تلاش برای نجات «تل خسرو» از آسیب بیشتر

به گزارش قائم آنلاین، بومی‌های روستای «تل خسرو» در شهرستان بویراحمد، تپه خسرو (تل خسروی) را که سال ۱۳۵۶ به شماره ۱۵۵۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، به «کیخسرو» فرزند «سیاوش» از پادشاهان کیانی نسبت می‌دهند. آن‌ها معتقدند بعد از آن‌که به کیخسرو سروش الهی می‌رسد، به دشت یاسوج می‌آید و به سوارانش دستور می‌دهد هر کدام توبره‌ای خاک روی هم بریزند تا تپه‌ای شکل بگیرد.

حالا این محوطه‌ تاریخی با افسانه‌هایش در معرضِ ساخت و سازها و زیرکشت رفتنِ محصولاتِ کشاورزانی است که خودشان برای آن افسانه ساخته‌اند و دست کم معتقدند بخشی از تاریخِ منطقه‌شان محسوب می‌شود.

نوروز رجبی – سرپرست هیأت باستان‌شناسی محوطه تاریخی تل خسرو – درباره‌ وضعیت این محوطه تاکید می‌کند: کاوش‌های اخیر تل خسرو نشان داد برخلاف تصورهای اولیه، گستره عرصه تپه بیش از هشت هکتار است و برنامه حفاظتی ارائه‌شده قادر خواهد بود تا از تخریب و آسیب بیشتر به حدود عرصه تپه توسط کشاورزان یا فعالیت‌های عمرانی و توسعه‌ای جلوگیری کند و چارچوب مناسبی برای حریم آن درنظر گرفته شود.

او با بیان این‌که عرصه و حریم تل خسرو از معدود استقرارهای دائم دامنه‌های جنوبی رشته بلندی‌های دنا در استان کهگیلویه و بویراحمد، مشخص و در این محوطه کاوش انجام شد، افزود: این تپه به دلیل داشتن نهشته‌های فرهنگی دوره‌های گوناگون و توالی فرهنگی منطقه‌ای اهمیت زیادی دارد.

رجبی با اشاره به انجام لایه‌نگاری این تپه که در سال ۱۳۸۷ انجام داده است، توضیح داد: این عمل نشان داد، سطحی‌ترین لایه فرهنگی این تپه بقایای یک دژ مربوط به دوره قاجار و لایه‌های زیرین آن به استقراری از هزاره پنجم پیش از میلاد و دوره باکون می‌رسد، با این همه این استقرار بیش از هر زمان در هزاره سوم و دوم پیش از میلاد مورد توجه بوده است.

او با اشاره به این‌که در آغاز دهه ۷۰ شمسی با انجام گمانه‌زنی‌های گسترده توسط فریبا سعیدی،  تعیین حدود عرصه و حریم برای این تپه انجام شد، ادامه داد: اما آن برنامه مناسب به کمیته حرایم کشور نرفت و به دلیل نبود ضوابط مشخص و مصوب، بویژه در دو دهه گذشته شاهد دست‌اندازی‌های زیادی به حدود عرصه و حریم تپه به وسیله کشاورزان و اهالی بودیم، آن‌طور که منظرِ امروزِ تپه و محوطه اطراف آن در یک دهه گذشته دگرگون شده است.

این باستان‌شناس با اشاره به این‌که برنامه تعیین عرصه و حریم تپه با باز کردن حدود ۱۸ گمانه کوچک پیرامون تپه انجام و حدود عرصه آشکار و حریم مناسبی برای آن تعریف شد، گفت: کاوش‌های تازه انجام‌شده نشان داد به دلیل قرار داشتن تپه در دامنه و دره‌ای که دارای حجمی از فرسایش سالانه خاک است، برخلاف تصورهای اولیه، گستره عرصه تپه بیش از هشت هکتار است و این برنامه حفاظتی قادر خواهد بود تا از تخریب و آسیب بیشتر به حدود عرصه تپه توسط کشاورزان یا فعالیت‌های عمرانی و توسعه‌ای جلوگیری کند و چارچوب مناسبی برای حریم آن در نظر بگیرد.

به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، رجبی با تاکید بر این‌که گمانه‌زنی‌های تازه نشان داد در دامنه شمالی و شرقی تپه گسترش استقرار در هزاره سوم و دوم پیش از میلاد اتفاق افتاد و در دوره اسلامی بیشترین گسترش استقرار در بخش جنوب شرقی انجام شد، بیان کرد: این برنامه پژوهشی مشخص کرد رودک سراب تاوه در دوره‌های مختلف چندین بار تغییر مسیر داده و همیشه در بستر کنونی‌اش جریان نداشته است.

در استان کهگیلویه و بویراحمد مانند تعداد زیادی از تپه‌های تاریخی کشور که تابستان امسال بر اثر گرمای زیاد طعمه حریق شده بودند، آتش ضلع جنوبی بدنه تل خسرو و اراضی اطراف این تپه را به عنوان مهم‌ترین تپه باستانی دشت یاسوج سوزاند.