دولت برای تأمین امنیت غذایی چاره‌ای جز توسعه پایدار كشاورزی ندارد

به گزارش قائم آنلاین، پژوهش یا تحقیق یک روند هوشمندانه، هوشیارانه، خلاقانه و سامان مند برای یافت، بازگویی و بازنگری پدیده‌ها، رخدادها، رفتارها و انگاشته‌ها است، پژوهش همچنین برای استفاده از پدیده‌های موجود در جهت دست یافتن به راهکارهای عملی و فناوری‌ها به کار می‌رود.

پژوهش‌ها را از زوایای مختلف می‌توان به گونه‌های مختلف طبقه‌بندی کرد، به‌ بیان‌ دیگر، توجه به این نکته که هدف از پژوهش‌ها چیست و یا اینکه هر یک از پژوهش‌ها چه کاربردی دارند طبقه‌بندی متفاوتی دارند.

عبدالله درزی دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری (مدیر امور پژوهشی دانشگاه) در هفته پژوهش در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما در مورد اهمیت پژوهش، اظهار کرد: هدایت هدفمند و توسعه کشور نیازمند رویکرد سیستمی برای در نظر گرفتن مؤلفه‌های مختلف و روابط درون و بین آن‌ها است که این مهم مستلزم طراحی برنامه‌های پژوهشی مساله محور است.

وی افزود: در این مسیر، آموزش عالی یکی از زیر مؤلفه‌های اصلی توسعه محسوب می‌شود که خود به‌دلیل تعدد کنشگران، سطوح و عرصه‌های کنشگری، ابعاد و مؤلفه‌های متشکل از یک سیستم و در واقع زیرسیستم توسعه محسوب می‌شود.

درزی تصریح کرد: اگر چه این بخش نیز با یکسری چالش‌ها و بحران‌هایی روبرو است که برخی از آن‌ها، به‌واسطه استمرار و نهادینه شدن ریشه‌ها، حالتی مزمن به خود گرفته‌اند، اما هیچ‌یک از آن‌ها از اهمیت پژوهش در توسعه پایدار کشور نمی‌کاهد.

این کارشناس گفت: پژوهش و توسعه فناوری و ارائه خدمات ترویجی از جایگاه محوری در پیشرفت و تحقق چشم‌انداز و اهداف مورد انتظار نظیر، اشتغال مولد، امنیت غذایی، متوازن سازی صادرات و تولید ارز و رسیدن به خودکفایی، حفظ محیط زیست، کمک به امرار معاش خانوارهای روستایی، تحقق عدالت اجتماعی و غیره برخوردار است.

وی با اشاره به اهمیت پژوهش در کشاورزی، اضافه کرد: با توجه به روند رشد جمعیت و افزایش نیاز به تولید مواد غذایی، توسعه كشاورزی مهم‌ترین چالشی فراروی بسیاری از سیاست‌گذاران كشور و متخصصان توسعه است و این در حالی است که تلاش‌های متعدد انجام شده برای ارتقای این بخش طی دهه‌های اخیر، عمدتا نتیجه مطلوبی به همراه نداشته است.

درزی بیان کرد: برخی فعالیت‌ها موجبات تخریب محیط زیست شده و زمینه‌سازی ناپداری‌هایی شد که نتیجه آن افزایش فشار بر منابع محدود آب قابل دسترس و خاک حاصل‌خیز بوده است.

مدیر امور پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی ساری تاکید کرد: این ناملایمات از نظر اجتماعی و فرهنگی نیز مسائلی را به همراه داشته است و گاهی دولت را از ادامه كار مأیوس ساخته و نخبگان سیاسی را به حمایت كمتر از طرح‌های توسعه‌ای وا داشته است.

وی یادآور شد: در حال حاضر دولت برای تأمین امنیت غذایی چاره‌ای جز توسعه پایدار كشاورزی ندارد، توسعه کشاورزی فرایندی همه جانبه بوده و نیازمند ایجاد گفتمان مناسب و موثر بین همه بخش‌های دخیل می‌باشد.

درزی افزود: بخش کشاورزی از دیرباز نقش مؤثری در میزان اشتغال در کشور ایفا کرده است، آمارهای ۲۰ ساله گذشته در بخش کشاورزی نشان دهنده روند اشتغال‌زایی نزولی این بخش می‌باشد به طوری که از ۲۶ درصد در بیست سال پیش به ۱۸درصد در سال ۱۳۹۵ تنزل یافت.

این مسؤول ادامه داد: هم‌گام با توسعه اقتصادی کشورها و رشد بخش‌های صنعتی و خدمات، روند تغییر سهم بخش کشاورزی از کل اقتصاد برای بیشتر کشورها، کاهش یافت، روند میانگین جهانی این سهم از سال ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۵ تقریباً برای همه گروه‌های درآمدی کشورها، کاهنده بوده است.

وی اعلام کرد: متوسط جهانی سهم بخش کشاورزی از تولید ناخالص داخلی در سال ۱۹۹۷ حدود شش درصد بوده که این نسبت در سال ۲۰۱۵ به ۸/۳ درصد کاهش یافته است، اما در ایران سهم این بخش از تولید ناخالص داخلی دو روند متفاوت را طی کرده است.

