درس عبرتی که باید از برخورد رسانه‌ها با ترامپ گرفت

به گزارش قائم آنلاین، مریم سلیمی ـ مدرس دانشگاه ـ در گفت‌وگویی ، اظهار کرد: ترامپ چهار سال به رسانه‌ها و فعالان رسانه‌ای توهین کرد، نادیده‌شان گرفت و آن‌ها را به انتشار و اشاعه دروغ، اخبار جعلی و اطلاعات گمراه‌کننده متهم کرد. حرکت اخیر سه شبکه بزرگ خبری آمریکا ای بی سی‌، سی بی اس و ان بی سی در قطع سخنرانی ترامپ در آخرین کنفرانس خبری‌اش در کاخ سفید به دلیل ادعای تقلب و بیان سخنانی خلاف واقع، در حقیقت واکنشی به دروغ‌پراکنی ترامپ و نیز پاسخی به عملکرد رسانه‌ای او در این چهار سال بود.

این کارشناس رسانه با اشاره به حرکت واشنگتن پست در شناسایی ۲۰ هزار دروغ ترامپ در طول دوره ریاست‌جمهوری و گروه‌بندی این دروغ‌ها و به نمایش گذاشتن آن‌ها در خیابان لافایت نیویورک، این‌گونه حرکت‌ها را نیز واکنشی به ادعاهای نادرست ترامپ دانست.

سلیمی گفت: ترامپ در تمام این چهار سال با توئیت‌هایش رو در روی رسانه‌ها ایستاد و به پناهگاه رسانه‌ای‌اش در رسانه‌های اجتماعی پناه برد و این در حالی بود که بارها به خصوص در دوره انتخابات ۲۰۲۰ از سوی رسانه‌های اجتماعی به دلیل انتشار اخبار و اطلاعات گمراه‌کننده، تذکر هشدار و کارت زرد گرفت و باید دید تهدید به اخراج وی از رسانه‌های اجتماعی و گرفتن کارت قرمزش از سوی این رسانه‌ها چه زمان عملی خواهد شد.

او افزود: ترامپ بارها رسانه‌ها و شرکت‌های بزرگ تکنولوژی را به دخالت در انتخابات آمریکا متهم کرد و در توئیت اخیرش نیز درباره اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری از سوی رسانه‌ها نوشت: «از چه زمانی تا حالا رسانه‌های خالی از معنی اعلام می‌کنند رئیس‌جمهور بعدی چه کسی خواهد بود؟»؛ این توئیت یعنی نبرد او با رسانه‌ها و توهین‌های رسانه‌ای‌اش که همچنان ادامه دارد.

این مدرس سواد خبری گفت: رسانه های آمریکا وقتی شاهد پیشی گرفتن بایدن از ترامپ با فاصله زیادی در ایالت‌های مختلف بودند و با ادعاهای وی مبنی بر تقلب و پیروزی قاطعش روبه‌رو شدند، به ویژه در پی این توئیت «این انتخابات را با اختلاف زیادی پیروز شدم» بلافاصله به انتشار نتایج اقدام کرده و بایدن را به عنوان رئیس جمهور معرفی کردند و با فاصله اندکی نیز رهبران و سران کشورهای مختلف بایدن را به واسطه رسمیت رسانه‌ها به رسمیت شناختند.

وی افزود: این اتفاق قدرت رسانه‌ها را بیش از پیش به رخ کشید، در عین حال پیام‌های زودهنگام سران کشورهای مختلف «نه»ای آشکار به ترامپ، سیاست‌ها و عملکرد و ادعاهای غیرواقع او بود.

سلیمی گفت: عاری از قضاوت درباره عملکرد ترامپ و ادعاهای وی علیه رسانه‌ها، به نبرد رسانه‌ای رفتن یک دولتمرد با رسانه‌های جریان اصلی به یاری رسانه‌های اجتماعی در نوع خود خاص بود. هرچند در دهه اخیر، بسیاری از دیالوگ‌های سیاسی و دیپلماتیک در بستر همین رسانه‌های اجتماعی شکل گرفته است.

