افت دما و خیز کرونا

به گزارش قائم آنلاین، کمتر از یک ماه تا آغاز فصل زمستان در نیمکره شمالی باقی مانده و محققان هشدار می‌دهند شیوع بیماری کووید-۱۹ به‌ویژه در مناطقی که کنترلی بر جلوگیری از گسترش این ویروس ندارند، احتمالا بدتر خواهد شد. در این میان پژوهشگران معتقدند خیلی زود است که بگوییم کووید-۱۹ مانند آنفلوآنزا فصلی است یا خیر، زیرا تا وقتی ویروس‌ها تحت کنترل درنیایند، انواع عفونت‌ها همچنان ظاهر می‌شوند. این‌ که چه اتفاقاتی در ماه‌های پیش رو و تا قبل از پایان زمستان در خصوص همه‌گیری کرونا ممکن است رخ بدهد، موضوعی است که در ماه‌های گذشته پژوهش‌های متعددی در موردش صورت گرفته و در قالب مقالات متعددی آخرین یافته‌ها در این خصوص منتشر شده است.

دیوید رِلمَن، میکروب‌شناس از دانشگاه استنفورد کالیفرنیا در آمریکا می‌گوید: «همه‌گیری این ویروس روزهای اوج خود را طی می‌کند. ما در حال بررسی کنترل رفتار این ویروس مرموز در ماه‌های بسیار دشوار پیش رو هستیم، زیرا میزان ابتلای افراد بر اثر عفونت‌های ناشی از انواع ویروس‌های تنفسی از جمله آنفلوآنزا و برخی کرونا ویروس‌ها، در زمستان افزایش و در تابستان کاهش می‌یابد. محققان می‌گویند در همه‌گیری کووید-۱۹ خیلی زود است بگوییم آیا ویروس این بیماری به ویروس فصلی تبدیل می‌شود یا خیر. اما بر اساس آن چه تاکنون در مورد نحوه انتشار ویروس و رفتار مردم در ماه‌های سرد سال شناسایی شده است این‌ طور به نظر می‌رسد که احتمالا بروز یک بیماری فصلی کوچک در زمستان به شیوع بیشتر کووید-۱۹ در میان مردم کمک خواهد کرد.

مریسییو سانتیلانا، ریاضیدان دانشکده پزشکی هاروارد در بوستون آمریکا در مورد شیوع و گسترش این بیماری می‌گوید: «بیشتر کسانی که در خانه یا در مکان‌هایی با تهویه ضعیف با دیگران تعامل دارند؛ به این بیماری مبتلا می‌شوند.»

به گفته رِچِل بِکر، متخصص همه‌گیری‌شناسی دانشگاه پرینستون، حتی اگر عامل کوچکی از یک بیماری فصلی وجود داشته باشد می‌تواند موجب گسترش شیوع بیماری کووید-۱۹ در میان افراد مستعد ابتلا به عفونت بشود.

به گفته محققان، این یعنی افراد در مکان‌هایی که تابستان به آنجا می‌روند هم از ابتلا به این بیماری در امان نیستند. بِکر می‌گوید: «تاکنون بزرگ‌ترین عامل تأثیرگذار در جلوگیری از گسترش شیوع بیماری، اقدامات کنترلی مانند رعایت فاصله اجتماعی و پوشیدن ماسک بوده است.»

شواهد کنونی

روند فصلی در عفونت ویروسی با عوامل مختلفی از جمله رفتار افراد و خصوصیات ویروس هدایت می‌شود. به این معنی که بعضی از ویروس‌ها شرایط گرم و مرطوب را دوست ندارند.

تجارب آزمایشگاهی نشان می‌دهد ویروس کووید-۱۹ شرایط آب و هوای سرد و خشک، به‌ویژه دور از تابش مستقیم نور خورشید را دوست دارد. برای مثال، اشعه فرابنفش مصنوعی می‌تواند ویروس کووید-۱۹ را در سطوح معمولی و در سطح آئروسل‌ها به‌ویژه در دمای حدود ۴۰ درجه سانتی‌گراد غیر فعال کند (آئروسل‌ها ذرات معلق در هوا هستند که گاهی می‌توانند ناقل آلودگی‌ها باشند؛ مانند صیقل‌دهنده‌ها، بو برها، خوشبوکننده‌ها، حشره‌کش‌ها و انواع پاک‌کننده‌ها که در هوا پخش می‌شوند.) همچنین ویروس عفونی در سطوح محیط‌های گرم‌تر و مرطوب‌تر سریع‌تر نابود می‌شود.

دیلن موریس، زیست‌شناس ریاضی دانشگاه پرینستون آمریکا می‌گوید: «شرایط داخلی محیط در زمستان برای پایداری ویروس بسیار مناسب است. در زمستان، مردم تمایل دارند خانه‌های خود را تا دمای حدود ۲۰ درجه سانتی‌گراد گرم کنند؛ در نتیجه هوای محیط خانه خشک است و تهویه خوبی ندارد.»

