پای درددل سرایداران و خدمتگزاران مدارس

به گزارش قائم آنلاین، او را «بابای مدرسه» صدا می‌زنند و بین بچه‌ها از محبوبیت خاصی برخوردار است؛ مرد مهربانی که همیشه در حال انجام کار است و او را مرد خستگی ناپذیر مدرسه می‌دانند؛ مردی که به‌رغم این همه کار، اما حواسش به همه بچه‌هاست و با خوشحالی آنها می‌خندد و با غمشان، می‌گرید.

بابای مدرسه در کنار مهربانی‌هایش، خیلی هم منضبط است؛ از همان اول صبح که درهای مدرسه را باز می‌کند و تا آمدن یکی یکی بچه‌ها منتظر می‌ماند؛ حتی می‌داند کدام دانش‌آموز دیر می‌کند و همیشه تا آمدن همان یکی هم جلوی در ایستاده است.

مهربانی و آرام بودن، خصلت همه باباهای مدارس است؛ باباهایی که هر کاری از دستشان برآید در مدرسه انجام می‌دهند؛ از جارو کشیدن حیاط گرفته تا تعمیرات ساختمان، از خرید مایحتاج مدرسه گرفته تا نامه‌های اداری را به ادارات آموزش و پرورش رساندن، از حفاظت بچه‌های مدرسه گرفته تا پخش شیرینی و شربت در مراسم مختلف؛ خلاصه بابای مدرسه آنقدر کار دارد که همه جا هست و همه هم دوستش دارند.

حالا بعد از سال‌ها، نسل باباهای مدرسه، جوان‌تر شده است و شاید باید به جای بابای مدرسه، برادر دانش‌آموزان نامیده شوند اما هنوز محبوبیت دارند، هنوز در حال انجام کار هستند و هنوز مرد خستگی ناپذیر مدرسه نامیده می‌شوند.

 روایت این گزارش درباره مردان و زنانی است که از آنها با عنوان نیروی خدمتگزار و سرایدار نام برده می‌شود؛ کسانی که وقتی از فرهنگیان نام می‌بریم، گاهی فراموششان می‌کنیم و یادمان می‌رود که آنها هم نقش در تعلیم و تربیت فرزندان‌مان دارند؛ هرچند این نقش متفاوت است اما کمرنگ نیست.

در سامانه «فارس من» خبرگزاری فارس، تعدادی از نیرهای خدمتگزار و سرایدار مدارس، سوژه‌ای را با عنوان «لزوم توجه به رتبه‌بندی و افزایش حقوق سرایداران مدارس» خواستار پیگیری آن شدند.

بر همین اساس محمد فخاری و فرامرز نجفی، دو سرایدار و خدمتگزار آموزش و پرورش مهمان خبرگزاری فارس شدند تا با آنها درباره مشکلات نیروهای خدمتگزار و سرایدار مدرسه گفت‌وگو کنیم؛ فخاری متولد ۱۳۶۲ است و دو فرزند دختر دارد؛ او دانشجوی رشته مددکاری اجتماعی است. فرامرز نجفی ۳۶ سال دارد و  یک فرزند دارد. او دارای مدرک کارشناسی تکنولوژی آموزشی است؛ این دو فرهنگی هم تجربه سرایداری و هم تجربه خدمتگزاری را در مدرسه داشته‌اند.

فارس: چه شد که وارد آموزش و پرورش شدید؟

فخاری: سال ۸۹ شنیدم که آموزش و پرورش نیروی خدمتگزار و سرایدار جذب می‌کند و همین شد و من هم رفتم و ثبت‌نام کردم البته قبل از آن به صورت شرکتی به عنوان نیروی خدماتی در آموزش و پرورش کار می‌کردم ولی تابستان‌ها کار نبود و همچنین بیمه درست و حسابی نداشت.

فارس: آن زمان که کارتان را در آموزش و پرورش شروع کردید، تحصیلاتتان چه بود؟

فخاری: سیکل داشتم و به صورت رسمی ـ قراردادی به عنوان آشپز استخدام شدم. سال ۹۰ کارم را به عنوان کمک آشپز در یک مدرسه شبانه‌روزی در کبودرآهنگ شروع کردم؛ ساعت ۷:۳۰ صبح تا ۱۴:۳۰ کار می‌کردیم؛ سه وعده غذایی را آماده می‌کردیم، البته شام را آماده می‌کردیم و سرایدار مستقر در مدرسه بین دانش‌آموزان پخش می‌کرد.

فارس: چند سال در آن مدرسه بودید؟

فخاری: یکسال در آن مدرسه بودم، بعد به اداره رفتم و به عنوان اپرتوار شروع به کار کردم، متصدی امور دفتری شدم و بعد هم به واحد کارگزینی رفتم.

فارس: چه شد که ادامه تحصیل دادید؟

فخاری: سال ۹۲ بود که شروع به درس خواندن کردم؛ راستش درس خواندن را دوست داشتم و اینکه بتوانم پیشرفت کنم اما خب نه تنها آن زمان نشد بلکه از اداره هم به مدرسه و به پُست خودم بازگشتم.