این مدرس سواد رسانه‌ای با تاکید بر این‌که بحث حمایت از رسانه‌ها مطرح نیست؛ چراکه رسانه‌ها ناشی از منافع سیاسی، اقتصادی و… خود دارای نگاه ایدئولوژیک و سوگیری‌های خاص خود هستند، گفت: بحث اصلی ضرورت درک اهمیت و قدرت رسانه‌ها و تلاش برای تعامل صحیح با رسانه‌هاست و این درسی است که ترامپ هنوز از آن عبرت نگرفته است.

این پژوهشگر ارتباطی گفت: اعلام نتایج انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا یک نکته جالب داشت و آن این‌که حتی رسانه‌های طرفدار جمهوری‌خواهان همچون فاکس نیوز نیز در پی اعلام آسوشیتدپرس و سی ان ان و …، بایدن را پیروز انتخابات نامیدند و از اولین رسانه‌هایی بودند که بایدن را دارای ۲۹۰ رأی اعلام کردند؛ در حالی که سایر رسانه‌ها در ابتدا پیش‌بینی‌هایی کمی کمتر از این رأی داشتند.

وی افزود: پیام پنهان این اتفاق حکایت از نوعی اراده و حرکت جمعی جهانی و رسانه‌ای گره‌خورده در منافع متعدد و متنوع داشت که عملکرد رسانه‌ها و سران کشورهای مختلف و… نمودی از آن در این ایام بود.

او همچنین با اشاره به تفاوت دروازه‌بانی خبر در رسانه‌های اجتماعی و رسانه‌های جریان اصلی و سنتی گفت: رسانه‌های جریان اصلی و سنتی توان دروازه‌بانی خود را با نمودهایی همچون قطع و پخش همراه با توضیح سخنان ترامپ و مواردی مانند آن را در جریان انتخابات ۲۰۲۰ به تصویر کشیدند و این دروازه‌بانی درخصوص رسانه‌های اجتماعی با برچسب هشدار زدن، تهدید به بستن صفحه و دیگر روش‌ها خودنمایی کرد. این اتفاقات از این منظر نیز قابل بحث و تأمل‌اند؛ این‌که به نوعی دروازه‌بانی در همه رسانه‌ها هست ولی هر یک به شکلی و با سطح خاصی.

سلیمی با بیان این‌که رسانه‌های بزرگ جهان دارای پشت پرده‌هایی با منابع قدرت هستند که مخاطبان از آن‌ها بی‌اطلاع هستند، گفت: آن‌چه مسلم است رسانه‌ها به دلیل نفوذ و تأثیرشان بر افکار عمومی دارای قدرت بوده و به راحتی قادرند افراد حقیقی و حقوقی را بالا برده و یا به زیر بکشند. بر این اساس لازم است تا با درک ماهیت و شیوه عملکرد و تأثیرگذاری رسانه‌ها، نحوه تعامل و ارتباط با آن‌ها را آموخت.

او تأکید کرد: این مسأله به خصوص برای سیاستمداران، دولتمردان، سلبریتی‌ها و افرادی مانند آن‌ها حیاتی است.

سلیمی با بیان این‌که در چهار سال اخیر جهان شاهد رشد و اشاعه ویروس‌وار اخبار جعلی و اطلاعات گمراه‌کننده بوده که این اتفاق تبعات منفی بسیاری به دنبال داشته که مثال عینی آن سردرگمی و اضطراب و… ناشی از انتشار اخبار جعلی و اطلاعات گمراه‌کننده در جریان شیوع کرونا در جهان است.

وی با یادآوری این‌که عوامل مختلفی در تولید اخبار جعلی و اطلاعات گمراه‌کننده نقش دارند که خود دولت‌ها، رسانه‌ها، هواداران و… نیز بی‌تأثیر نیستند، خواستار رعایت اخلاق‌مداری و مسئولیت اجتماعی در حوزه‌های رسانه‌ای شد.

این کارشناس رسانه گفت: گرچه دولت‌ها و رسانه‌هایی هستند که در تلاش هستند تا با کمک هوش مصنوعی، تدوین قوانین و سیاست‌های مختلف به جنگ اخبار جعلی و اطلاعات گمراه‌کننده بروند ولی برخی نیز با نگاه مغایر بودن مقابله با منتشرکنندگان این‌گونه اخبار با آزادی بیان، یا دلایل منفعتی و… در این خصوص راهی متفاوت را در پیش گرفته‌اند.

