونت حقوقی رییس جمهور، بخش زیادی از هزینه و انرژی خود را معطوف به فشار بر مجلس شورای اسلامی، شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام، هیات عالی نظارت بر حسن اجرای سیاست­های کلی نظام و دفتر رهبری برای تایید این لوایح نمودند. دولت محترم باید توجه داشته باشد که به‌­خاطر تهدیدات پوچ یک نهاد بی‌ن­الدولی نباید کشور را زیر بار تعهدات حقوقی سنگین برد که قطعا تا سال­ها برای ما حاشیه‌­ساز خواهد شد، همانند آن­چه در قضیه NPT رخ داد و ما مجبور به پاسخگویی حقوقی به آژانس بین­‌المللی انرژی اتمی شدیم، در حالی که تا قبل از دادن تعهد حقوقی تنها هجمه­‌های سیاسی-رسانه‌­ای علیه ما می­تواند شکل بگیرد و نه دستاویز حقوقی. در صورت پذیرش عضویت در کنوانسیون­‌های مذکور ما به لحاظ حقوقی بابت دور زدن تحریم­‌ها، حمایت از سپاه، مسائل منطقه­‌ای، اقتدار موشکی و … مجبور به پاسخگویی خواهیم بود.

*انتظار خروج ایران از لیست سیاه FATF، انتظاری غیرواقعی است

فارس: ساختار تصمیم‌­گیری در FATF چگونه است و آیا با وجود این ساختار شانسی برای بهتر شدن وضعیت ایران در این گروه وجود دارد؟

حاجیلو: مکانیزم تصمیم­‌گیری در FATF طبق آنچه این گروه و خود دولت بنابر تجربه سال ۹۶ اعلام کرده‌­اند به شیوه اجماع موثر است. اجماع موثر یعنی در یک تصمیم‌­گیری اگر بیش از یک کشور مخالف آن تصمیم باشند، آن تصمیم گرفته نمی‌­شود؛ یعنی برای آنکه تصمیمی گرفته شود حداکثر باید یک مخالف داشته باشد، که با وجود ایالات متحده آمریکا، رژیم صهیونیستی، عربستان، شورای همکاری خلیج فارس و آرژانتین که از مخالفین سرسخت جمهوری اسلامی ایران هستند و نسبت به رفتار انگلیس و کشورهای اروپایی نیز هیچ اطمینانی نداریم، به هیچ وجه خروج ایران از لیست اقدام متقابل یا بهتر شدن وضعیت ما محتمل نیست پس باید براساس واقعیات تصمیم گرفت و انتظار اینکه وضعیت ما در این گروه سفید شود انتظاری غیرواقعی و مبتنی بر تخیل است. البته این شیوه تصمیم­‌گیری همانطور که به ضرر ماست می‌تواند در ورود دوباره به لیست اقدام متقابل به نفع ما باشد چون در آن صورت هم با مخالفت کشورهایی مثل روسیه، چین و ترکیه امکان ورود دوباره به لیست سیاه امکان­پذیر نیست البته به شرط دیپلماسی فعالانه دولت.

*قطعا با پیوستن به کنوانسیون های FATF وضعیت اقتصادی بدتر خواهد شد

*تصمیم سازان همکاری ایران با FATF در داخل کشور نبودند

فارس: درباره اجرای استاندارهای FATF دوگانه‌­ای مطرح است مبنی بر اینکه از طرفی مقامات دولتی ادعا می­کنند اجرای این استانداردها باعث کاهش تاثیر تحریم می­شود و از طرفی مخالفان FATF و کارشناسان می­گویند که این استانداردها و در کل اجرای خواسته‌­های FATF باعث افزایش فشار تحریمی خواهد شد؛ نظر شما در این­باره چیست؟