محققان به‌ طور معمول برای ارزیابی این‌ که با تغییر فصل، آیا عفونت‌های یک ویروس خاص افزایش یا کاهش می‌یابد، شیوع آن را در مکانی خاص، چند بار در سال، آن هم در طول چند سال بررسی می‌کنند. اما در حال حاضر آنها بدون داشتن وقت کافی برای آزمایش، فقط با توجه به میزان آلودگی و گسترش این بیماری در سراسر جهان سعی کرده‌اند سهم تغییر فصول در انتقال ویروس کووید-۱۹ را بررسی کنند. نتایج مطالعه‌ای که در ۲۲ مهر ۹۹ منتشر شد، میزان سرایت عفونت کووید-۱۹ را در چهار ماه اول همه‌گیری یعنی پیش از این‌ که بسیاری از کشورها کنترلی برای مهار این بیماری انجام دهند، مورد بررسی قرار داد. این مطالعه نشان داد در مکان‌هایی که نور فرابنفش کمتری می‌تابد عفونت‌ها سریع‌تر افزایش می‌یابند. همچنین محققان پیش‌بینی کرده بودند شیوع چنین مواردی در تابستان بدون هیچ مداخله‌ای فروکش کرده و در زمستان به اوج خود می‌رسد.

مسأله اثر آب‌وهوا

کری مِرو، بوم‌شناس دانشگاه کنتیکت آمریکا که از محققان این تیم مطالعاتی است، می‌گوید: «تغییر آب و هوا (تغییر فصل) مثل افتادن و انتشار قطره‌ای کوچک در گودال آب است. این یعنی خطر ابتلا به این بیماری در زمستان افزایش می‌یابد اما هنوز شما می‌توانید با مراقبت‌های خوب شخصی به طور چشمگیری این خطر را برای خود کاهش دهید.»

اما فرانسوا کوهن، اقتصاددان محیط‌ زیست از دانشگاه بارسلونا در اسپانیا می‌گوید: «انجام آزمایش در اوایل همه‌گیری کرونا کاملا محدود بود و نتایج آن همچنان غیر قابل اعتماد است. بنابراین تعیین اثر وضع آب‌وهوا بر شیوع این ویروس تاکنون غیر ممکن بوده است.»

بِکر تلاش کرد با استفاده از داده‌های مربوط به حساسیت دیگر کروناویروس‌ها به رطوبت، موارد تأثیر آب‌وهوا در الگوی فصلی را در طول همه‌گیری از بین ببرد. خانم بِکر و همکارانش طی چند سال در شهر نیویورک، با بررسی اثر با آب‌وهوا و بدون آب‌وهوا بر روی کرونا ویروس‌ها در سطوح مختلف توانستند به کنترل و اندازه‌گیری میزان افزایش و کاهش عفونت اقدام کنند. آنها دریافتند اگر اقدامات کنترلی صرفا شامل مهار ویروس‌ها باشد، وقتی فصل‌ها تغییر می‌کند، یک اثر کوچک آب و هوایی می‌تواند به شیوع قابل توجه این بیماری منجر شود. به پیشنهاد این تیم تحقیقاتی، برای کاهش خطر شیوع این بیماری در زمستان ممکن است نیاز به اقدامات کنترلی سخت‌تری باشد. به گفته بِکر «این می‌تواند شامل حضور در مکانی باشد که ممکن است شرایط آب و هوایش شما را از ابتلا به ویروس دور کند.»

در آینده چه می‌شود؟

کاتلین اُرایلی، متخصص همه‌گیری‌شناسی ریاضی در دانشکده بهداشت و پزشکی گرمسیری لندن می‌گوید: «اگر ویروس کووید-۱۹ بتواند در شرایط سرما بیشتر زنده بماند، جداکردن این موضوع از تأثیر رفتار افراد در شیوع این همه‌گیری هنوز دشوار است. صدها سال است که بیماری آنفلوآنزا وجود دارد و علت این‌ که چرا افراد در زمستان به آنفلوآنزا مبتلا می‌شوند هنوز به درستی شناخته نشده است.»

رِلمن می‌گوید: «هنگامی که در شرایط همه‌گیری، بسیاری از مردم مستعد ابتلا به بیماری هستند، محققان حتی اگر اطلاعات قابل اعتمادتری در مورد بیماری کووید – ۱۹ داشته باشند، فقط اثرات فصلی کوچک یا ناچیزی را در بیماران مشاهده می‌کنند. اما با گذشت زمان، اثرات فصلی می‌توانند سهم مهم‌تری در روند ابتلا به عفونت داشته باشند، زیرا ایمنی در برابر ویروس را در افراد بیشتری ایجاد می‌کند.»

به گفته بِکر: «ایجاد مصونیت افراد در مقابل این ویروس از طریق عفونت طبیعی ممکن است پنج سال یا اگر افراد واکسینه شوند، کمتر از این مدت طول بکشد.» زیست‌شناسی به نام کالین کارلسون نیز که در دانشگاه جورج تاون در شهر واشنگتن‌دی‌سی آمریکا روی بیماری‌های نوظهور مطالعه می‌کند، می‌گوید: «این‌ که آیا الگوی فصلی اصلا پدیدار می‌شود و شکل ظاهری آن چگونه خواهد بود به عوامل زیادی بستگی خواهد داشت که هنوز از آنها اطلاعی نداریم؛ از جمله این‌ که چه مدت مصونیت ادامه دارد؟ چه مدت بهبود طول می‌کشد؟ و چقدر احتمال آلوده شدن مجدد افراد وجود دارد؟»