نجفی: بنده سال ۹۱ به عنوان نیروی خدمتگزار و سرایدار وارد آموزش و پرورش شدم و آن موقع تحصیلاتم اول دبیرستان بود.

* فارس: از اینکه شغل خدمتگزاری را انتخاب کردید، راضی بودید؟

نجفی: خب با میل و علاقه خودم وارد این حرفه شدم و امنیت شغلی برایم ایجاد شد. بعد هم همکاران و دوستانم به من انگیزه دادند که ادامه تحصیل بدهم.

فارس: ارتباطتان با دانش‌آموزان چگونه است؟ شما که جوان هستید، بابای مدرسه صدایتان می‌زنند؟

نجفی: ارتباطم که با دانش‌آموزان خیلی خوب است؛ آنها فوق‌العاده هستند و رابطه‌ای با بچه‌ها گرم و صمیمی است و آنها هم فامیلی‌ام‌ را صدا می‌زنند و می‌گویند «آقای نجفی».

زمانی هم که در اداره به عنوان نیروی خدماتی کار می‌کردم، بعضی همکارانم در آموزش و پرورش نعمت هستند و همان‌ها مرا تشویق کردند که درس بخوانم و ادامه تحصیل بدهم.

فخاری: وقتی سرایدار بودم، بچه‌ها مرا بابای مدرسه صدا می‌کردند. خیلی ارتباط خوبی با آنها داشتم. یک حس دوطرفه و روزهای خوبی بین من و دانش‌آموزان رقم خورده است.

فارس: حقوق یک نیروی خدمتگزار در آموزش و پرورش چگونه است؟

فخاری: خب زمانی که نیروی شرکتی بودم، ۱۷۰ هزار تا ۱۹۰ هزار تومان دریافت می‌کردم اما وقتی وارد آموزش و پرورش شدم، حقوقم به ۳۴۰ هزار تومان افزایش یافت. الان هم حقوقم ۲ میلیون و ۹۲۰ هزار تومان بدون کسر وام است.

نجفی: اولین حقوقم ۵۰۰ هزار تومان بود و اکنون به ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان رسیده است.

* فارس: با گرفتن مدرک دنبال تغییر رسته هم رفتید؟

نجفی: بله، ولی گفتند صبر کن و البته برای ادامه تحصیل تشویقم کردند اما آموزش و پرورش کمبود نیروی سرایدار و خدماتی دارد و این یکی از عمده مشکلات است.

* فارس: چقدر کار می‌کنید به عبارت دیگر نیروی خدمتگزار یا سرایدار در مدرسه چقدر کار می‌کند؟ 

فخاری: خب، ساعات کاری ما قبل از حضور همه عوامل مدرسه آغاز می‌شود و بعد از رفتن همه عوامل مدرسه هم ادامه دارد. البته هر فردی در آموزش و پرورش زحمت خود را می‌کشد و نمی‌خواهم بگویم کار ما از همه سخت‌تر است.

* فارس: شما به عنوان نماینده تعدادی از نیروهای خدمتگزار و سرایدار اینجا هستید، بیشتر مشکلات آنها چیست؟

فخاری: یکی از مشکلات نیروهای خدمتگزار و سرایدار این است که اعمال مدرک برای آنها صورت نمی‌گیرد و مدرک بالاتر از دیپلم برایشان در نظر گرفته نشده است. یعنی اگر ادامه تحصیل دهد و دکترا هم بگیرد، برایش لحاظ نمی‌شود و در همان پست باقی می‌ماند.

این موضوع در حالیست که در ادارات دیگر اینگونه نیست و نیروها می‌توانند تغییر رسته بدهند و اگر توانمندی داشته باشند، پیشرفت کنند. من نمی‌گویم که معلم یا دبیر شویم که البته اگر فردی این توانمندی را دارد، چرا ایجاد نشود؟ ولی آیا یک نیروی خدمتگزار که ادامه تحصیل داده و شرایطش را دارد، نباید در بخش‌های اداری مورد استفاده قرار گیرد؟

نجفی: یکی از گلایه‌های نیروهای خدمتگزار و سرایدار این است که آنها مشمول رتبه‌بندی و افزایش حقوق نمی‌شوند؛ در سال گذشته یکسان‌سازی حقوق اجرا شد اما وقتی فصل دهم قانون خدمات کشوری اجرا شد، این موضوع لغو شد یعنی مثلا ۵۰۰ هزار تومان بر اساس فصل دهم قانون خدمات کشوری به ما اضافه شد ولی حدود ۲۵۰ هزار تومان با عنوان حداقل دریافتی قطع شد.

فخاری: نیروهای سرایدار و خدمتگزار تا سال ۹۱، حق لباس داشتند که ۶ ماه یکبار پرداخت می‌شد اما از سال ۹۱ به بعد قطع شد. نکته دیگر عدم تبدیل وضعیت نیروهای سرایدار و خدمتگزار از پیمانی به رسمی است که وقتی بخشنامه می‌آید، می‌گویند چون شما آزمون ورودی ندارید، شامل شما نمی‌شود.