درزی خاطرنشان کرد: از سال ۱۹۹۷ تا سال ۲۰۱۱ سهم بخش کشاورزی از تولید ناخالص داخلی از ۸/۹ درصد به ۹/۵ درصد کاهش یافته و بعد از آن سهم این بخش از تولید ناخالص داخلی روند فزاینده‌ای را تجربه کرده است به‌طوری‌که در سال ۲۰۱۵ به ۷/۱۰ درصد افزایش یافت، لازم به ذکر است که افزایش سهم بخش کشاورزی بیشتر تحت تأثیر کاهش رشد سایر بخش‌ها ازجمله بخش نفت و صنعت بوده است.

این دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه، اظهار کرد: سرعت گرفتن روند توسعه کشاورزی تنها راه کاهش نابرابری سطوح درآمدی در مناطق شهری و روستایی است که وظیفه اصلی دانشگاه و موسسات کشاورزی می‌باشد، به‌خصوص در ایران که شتاب گرفتن رشد مناطق شهری موجب سرازیر شدن نیروی کار کم‌سواد از روستاها به حاشیه شهرها، پیدایش قشر عظیمی از جمعیت بیکار در مناطق شهری و به‌وجود آمدن نابرابری در سطوح درآمدی در مناطق شهری و روستایی شده است.

وی در پاسخ به این سؤال که هدف از برگزاری هفته پژوهش و فناوری در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در راستای تحقق اهداف این دانشگاه چیست گفت: دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری دانشگاهی پیشرو در آموزش متخصصان بخش کشاورزی، تولید و ترویج علم، گسترش مرزهای دانش و فناوری در مقیاس کشوری و جهانی با مرجعیت علمی خواهد بود.

درزی اضافه کرد: این دانشگاه مأموریت تربیت نیروی انسانی متخصص در زمینه کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و آب را داشته و آن را سرمایه اصلی خود دانسته و با بهره‌گیری از دستاوردهای نوین به ارائه خدمات آموزشی، پژوهشی، فناوری و مشاوره به جامعه علمی، متقاضیان آموزش عالی و حوزه‌های اجتماعی در سطح ملی و منطقه‌ای می‌پردازد.

این مسئول بیان کرد: برخی از اصول اساسی مورد نظر دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری شامل؛ پاسخگویی به نیازهای علمی جامعه علمی کشور و کشاورزان در سطح منطقه و کشور، مرجعیت علمی در بخش کشاورزی در سطوح بین المللی، نهادینه كردن روحیه خلاقیت و نوآوری دانشجویان، تبدیل علم به ثروت از طریق تقویت ارتباط صنعت دانشگاه و ایجاد فضای تولید و اشتغال، توسعه شرکت‌های دانش بنیان بخش کشاورزی، بکارگیری موثر مرکز رشد و فناوری دانشگاه، تلاش مستمر در گسترش مرزهای علمی و موارد دیگر است.

وی گفت: با توجه به رویکردهای مذکور، هر ساله مراسم هفته پژوهش و فناوری همزمان با این برنامه در سطح کشور و استان برگزار می‌شود و در این مراسم، اهم فعالیت‌های انحام شده برای دسترسی به اهداف مقرر در این برنامه‌ها، ارائه ضعف‌ها و چالش‌های مرتبط مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.

درزی با اشاره به چالش‌ها و اهم اقدامات انجام شده در یک‌سال گذشته، بیان کرد: معمولا موانع متعددی در مسیر توسعه پژوهش و فناوری وجود دارد که برخی از آنها شامل عدم سرمایه‌گذاری منابع کافی، فقدان زیرساخت‌های مناسب، ارتباط ناکافی بین نهادهای اجرایی و علمی ناشی از بی اعتمادی، نبود مشوق‌های مکفی برای محققان و دانشجویان، کارایی نامناسب پژوهش‌ها به دلایل متعدد از جمله مسائل مالی و افزایش بی رویه نهادهای دانشگاهی و سایر عوامل درون و برون سازمانی است.

وی خاطرنشان کرد: اهم اقدامات انجام شده در یک سال گذشته برای تسهیل فرایند پژوهش و فناوری در دانشگاه، شامل ارتقای تعامل دانشگاه با صنعت و جامعه، لحاظ مشوق‌هایی برای تبدیل علم به فناوری، تدوین و اصلاح شیوه‌نامه‌ها با هدف تسهیل فرایندهای پیچیده موجود و ارائه تسهیلات به دانشجویان محقق و فناور و تقویت نقش دانشگاه در فرایند تصمیم سازی در برنامه‌های توسعه کشور بوده است.

این کارشناس گفت: از موارد دیگر؛ حمایت و تقویت پژوهش‌کده‌ها و تسهیل تأسیس پژوهشکده‌های بین‌رشته‌ای ملی و بین‌المللی، طراحی برنامه‌های ترویجی هدفمند با هدف نشر نتایج طرح‌های پژوهشی و پایان‌نامه‌های دانشجویی، تشویق همکاری‌های ملی و بین‌المللی اعضای هیات علمی و دانشجویان، حمایت از جذب دانشجویان پسادکتری و ترغیب اعضای هیات علمی و دانشجویان به توسعه کاربرد فناوری‌های سبز بوده است.