بومی‌سازی مشعل پلاسمایی برای امحای زباله‌های خطرناک توسط دانش‌بنیان‌ها

به گزارش قائم آنلاین، فیزیک پلاسما از شاخه‌های فیزیک است که به بررسی یکی از اشکال وجود ماده یعنی پلاسما می‌ پردازد. در فیزیک پلاسما درباره سیستم‌هایی بحث می‌کنیم که از ذرات باردار مثبت و منفی تشکیل شده‌اند و می‌توانند آزادانه حرکت کنند.

ذرات باردار در یک پلاسما نه تنها با میدان الکترومغناطیسی موضعی برهم‌کنش می‌کنند بلکه حرکت این بارها می‌تواند میدان‌های الکتریکی و مغناطیسی ایجاد کند. از آنجا که بخش بزرگی از جرم قابل مشاهده عالم، ستارگان با دماهای بسیار زیاد هستند، امکان وجود ماده به صورت‌های جامد و مایع در این اجرام منتفی است. از سوی دیگر گاز نیز، به دلیل این حرارت بسیار زیاد، تبدیل به یک توده یونیزه شده و به صورت مخلوطی از یون‌های مثبت (هسته اتم‌ها) یون‌های منفی (الکترون‌ها) و ذرات خنثی در می‌آید.

در این توده، به دلیل وجود نیروهای الکتریکی که بسیار قوی تر از نیروی گرانشی است ذرات بر روی هم تأثیر زیادی می‌گذارند. به‌طوری‌که حرکت بخشی از این توده، باعث تغییر در وضعیت حرکت و انرژیِ بخش‌های دیگر می‌شود که به این پدیده، اثر جمعی گفته شده، و هر گاه گاز به شدت یونیزه شده دارای این خاصیت باشد، پلاسما نامیده می‌شود و این بدین معنی است که بخش غالب ماده قابل مشاهده جهان، پلاسما است.

جالب این است که پلاسما ممکن است در عین حال دارای چندین دما باشد که این حالت با توجه به اینکه میزان برخورد بین خود یون‌ها یا خود الکترون‌ها از میزان برخوردهای بین یک یون و یک الکترون بیشتراست می‌تواند پیش بیاید.

چند مورد از پلاسما که ما روزانه باآن سروکار داریم عبارتند از جرقه رعدوبرق، تابش ملایم شفق قطبی، گازهای داخل یک لامپ فلورسنت، چراغ نئون و یونش مختصری که در گازهای خروجی موشک دیده می‌شود؛ همچنین پلاسما، امروزه نقش مهمی در توسعه منابع انرژی، از راه همجوشی هسته‌ای یافته‌است.

در این راستا گفت‌وگویی با علیرضا زمانی مدیر شرکت دانش‌بنیان داشتیم؛ وی متولد ۱۳۶۸ در تهران و فارغ‌التحصیل رشته فیزیک پلاسما از مرکز تحقیقات فیزیک پلاسمای دانشگاه علوم تحقیقات است که تصمیم به تاسیس یک شرکت در حوزه فیزیک پلاسما و کاربردهای صنعتی آن گرفته تا بتواند در صنعت رشد چشمگیری داشته باشد.

* تولید مشعل پلاسمایی برای امحای زباله‌های خطرناک توسط محققان کشور

فارس: درباره چگونگی شکل‌گیری‌ و شروع فعالیت‌تان بگویید.

زمانی: از اوایل سال ۸۶ همزمان با ورود به دانشگاه و تحصیل در حوزه فیزیک پلاسما  با تعدادی از هم‌دوره‌ای‌هایم فعالیت‌مان را در حوزه کاربردهای صنعتی فیزیک پلاسما آغاز کردیم. درصدد بودیم تا دستگاهی تولید و وارد عرصه صنعت کنیم که در این بین با مشعل پلاسمایی آشنا شدیم که این مشعل پلاسمایی دستگاهی است که برای امحای زباله‌های خطرناک مورد استفاده قرار می‌گیرد و جدیدترین تکنولوژی روز دنیا برای این منظور است.