حاجیلو: اصلا نظر بنده در این زمینه مهم نیست و نظرFATF  و آمریکایی‌­ها که به برخی مسائل اذعان کرده­اند مهمتر است. FATF صریحا می­گوید که استانداردهای من برای جلوگیری از دور زدن تحریم­‌هاست. منوخین وزیر خزانه‌­داری آمریکا می­گوید که FATF برای جلوگیری از دور زدن تحریم­هاست. گزارش منتشر شده چند ماه قبل اندیشکده امریکن اینترپرایز آمریکا اذعان دارد که ما باید از FATF به عنوان ابزاری برای جلوگیری از دور زدن تحریم‌­ها توسط ایران، روسیه و چین استفاده کنیم. وقتی ما در موارد متعدد سند داریم چرا به دنبال تحلیل برویم؟ اظهرمن‌­الشمس است که پیوستن به کنوانسیون‌­های مورد نظر FATF که منجر به شفافیت اطلاعاتی ایران می­‌شود، منجر به بدتر شدن وضعیت اقتصاد ما خواهد شد. چیزی که روشن است این است که آمریکایی‌­ها به دنبال اطلاعات مالی و بانکی از ایران هستند و حتی حاضر هستند برای آن هزینه‌­های هنگفت بپردازند، شاهد مثال آن هم این است که حاضر بودند برای لو دادن یک شماره حساب بانکی مربوط به فروش نفت ایران یک میلیون دلار بپردازند. ما در جنگ اقتصادی هستیم و مشخص است که در جنگ، طرف مقابل به دنبال اخذ اطلاعات است تا ضربات کاری‌­تری وارد کند و دادن گرای دقیق در جنگ اقتصادی فقط تحریم­‌ها را تشدید و وضعیت معیشتی مردم را بدتر می­‌کند. بخش زیادی از عدم توانایی در فروش نفت ایران در حال حاضر به این دلیل است که بعد از برجام بخش زیادی از اطلاعات در قالب شرکت­هایی که به کشورمان آمدند لو رفت و ایران مشتش را باز کرد و برای آمریکا مشخص شد که طرف تعاملات ایران چه کسی یا کسانی هستند و به همین دلیل دیگر نمی‌توانیم مثل گذشته نفت بفروشیم.

یک نکته‌­ای را هم من لازم است که خدمت شما عرض کنم. تصمیم همکاری با FATF تصمیمی بود که توسط دولت گرفته شد ولی تصمیم­‌سازان آن در داخل کشور نبودند. از طرفی اروپایی­‌ها در دوران پسابرجام بر این مساله اصرار کردند و هم اکنون هم صراحتا اعلام می­‌کنند که باید برنامه اقدام FATF و استانداردهای آن اجرا شود، آن­ها حتی عملیاتی شدن اینستکس را هم منوط به اجرای استانداردهای FATF قرار دادند و آمریکایی‌­ها هم وارد صحنه شدند و دیدیم که وزیر امور خارجه آمریکا، پمپئو چندی قبل اعلام کرد که ایران باید فورا و بدون اعمال هیچگونه شرطی به این کنوانسیون­‌ها بپیوندد. حتی صندوق بین­‌المللی پول هم که مشخصا ابزار سلطه است توصیه کرد که ایران باید توصیه­های FATF را اجرا کند.

*قطعا لایحه الحاق ایران به CFT در مجمع تشخیص مصلحت تایید نمی­‌شود

*صدر را به مناظره درباره FATF دعوت می‌کنم

فارس: به نظر شما سرانجام وضعیت لایحه CFT در مجمع تشخیص مصلحت نظام چه خواهد شد و اگر شما به جای اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام بودید چه تصمیمی درباره این موضوع میگرفتید؟

