آلودگی باکتریایی هوای داخل سالن‌های ورزشی

به گزارش قائم آنلاین، آئروسل‌ها؛ ذرات بسیار ریزی هستند که می‌توانند به مدت طولانی به صورت معلق در هوا باقی بمانند. آئروسل‌های زیستی یا بیوآئروسل‌ها، یک گروه از آلاینده‌های محیطی‌اند که منشا زیستی دارند و می‌توانند حاوی باکتری‌های مرده یا زنده بیماری‌زا و غیر بیماری‌زا، ویروس‌ها، قارچ‌ها و… باشند.

مواجهه با بیوآئروسل‌های باکتریایی ممکن است باعث ایجاد التهاب و تحریک دستگاه تنفسی فوقانی و تحتانی، واکنش‌های آلرژیک، ایجاد بیماری‌های تنفسی و… شود. فعالیت‌هایی مانند صحبت کردن، عطسه، سرفه، راه رفتن، شستشو و … می‌تواند عامل تولید ذرات معلق بیولوژیک باشد.

ورزش کردن و فعالیت‌های بدنی تعداد تنفس را افزایش می‌دهد و همین موضوع باعث افزایش میزان انتشار این ذرات و احتمال استنشاق بیشتر آن می‌شود.

به همین دلیل انوشیروان صدیق، ابراهیم فتائی؛ پژوهشگران گروه علوم و مهندسی محیط‌زیست دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل با مشارکت همکارانشان، کیفیت هوای سالن‌های ورزشی دانشگاهای محقق اردبیلی، آزاد اسلامی، علوم پزشکی و پیام‌نور مرکز اردبیل را از نظر غلظت آئروسل‌های باکتریایی بررسی کردند.

محققان برای انجام این مطالعه در زمان‌های مختلف از هوای تنفسی سالن‌های ورزشی فوتسال، والیبال و بدنسازی فعال نمونه‌برداری انجام دادند و نمونه‌ها را از نظر وجود بیوآئروسل‌های باکتریایی، دما و رطوبت نسبی بررسی کردند.

بررسی‌ها نشان داد که میانگین غلظت باکتری‌ها در سالن‌های ورزشی دانشگاه‌های محقق اردبیلی، علوم پزشکی، آزاد اسلامی و پیام‌نور به ترتیب برابر ۲۰۳، ۷۲۸، ۵۰۴ و ۵۷۶ CFU/m3 (واحد تشکیل کلونی در مترمکعب) بود. در حالی که غلظت باکتری‌های هوای آزاد مجاور سالن‌های ورزشی این دانشگاه‌ها به ترتیب برابر ۳۶، ۳۲، ۱۴۵ و ۲۹ CFU/m3 بود.

حد مجاز پیشنهادی سازمان جهانی بهداشت ۵۰۰ CFU/m3 است. بررسی‌ها حاکی از این است که میانگین غلظت بیوآئروسل‌های باکتریایی در هوای اکثر سالن‌های ورزشی دانشگاه‌های شهر اردبیل بیشتر از حد مجاز است و تنها در سالن‌های ورزشی دانشگاه‌ محقق اردبیلی زیر حد استاندارد بود.

در این مطالعه بالاترین غلظت باکتری هوا در سالن فوتسال دانشگاه علوم پزشکی اندازه‌گیری شد که دلیل آن استفاده مداوم این سالن در تمام سانس‌های طول هفته و حضور بسیار زیاد افراد بود. از آن‌جا که سالن جداگانه‌ای برای ورزش‌های دیگر مانند والیبال، تنیس و … وجود ندارد، همه ورزشکاران رشته‌های تیمی از سالن فوتسال استفاده می‌کنند.

کم‌ترین آلودگی نیز مربوط به سالن ورزشی دانشگاه محقق اردبیلی بود. چرا که این سالن ورزشی معمولا مختص به فوتسال و والیبال بوده و تنها در ساعات مشخصی از روز استفاده می‌شد و تقریبا روزانه تمیزکاری می‌شد.

نتایج این مطالعه نشان داد که تراکم بیوآئروسل‌ها در هوای داخل سالن‌های ورزشی بسیار بیشتر از هوای آزاد است. در سالن‌های ورزشی که غلظت باکتری‌ها بالا است پیشنهاد می‌شود تهویه مناسب به‌کار گرفته شود تا غلظت به زیر حد استاندارد برسد. همچنین باید تعداد سانس‌ها و تعداد ورزشکاران در هر سانس نیز کاهش یابد.

در این مطالعه مشخص شد، در تمامی سالن‌های گونه استافیلوکوک اورئوس وجود دارد و بیشترین فراوانی مربوط به این باکتری است. به جز این باکتری، در سالن‌های ورزشی دانشگاه محقق اردبیلی و پیام‌نور باکتری‌های استافیلوکوک اپیدرمیس و باسیلوس نیز وجود داشت.

به گفته پژوهشگران این مطالعه، از آن‌جایی که باکتری استافیلوکوک اورئوس حساسیت کم‌تری به فشار و حرارت محیط دارد، زمان بیشتری در محیط زنده می‌ماند. اگرچه این باکتری سمیت زیادی ندارد ولی ممکن است در گروه‌های حساس و پرخطر باعث ایجاد عفونت شود.

این مطالعه در سال ۱۳۹۸ و پیش از همه‌گیری ویروس کرونا انجام شده است، با توجه به وضعیت فعلی توجه بیشتر به نکات ذکر شده در این پژوهش ضروری است.

نتایج این مطالعه به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «تعیین غلظت بیوآئروسل‌های باکتریایی در هوای داخل سالن‌های ورزشی دانشگاه شهر اردبیل در سال ۱۳۹۸» در مجله سلامت و بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اردبیل منتشر شده است.