با توجه به اینکه رشته تحصیلی ما فیزیک پلاسما بود اما همچنان روی این مبحث کلی تحقیق و توسعه داشتیم و تعدادی زیادی نمونه‌های اولیه از این دستگاه طراحی کرده و مورد آزمون قرار دادیم که درنهایت سال ۹۰ موفق به ساخت نمونه نیمه صنعتی و ثبت اختراع این محصول شدیم؛ همچنین در سال‌ ۹۲ اولین قرارداد تجاری برای فروش این محصول را منعقد کردیم.

سال ۹۵ با حمایت جناب آقای دکتر ستاری معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری و همچنین جناب آقای دکتر قادری‌فر از معاونین وی،  مجری طرح کلان ملی امحای زباله‌های  خطرناک با فناوری پلاسما شدیم و همزمان مجوز دانش‌‌بنیانی را نیز در همین سال دریافت کردیم و مشعل پلاسما و راکتور امحای زباله بیمارستانی که دو محصول تولیدی‌مان بودند نیز تحت مجوز دانش‌بنیانی قرار گرفت.

فارس: کمی از کاربرد این محصولات برایمان بگویید.

زمانی: مشعل پلاسمایی یکی از مولدهای پلاسمایی و قادر به تولید دمای بسیار بالا و در حدود ۱۰۰۰۰ درجه سانتی گراد است. در هر صنعت و فرآیندی که نیاز به این دمای بسیار بالا باشد می‌توان از این مشعل‌ها استفاده کرد. از مهمترین کاربرد‌های این دستگاه می‌توان به امحای زباله‌های خطرناک، تولید انرژی از پسماند، تولید سوپر آلیاژها، ذوب مواد دیرگذار و لایه نشانی سرامیک‌ها اشاره کرد.

* صادرات به هندوستان

فارس: صادرات هم داشتید؟

زمانی: بله، خوشبختانه در حوزه صادرات موفق بودیم و سال ۹۷ این دو محصول را به کشور هندوستان صادر کنیم؛ ولی متاسفانه در کشور به دلیل مشکلات قانونی و بروکراسی بسیار طولانی که در حوزه پسماند وجود دارد محصولاتمان وارد بازار نشده و به منظور امحای پسماند هنوز مورد استفاده قرار نگرفته است.

* افزایش زمان ماندگاری میوه با فناوری پلاسما

فارس: علاوه بر این دو محصول، آیا در حوزه دیگری نیز فعالیت دارید؟

زمانی: حدود یکسال است به صورت بسیار فشرده وارد کاربردهای دیگر فیزیک پلاسما در صنعت شده‌ایم که از جمله آ‌نها در حوزه فرآوری مواد معدنی است و در حال حاضر مشارکتی با موسسه دانش‌بنیان برکت وابسته به این بنیاد داریم که سرمایه‌گذار اصلی پروژه است. امیدواریم حداقل ظرف مدت ۶ ماه آینده بتوانیم از محصولاتمان در این حوزه رونمایی کنیم.

البته با وجود اینکه تخصص اصلی گروه ما روی موضوعات پلاسمایی است؛ چندین محصول در حوزه پلاسمای سرد نیز داریم. گستردگی کارمان زیاد است و در حوزه‌هایی همچون کشاورزی، معدن، خودروسازی، پسماند، معدن،بهبود کیفیت تولید قطعات پلیمری خودرو نیز فعال هستیم که تمام  این کارها بر پایه دانش فیزیک پلاسما است.

البته علاوه بر اینها، دستگاهی در حوزه کشاورزی داریم که به هندوستان صادر کرد‌یم که کاربرد آن افزایش زمان ماندگاری میوه با فناوری پلاسما است؛ البته این دستگاه چندین مشتری داخلی دارد که در حال مذاکره برای فروش، نصب و راه‌اندازی این دستگاه در داخل کشور هستیم.

