“عدم سختگیری در ارائه مجوز”و “توسعه ظرفیت دانشگاه‌ها” از دلایل افزایش فارغ التحصیلان دکتری

به گزارش قائم آنلاین، دکتر حامد داوری اردکانی مدیرگروه مهندسی صنایع دانشگاه خوارزمی در گفتگو ، با اشاره به اینکه در چند سال اخیر توزیع نامتوازنی در ظرفیت دانشگاه‌ها صورت گرفته است، اظهار کرد: توسعه دانشگاه‌های پیام نور و آزاد بدون امکانات، زیر ساخت، آزمایشگاه، تجهیزات مناسب و در نظر گرفتن نیازهای کشور باعث افزایش فارغ التحصیل در مقطع دکتری شده است.

وی ادامه داد: انقباضی نبودن سیاست‌های وزارت علوم و عدم سختگیری در ارائه مجوزها نیز باعث شده است تعداد زیادی واحد دانشگاه غیرانتفاعی، پیام نور و دانشگاه آزاد قارچ گونه رشد کنند.

به گفته این استاد دانشگاه، طی پنج سال اخیر دولت، اقدامات بسیاری در زمینه سامان دهی مؤسسات آموزش عالی انجام داده است، وزارت علوم نیز نسبت به اعطای مجوز دوره‌های تحصیلات تکمیلی سخت گیری بیشتری اعمال کرده است، با این وجود بازهم مجوزهای قبلی باعث شده فارغ التحصیلان بسیاری در مقطع دکتری داشته باشیم. همچنین اصلاح این سیستم و بازنگری آن، به دلیل دشواری باطل کردن مجوز، نیازمند زمان بیشتری است.

دکتر داوری اردکانی با اشاره به کند بودن سرعت روند اقدامات و بازنگری‌های انجام شده در زمینه پذیرش دانشجو به دلیل گستردگی آن، گفت: لازم است یک مکانیزم مشخص و ملاک ارزیابی واحد برای پایش مراکز آموزش عالی داشته باشیم تا شایستگی دانشگاه‌ها را متناسب با تعداد دانشجو بررسی کنیم.

وی در ادامه یکی دیگر از دلایل افزایش فارغ التحصیلان دکتری را جذب دانشجویان پولی دانست و اظهار کرد: این بحران فقط مربوط به مجموعه آموزش عالی وزارت علوم نمی‌شود بلکه در وزارت بهداشت نیز بسیاری از دانشگاه‌های علوم پزشکی، دانشجوی پولی با کیفیت علمی پایین جذب می‌کنند، دانشگاه‌ها نیز به دلیل درآمد زایی از این شیوه جذب، استقبال کردند.

دکتر داروی اردکانی در این رابطه اظهار کرد: سیاست کشور به گونه‌ای است که دانشگاه را به سمت مستقل شدن سوق می‌دهد و با توجه اینکه هنوز ارتباط دانشگاه و صنعت به خوبی شکل نگرفته تا دانشگاه بتواند ازین طریق درآمد داشته باشد، راحت ترین راه کسب درآمد همین دوره‌های پولی است که طبیعتاً باعث پایین آمدن ارزش دوره دکتری می‌شود.

این استاد دانشگاه یکی از نتایج جذب دانشجوی پولی را خرید و فروش پایان نامه و رساله دانست و گفت: وقتی دانشجویی که شایستگی حضور در مقطع دکتری را ندارد، جذب می‌شود طبیعتاً نمی‌تواند رساله خوبی ارائه دهد لذا به خرید رساله روی می‌آورد و در نهایت وضعیت مشمئز کننده‌ای مانند فضای موجود در اطراف میدان انقلاب برای خرید و فروش رساله و پایان نامه ایجاد می‌شود.

دکتر داوری اردکانی در پاسخ به سوالی مبنی براینکه بهترین روش برای جذب دانشجو دکتری چیست، گفت: تا حدود سال ۹۰ دانشگاه‌ها به صورت جداگانه آزمون می‌گرفتند، اما اینکه دانشگاه مستقل باشد و سیاست‌های خودش را برای جذب دانشجو دکتری داشته باشد نیز جنبه‌های منفی از جمله اعمال نفوذ در جذب دانشجوی قبلی همان دانشگاه را دارد.

وی ادامه داد: بعد از اینکه طرح کنکور متمرکز دکتری مطرح شد نیز انتقادات زیادی از جمله بزرگنمایی کلاس‌های کنکور و تست زدن مطرح شد.

به عقیده‌ی این استاد دانشگاه، بهترین شیوه جذب دانشجوی دکتری، شیوه فعلی یعنی درکنارهم بودن آزمون متمرکز و مصاحبه دانشگاه‌ها است، به این صورت که بخشی از امتیاز از طریق آزمون و بخشی دیگر از طریق مصاحبه‌ای که بر عهده دانشگاه هاست به دست بیاید.

دکتر داوری اردکانی در این رابطه ادامه داد: در مقطع دکتری علاوه بر سواد علمی توانایی انجام کارهای پژوهشی مفید برای کشور نیز اهمیت دارد. صرف خوب تست زدن و کسب رتبه بالا، ملاک خوبی برای جذب دانشجو نیست.

عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی در ادامه با اشاره اینکه مشکل اصلی مقطع دکتری جذب دانشجو نیست، گفت: مشکل اصلی عدم ارتباط دانشگاه با جامعه است، در این زمینه جامعه و صنعت و نهادهای سیاست گذار نیز مقصرند. در حالی که کار پژوهشی که دانشجوی دکتری انجام می‌دهد زمانی ارزشمند است که دردی از یک کشور دوا کند در دانشگاه‌ها این رغبت وجود دارد ولی به دلیل نبودن زیر ساخت مناسب و ارتباط، نتیجه پژوهش کاربردی نیست. هر کار مفیدی که انجام شود یک قدم ما را به بهبود وضعیت نزدیک تر می‌کند.

این استاد دانشگاه معتقد است: افرادی که زمینه علمی مناسب دارند و راه و روش انجام پژوهش را می‌دانند باید صورت مسئله درستی تعریف کنند تا به راه حل برسند، دلیل انتزاعی بودن رساله‌های دکتری این است که در بسیاری از موارد صورت مسئله خوبی تعریف نمی‌کنیم و یا داده‌های خوبی نداریم.

دکتر داوری اردکانی در پایان دلیل اینکه چرا درصد زیادی از شرکت کنندگان آزمون دکتری مجاز به انتخاب رشته می‌شوند، را ظرفیت زیاد موجود در دانشگاه‌ها دانست و گفت: ظرفیت پذیرش دانشگاه‌های روزانه گسترش پیدا کرده، دانشگاه‌های مختلف مجوز پذیرش گرفتند و پردیس‌های بین الملل و خودگردان‌ها و نوبت دوم‌ها نیز مطرح شده‌اند به همین دلیل سازمان سنجش آموزش کشور مجبور است چند برابر این ظرفیت را مجاز به انتخاب رشته کند.