سردرگمی تحصیلی، کابوس جوانان مرزنشین!

به گزارش قائم آنلاین، زیست و کنشگری مردمان مناطق مرزی و به‌خصوص جوانان به‌واسطه سیاست‌های اقتصادی که دولت‌های مختلف طی سالیان برنامه‌ریزی و اجرا کرده‌اند، کنشگری در کشاکش میدان‌های مختلف معنابخش نوع سرمایه و توسعه در آینده است که اگر واکاوی نشود، چه‌بسا نیرو و سرمایه انسانی در معرض مخاطره قرار گیرد و آنچه اهمیت این امر را بیشتر نمایان می‌کند، جایگاه سرمایه‌های انسانی در توسعه اقتصادی و اجتماعی است و نه سرمایه‌های مادی و منابع زیرزمینی. محققان مختلف، آموزش عالی را برای رسیدن به توسعه با ابعاد اجتماعی فرهنگی و اقتصادی ضروری دانسته‌اند.

بنا بر گفته متخصصان، رسیدن به اهداف توسعه هزاره، شاخص‌های گفتمان توسعه جهانی و رسیدن به پیشرفت‌های فناوری و تکنولوژیکی بدون نیروی ماهر و باسواد غیر قابل تصور است. سیاست‌های مختلف اقتصادی و آموزشی در سطح کلان، انتخاب جوانان را که تحت تسلط محرک‌های بیرونی‌اند و در یک معنا کنش‌هایشان پاسخ به محیط بیرونی است، به چالش می‌کشد. امروزه وضعیت اخلاقی و فرهنگی بیش‌ازپیش در حال تبدیل‌شدن به مظهری از مناسبات بازار است و اگر این وضعیت به همین منوال ادامه پیدا کند، بی‌تردید زندگی تحصیلی جوانان شهرستان‌های مرزی نظیر بانه و همچنین سرمایه تحصیلی آن‌ها با چالش بیشتری روبه‌رو خواهد شد.

در این خصوص، گروهی از پژوهشگران کشور از دانشگاه‌های تهران و الزهرا، مطالعه‌ای را انجام داده‌اند که در آن، سیاست‌های تجارت مرزی و نقش آن در زندگی تحصیلی جوانان مرزنشین مورد بررسی واقع شده است.

این تحقیق با استفاده از تکنیک‌های مصاحبه گروهی و فردی و همچنین مشاهده و اسناد انجام شده است و در آن، سه گروه مختلف شامل بازاریان، فرهنگیان و محصلان شرکت داشته‌اند.

یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که فقر تاریخی، ناکارآمدی آموزش عالی، محدودیت صنعتی و محیطی به‌منزله شرایط عِلَی شناخته‌شده و انگاره ذهنی دیگران در مورد پول نیز، معنادارترین عینیت را داشته است. همچنین بنا بر این نتایج، ضعف فرهنگی- آموزشی در سطح محلی، به‌منزله شرایط مداخله‌گر در هژمونی پول و محاسبه‌گری در زندگی تأثیرگذارند.

به گفته سید احمد فیروزآبادی، دانشیار و پژوهشگر گروه مطالعات توسعه اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و همکارانش، «جوانان در برخورد با چنین شرایطی، راهبردهای کنشگری اقتصادی، سودجویی و کسب منزلت مادی را اتخاذ می‌کنند. این هژمونی، پیامدهای فرهنگی مهمی همچون بی‌ارزشی تحصیلات، رنگ‌باختگی اعتبار فرهنگی، ترک تحصیل و کنش‌های ذهنی ترک تحصیل را در پی داشته است».

این محققان معتقدند: «ازجمله راهکارهای این تحقیق می‌توان اشاره کرد که در حیطه سیاست‌گذاری اقتصادی، نبود برنامه‌ریزی کلان در برخورد با تجارت مرزی و مدیریت نادرست آن باعث سلطه کامل اقتصاد ناپایدار و بی‌سرانجام است که هر روزه به دلایل امنیتی و نبود چاره‌سازی‌های کارآمد با مشکلات عدیده مواجه می‌شود».

آن‌ها می‌افزایند: «همچنین توجه به منابع زیرساختی صنعتی مناطق مرزی و تقویت کافی اقتصاد منطقه همچون خیلی از شهرهای دیگر می‌تواند رنگ‌باختگی حوزه‌های مختلف فرهنگی را تا حدودی مدیریت کند. طبیعتاً در مناطقی که یک زیرساخت صنعتی و کشاورزی وجود ندارد، رشد بازار و تجارت مرزی که یک شبه افراد زیادی را پولدار می‌کند، می‌تواند جذابیتی فراوان داشته باشد».

این یافته‌ها که حاصل تلاش علمی پژوهشی محققان هستند و «دوفصل‌نامه بررسی مسائل اجتماعی ایران» وابسته به دانشگاه تهران به انتشار آن‌ها پرداخته است، می‌توانند در سیاست‌گذاری‌های تعدیل‌شده در خصوص مناطق مرزی مؤثر واقع شوند.