فارس: اعضای  گروه شما همه فارغ‌التحصیل حوزه فیزیک پلاسما هستند؟

زمانی: بله؛ ما یک گروه ۶ نفره از فارغ‌التحصیلان رشته فیزیک پلاسما، الکترونیک و برق هستیم که به صورت تخصصی در این زمینه فعالیت هستیم. البته با توجه به شرایط موجود و عدم امکان توسعه زیرساخت شرکت قسمت‌هایی از فعالیت‌هایمان را به شرکت‌های بنام دیگر برونسپاری می‌کنیم و تنها بخش تخصصی حوزه پلاسما را در داخل شرکت داریم.

*  تحریم‌ها و افزایش نرخ ارز باعث شد مشتریان به سمت تولید کننده‌هایی همچون ما سوق پیدا کنند

فارس: با توجه به اینکه در تحریم هستیم تولیدات شما به چه میزان توانسته در غلبه‌ بر تحریم‌ها به کشور کمک کند.

زمانی: با توجه به اینکه محصولات تولیدی ما جزو محصولات هایتک‌اند و به همین دلیل  دارای قیمت‌های جهانی نسبتا بالایی هستند، تحریم‌ها باعث شده واردات این تجهیزات نه تنها بسیار دشوار شود بلکه به دلیل افزایش نرخ ارز توجیه اقتصادی واردات این محصولات نیز کاملا از دست رفته است.

به همین دلیل تولید این محصولات در داخل کشور توانسته جای خالی این محصولات را به خوبی پر کند و نیاز صنعتگران داخلی را تامین کند. البته باید به این نکته اشاره کنیم که  طبیعی است در ابتدای راه با کمی چالش مواجه شویم و برخی دستگاه‌های تولیدی نیاز به باز طراحی و بهینه سازی داشته باشند، اما نقطه قوت گروه‌هایی همچون ما این است که بسیار پویا هستیم و همیشه در حال تحقیق و توسعه به منظور افزایش کیفیت محصولاتمان هستیم و در صورتی که هر مشکی در محصولاتمان پیش  آید به سرعت آنها را رفع خواهیم کرد.

در ابتدا مشکل ما این بود که در رقابت با شرکت‌های خارجی شانس کمتری داشتم و صنعتگران و مشتریان داخلی ترجیح می‌دادند که محصولات خارجی را حتی با قیمتی بیش از ۵ برابر محصول ما خریداری کنند که تحریم‌ها و افزایش نرخ ارز باعث شد مشتریان به سمت تولید کننده‌هایی همچون ما سوق پیدا کرده و به ما اطمینان کنند.

البته تحریم‌ها ما را هم دچار مشکل کرده و تامین برخی مواد اولیه وارداتی را برای ما دشوار کرده است. ادامه این تحریم‌ها به نفع ما هم نیست و امیدواریم هرچه زودتر تحریم‌‌های ظالمان پایان پیدا کند. امیدواریم نگاه استفاده از محصولات داخلی نیز پایدار باشد و شرکت‌ها به گروه‌هایی همچون ما که به صورت آکادمیک تحصیل کرده‌ و وارد حوزه صنعت شده‌ایم اعتماد کنند و ایمان داشته باشند.

 * جلوگیری از خروج سالانه بیش از یک میلیون دلار ارز از کشور

فارس: بنابراین تولیدات شما چه میزان ارزآوری می‌تواند برای کشور داشته باشد؟

زمانی: با توجه به حجم بالای تقاضایی که در حال حاضر داریم می‌توانیم ادعا کنیم  حداقل سالانه از خروج یک میلیون دلار ارز از کشور جلوگیری می‌‌کنیم. این رقم صرفا در رابطه با محصولات حوزه پلاسمای سرد تولیدی این شرکت صورت گرفته و در صورتی که محصولات حوزه معدن که بر روی آن فعالیت می‌کنیم وارد بازار شوند سالانه تا چندین میلیون دلار صرفه جویی ارزی را به همراه خواهند داشت.