او گفت: انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا سه نکته مهم را به نمایش درآورد؛ قدرت نمایی رسانه های جریان اصلی، قدرت نمایی مالکان و صاحبان رسانه های اجتماعی و اراده و عزم جمعی و رسانه ای برای ایجاد یک تغییر.

وی افزود: انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نمایشی از تلاشی برای بازپس گیری قدرت و جایگاه توسط رسانه های جریان اصلی در نبرد با ترامپ و به نوعی نبرد با رسانه های اجتماعی بود، هرچند بماند که این برتری با چه گروه از رسانه ها است.

این مدرس سواد خبری گفت: تذکرهای رسانه های اجتماعی به ترامپ و پسرش و دیگر رهبران جهان به ویژه در دوره اخیر، یادآور قدرت رهبران دنیای مجازی است که در فضایی بی مرز در حال فتح جهانند آن ‌هم با اعضایی میلیاردی با هر رنگ، نژاد، فرهنگ و سرزمینی خواسته ها و قواعدشان را در قلمروشان به همگان تحمیل می کنند، خواه رهبر یک کشور باشد یا یک شهروند عادی.

سلیمی با اینکه برخی کشورها همچون ترکیه در تلاشند تا رسانه های اجتماعی را پاسخگو کنند و نمایندگانی از این رسانه ها برای همسویی با قوانین ترکیه معرفی شوند، گفت: عاری از این‌که این تلاش ها برای پاسخگو کردن رسانه های اجتماعی ثمربخش خواهد بود یا خیر و اینکه عزمی در این خصوص در سطح جهان شکل خواهد گرفت یا خیر، رسانه های اجتماعی همچنان در حال قدرت یافتن و قدرت نمایی هستند که در انتخابات اخیر آمریکا نیز شاهد آن بودیم.

او یادآور شد: جهان به همتی بلند برای مقابله با اخبار جعلی و اطلاعات گمراه کننده نیاز دارد. کاش دوره افول ترامپ فصل جدیدی برای کمرنگ شدن اخبار جعلی و اطلاعات گمراه کننده باشد؛ هرچند در عصر پساحقیقت شاید این آرزو در حد آرزو باقی بماند. ولی واقعیت این است که برای کمک به اکوسیستم جریان اطلاعاتی در جهان نیاز به مقابله جدی با این نوع اخبار و اطلاعات است.

وی افزود: در کنار عزم جمعی و جدی دولتمردان و رسانه ها و … در این خصوص، نیاز به سواد خبری و رسانه ای مخاطبان و کاربران است و باید برای ارتقای این سوادها و از جمله سوادهای اطلاعاتی، بصری و دیجیتال آنها تدابیری اندیشیده شود. حضور در رسانه های اجتماعی و مواجهه با رسانه ها در عصر جدید نیاز به مولتی سوادهای مختلف دارد.

سلیمی اضافه کرد: عصر حاضر مخاطبان و کاربران فعال و هوشمند طلب می کند (چه در امر تولید، چه نشر و بازنشر) و بدون انواع سوادها این امر شدنی نیست. روزانه از تاکتیک ها و تکنیک های مختلفی در رسانه ها استفاده می شود و یاری گرفتن آن‌ها از هوش مصنوعی و بهره گیری از تحلیل داده ها و… اهمیت و حساسیت و ضرورت این مهم را افزایش می دهد.

وی یادآور شد: باید نحوه تعامل و مواجهه با رسانه ها را آموخت و هوشمندانه در این عرصه ها ظاهر شد. حال هر میزان موقعیت اجتماعی، سیاسی و … فرد بالاتر، این مهم حیاتی تر خواهد بود.

این مدرس دانشگاه تأکید کرد: اکوسیستم خبری و اطلاعاتی در جهان نیازمند مسئولیت اجتماعی، اخلاق مداری، صداقت بیشتر و ارتقای سوادهای مختلف برای یک تعامل بهتر و سازنده تر است تا اخبار جعلی و گمراه کننده در آن از حداقل نقش برخوردار باشند.