نجفی: اینکه مدرک تحصیلی در حکم نیروهای خدمتگزار و سرایدار نمی‌آید موجب می‌شود که حقوق آنها همچنان پایین باشد.

فخاری: توقع ما از مسؤولان رده بالای آموزش و پرورش این است که نیروهای خدمتگزار و سرایدار حمایت کنند؛ در همین دوره کرونا، شما دیدید که چطور نیروهای خدمتگزار و سرایدار مدارس را ضدعفونی می‌کردند و این کارها همه دلی و به خاطر سلامت دانش‌آموزان بود.

فارس: با تمام مشکلاتی که دارید، چرا در این شغل ماندید؟

فخاری: خب امنیت شغلی داشتیم و این نکته خیلی مهمی است. نکته دوم این است که دیگر ما وارد میانسالی می‌شویم و دیگر نمی‌توانیم جایی کار کنیم حتی در همین کار نیروی خدماتی هم، افراد جوان را انتخاب می‌کنند و اینکه بیمه داریم و این موضوع بسیار بااهمیت است و اما نکته مهم‌تر اینکه آموزش و پرورش را دوست داریم.

فارس: ایام کرونا چه جوری گذشت؟

نجفی: در جریان که بودید، بعضی روزها مدارس باز بود و ضدعفونی مدارس هم انجام می‌شد البته من از فرصت بیکاری استفاده کردم و در دوره ضمن خدمت شرکت کردم و قبول هم شدم اما اداره گفت که دوره‌های ضمن خدمت برای نیروهای خدمتگزار محاسبه نمی‌شود.

فارس: حرف آخر

نجفی: در این مدت سعی کردم خالصانه و دلسوزانه کار کنم؛ حتی اگر یک چراغ اضافی روشن باشد، خوابم نمی‌برد و از مسؤولان آموزش و پرورش می‌خواهم که به نیروهای خدمتگزار و سرایدار توجه کنند، دلگرمشان کنند و اگر کسی شایستگی پیشرفت دارد، این اجازه را به آنها بدهند.

فخاری: می‌خواهم بگویم، همسران نیروهای سرایدار هم پابه‌پای شوهرشان کار می‌کنند و این کار کردن دلی است. همسر وقتی می‌بیند شوهرش باید به یک مدرسه رسیدگی کند، کمکش می‌کند و این موضوع دیده نمی‌شود.

در حقیقت یک نیرو در مدرسه به عنوان سرایدار استخدام می‌شود و دو نفر کار می‌کنند؛ از سوی دیگر سرایدار باید حواسش کامل به مدرسه باشد، اگر خدای ناکرده اتفاقی بیفتد، باید پاسخگو باشد یعنی یک فرد سرایدار نمی‌تواند کار دوم داشته باشد پس لازم است که به نیروهای خدمتگزار و سرایدار توجه شود.

فارس: ممنون که در این‌ گفت‌وگو شرکت کردید و ما هم این موارد را پیگیری می‌کنیم.

به گزارش فارس، دلنگرانی‌ها و دلمشغولی‌های نیروهای خدمتگزار و سرایدار که در این گفت‌وگو به بخشی از آنها اشاره شد توسط خبرنگار فارس از مسؤولان آموزش و پرورش پیگیری می‌شود و اطلاع‌رسانی خواهد شد. توجه به نیروهای خدمتگزار و سرایدار در دستگاه تعلیم و تربیت بسیار بااهمیت است؛ سال گذشته گفت‌وگویی با حیدر تورانی سرپرست سابق سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و عضو هیأت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش داشتیم؛ وی به نکته‌ای اشاره کرد که بد نیست در اینجا به آن بپردازیم؛ تورانی می‌گفت: «در جلسات می‌گفتم اگر سازمان کاخ زرین باشد، ستون‌های آن نیروهای انسانی آن هستند. اگر این ستون‌ها شانه خالی کنند، کاخ زرین می‌ریزد؛ مدیران، کارشناسان، خدمتگزاران، رانندگان و نگهبانان ستون های آن هستند. مؤلفی کتاب می‌نویسد، سردبیری نشریه تولید می‌کند، پژوهشگری پژوهش می‌کند، تصویرسازی تصویر می‌کشد و مدیری کار اداری و مالی می‌کند؛ اما فردی هست که برایشان چای می‌آورد و محیط را نظافت و آماده کار می‌کند.

اگر خدمت‌رسانی این خدمتگزار، حراست آن نگهبان و تلاش این راننده نباشد، رضایت از محیط کاری حاصل نمی شود و بهره‌وری پایین خواهد آمد. بنابراین، آنان هم بخش مهمی از فرایند پژوهش، تألیف و چاپ کتاب‌های درسی و سایر مواد و رسانه‌های آموزشی هستند. راننده وخدمتگزار این سازمان نباید بگوید من راننده یا خدمتگزار هستم، باید بگوید ما کتاب درسی می‌نویسیم؛ بسته آموزشی تولید می‌کنیم یعنی باید خودشان را در این راستا ببینند».

بهتر است کمی روی این نگاه تأمل کنیم، شاید بهتر بتوانیم جایگاه نیروهای خدمتگزار و سرایدار را در تعلیم و تربیت فرزندان کشور دریابیم.