فارس: با توجه به اینکه جزو شرکت‌های دانش‌بنیان هستید نسبت به شرکت‌های دیگر چه مزیت‌هایی دارید؟

زمانی: طبیعتا شرکت‌های دانش بنیان یکسری مزایا دارند؛ اما استفاده از آن سخت است و چالش‌هایی وجود دارد. نمی‌توان گفت به دلیل اینکه ما شرکت دانش بنیان هستیم به راحتی می‌توانیم از تسهیلات  استفاده کنیم و تمام  زیرساخت‌ها برایمان فراهم است.

در برخی  زمینه‌ها مشکلات عمده‌ای نیز داریم؛ با اینکه در زمینه مالیات، معافیت‌های مالیاتی برایمان در نظر گرفته شده اما استفاده از این معافیت‌ها راحت نیست و به نظر می‌رسد این امتیاز خیلی از نظر اداره مالیات خوشایند نبوده و به  سختی می‌توانیم از این امتیاز استفاده کنیم و در برخی موارد نیز علاوه بر اینکه شامل این قانون بوده‌ایم و تمامی مدارک را به موقع و بدون هیچ نقصی ارائه داده‌ایم باز هم معافیت مالیاتی ما در نظر گرفته نشده و ناچار به پرداخت مالیات شده‌ایم.

همچنین صندوق نوآوری و شکوفایی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری هم تسهیلاتی به شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپ‌ها ارائه می‌کند که ما نیز از این تسهیلات برای طرح کلان ملی در حوزه پسماند و یک وام نمونه‌‌سازی محصولی دانش‌بنیانی استفاده کردیم. صندوق نوآوری و شکوفایی وام‌هایی در اختیار شرکت‌های دانش‌بنیان می‌گذارد که در قبال آن تضامین سنگینی همچون تضامین ملک از شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها درخواست می‌کند که از عهده بسیاری از این شرکت‌ها خارج است و آنها را با چالش مواجه می‌کند.

* با تقویت مالی شرکت‌های داخلی می‌توانیم کیفیت محصولات را افزایش دهیم

فارس: به نظر شما تولید در کشور نیازمند چه حمایت‌هایی است؟

زمانی: طبیعتا برای شکل‌گیری صنعتی قوی در کشور نیاز به حمایت همه جانبه از صنعتگران داریم. مهمترین راه برای تقویت صنعت کشور باید توسط خود مردم شکل بگیرد. در صورتی که مردم به محصولات داخلی اعتماد و از آن استفاده کنند نه تنها باعث رشد شرکت ها می‌شوند؛ بلکه باعث اشتغالزایی نیروهای داخلی نیز می‌شوند. مهمتر از همه با تقویت مالی شرکت‌های داخلی می‌توانیم کیفیت محصولات را افزایش دهیم و در صورت انجام این حمایت‌ها، در آینده‌ای نه چندان دور نه تنها از لحاظ قیمتی، بلکه از نظر کیفیتی هم می‌توانیم با شرکت‌های بنام خارجی رقابت کنیم.

* شرکت‌های کوچک دانش بنیان از افراد فنی تشکیل شدند

فارس: بعضی از دانش‌بنیان‌ها از قوانین سخت و پیچیده‌ بیمه‌ای گلایه دارند آیا واقعا چنین امری وجود دارد؟