حاجیلو: بنده اول راجع به پالرمو عرض کنم که مجمع شجاعت به خرج داد و به نوعی آن را رد کرد چون اگر یکسال از تاریخ ارجاع یک مصوبه به مجمع تشخیص مصلحت نظام بگذرد و مجمع هیچ تصمیمی نگیرد، نظر شورای نگهبان غالب می­شود؛ در زمینه کنوانسیون پالرمو هم نظر شورای نگهبان بر اساس اصل ۱۱۰ قانون اساسی و برمبنای نظر هیات عالی نظارت بر حسن اجرای سیاست­های کلی نظام بر رد این مصوبه مجلس بود؛ بنابراین با گذشت یکسال و در مهرماه امسال این مصوبه رد شد که در مورد لایحه الحاق به CFT نیز در صورت تصمیم نگرفتن مجمع تا تاریخ ۳۰ دی همین اتفاق خواهد افتاد. البته از بین اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز یکی از اعضای محترم که در این مدت به شدت پیگیر تایید این لوایح بودند جناب آقای صدر هستند که ایشان هم نظرات شاذ و عجیبی در حوزه FATF داشته­اند که من ایشان را هم در یک جلسه رسانه­ای به مناظره دعوت می­کنم تا مشخص شود که FATF به ضرر معیشت مردم است یا به نفع آن.

قطعا لایحه الحاق به CFT در مجمع تایید نمی­‌شود و بنده فکر میکنم اگر تلاش موافقین FATF به جای اینکه معطوف بر یک مساله تمام شده باشد، بر موضوعات مهم دیگر باشد. مثلا تعاملات ایران با کشور عراق در سال ۱۰ میلیارد دلار است-این در حالی است که مثلا با کشور انگلیس در سال ۳۰ میلیون دلار تعاملات تجاری داریم-  اگر با ده کشور دوست و همسایه سالیانه ۱۰ میلیارد دلار تعاملات تجاری داشته باشیم عملا در مقابل تحریم­‌ها مقاوم شده­‌ایم. اگر دولتی‌­ها به جای خسته کردن خود بر سر مسائل بیهوده و معطل گذاشتن کشور  و به هدر دادن سرمایه و از طرفی رسانه‌­های دولتی به جای ریپورتاژهای تبلیغاتی و مصاحبه با افراد غیرمطلع و غیرمتخصص، در راستای پیشبرد دیپلماسی فعالانه اقتصادی و سیاست­های مقاوم­سازی اقتصاد تلاش می­کردند، قطعا نتایج بهتری عاید کشور و مردم می­گشت.

* ارکان نظام درباره توافق ایران و اروپا در حال دور خوردن هستند

فارس: در انتهای بخش اول مصاحبه، اگر نکته‌ دیگری درباره ­FATF هست، بفرمایید

حاجیلو: بنده لازم میدانم یک نکته درباره توافق محرمانه‌­ای که در تابستان اخیر منعقد شد و خبر آن توسط خبرگزاری فارس و روزنامه کیهان منتشر شد و برخی فعالان دانشجویی نیز نسبت به آن واکنش نشان دادند، عرض کنم. یک توافقی بین ایران و اروپا برای انتقال اطلاعات اقتصادی به اروپا شکل گرفت که واکنش­های بسیاری را از سوی دلسوزان در پی داشت اما با سکوت دولت مواجه شد و این نشان­دهنده این است که متاسفانه احتمالا خبر درست بوده‌­است. خوب است که دولت به‌­طور شفاف برای مردم توضیح دهد که توافق منعقده دقیقا چه بوده، چه اطلاعاتی قرار است منتقل شود و چه آثاری می­‌تواند داشته باشد آن هم در شرایط تحریمی که طرف مقابل به شدت به دنبال شناسایی بازیگران اقتصادی ماست چرا باید اطلاعات را به اروپا که قطعا شریک راهبردی آمریکاست منتقل کنیم. متاسفانه به نظر می‌­رسد که ارکان نظام مانند شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام که روی مساله انتقال اطلاعات در ماجرای FATF حساس بودند، در این قضیه در حال دور خوردن هستند و دولت تصمیم دارد اطلاعات را از در پشتی منتقل کند و این معضل، هوشیاری دو چندان مجمع تشخیص مصلحت نظام را می­طلبد.

انتهای بخش اول مصاحبه

مصاحبه کننده: محمود سحابی