زمانی: خوشبختانه تا این روز مشکل بزرگی با بیمه نداشته‌ایم؛ ولی می‌دانیم یکی از چالش‌های بسیار بزرگ ما این موضوع است و  دورا دور شاهدیم برخی از دوستان و همکارانمان درگیر این موضوع هستند. واقعا بیمه قوانین سختی دارد و بعضاً اشتباهات کوچک در این زمینه عواقب بسیار سنگینی در پی دارد و متاسفانه این مراکز نیز هیچ توجهی به این موضوع ندارند که شرکت‌های کوچک دانش بنیان معمولا از افراد فنی تشکیل شدند و نمی‌توانند برای هر امور خود مانند بیمه و مالیات افرادی را در نظر بگیرد و ممکن است به این دلیل دچار برخی اشتباهات سهوی شوند و کوچکترین اشتباه این‌گونه شرکت‌ها را به سنگین ترین روش ممکن جریمه می‌کنند که این موضوع می‌تواند بقای این دسته شرکت‌ها را با چالش بسیار جدی مواجه کند.

فارس: کمی هم از چالش‌های این حوزه برایمان بگویید.

زمانی: شاید کلیشه‌ای به نظر برسد ولی مهمترین موضوع، موضوع فرهنگ‌سازی استفاده از محصولات داخلی است و این فرهنگ باید در جامعه اتفاق بیفتد. به طور قطع باید از شرکت‌های کوچکی که تلاش می‌کنند تا محصول جدید تولید کنند حمایت‌های لازم صورت بگیرد.

برای مثال این فرهنگ‌سازی را می‌توان در خودروسازی کشور چین دید. خودروسازی کشور چین در شروع به کار خود خودروهایی تولید و روانه بازار کرد که نه تنها طراحی بسیار ضعیفی داشتند بلکه از نظر کیفیت نیز بسیار در سطح پایینی بودند ولی با حمایتی که از آنها شد توانستند ظرف مدت کمتر از چند سال به جایگاهی برسند که خودروهایی با طراحی ظاهری بسیار زیبا و  کیفیتی قابل رقابت با محصولات روز دنیا تولید  و به بیشتر نقاط جهان صادر کنند.

اگر از روز اول از این شرکت‌ها حمایت نمی‌شد و عنوان می‌شد که باید از ابتدای شروع فعالیت‌شان خودروهایی تولید کنند که با برندهای اروپایی رقابت کنند قطعا هیچ وقت چنین ساختاری شکل نمی‌گرفت و پیشرفت نمی‌کردند. اما مشکل ما اینجاست که دستگاه می‌سازیم و مشتری می‌گوید باید دستگاه با کیفیت نمونه  اروپایی و یک کمتر از نصف  کمترین قیمت موجود در کشور چین ارائه دهیم.

فارس: … و کلام آخر

زمانی: ما با قدرت آمده‌ایم تا در این حوزه کار کنیم و چالش‌ها و مشکلات عدیده‌ای در این زمینه داریم که با تمام وجود می‌جنگیم تا بتوانیم اشتغالزایی انجام دهیم و بتوانیم برند خودمان را بشناسانیم و علاوه بر معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و سایر نهادهای حمایتی از تمام جامعه صنعتگران و مردم خواهشمندیم که ما را در این راستا حمایت کنند.

از تمام شهروندان می‌خواهیم تا با یاری هم این فرهنگ نهادینه شود و از کالاهای داخلی حمایت صورت بگیرد و اگر این حمایت انجام شود قطعا کیفیت کالاها بالاتر می‌رود. اگر در این میان حمایت‌ها صورت نگیرد حیات این شرکت ها به خطر افتاده و ممکن است بسیاری از شرکت‌های کوچک دانش بنیانی از بین بروند. درست است که  خوشبختانه ما توانسته‌ایم  با توکل بر خدا و تلاش شبانه روزی با موفقیت از این مراحل عبور کرده و به ثبات نسبی رسیده و جایگاه مناسبی در بازار‌های داخلی و خارجی پیدا کنیم؛ اما این موضوع را برای این مطرح می‌کنم که ممکن است بسیاری از شرکت‌های دانش بنیان و یا دوستان خود ما این شانس را نداشته باشند و با شکست مواجه شوند.