معاون پژوهشکده علوم پایه کاربردی: تاب‌آوری پژوهشگر حدی دارد

به گزارش قائم آنلاین، مهندس علی‌اکبر شهسواری در گفت وگو ، گفت: اغلب اساتید، پژوهشگران و مسئولین کشور تقریباً به یک جمع‌بندی واحد در خصوص نقاط ضعف و چالش‌های حوزه پژوهش کشور رسیده‌اند، اما چرا بعد از سال‌ها هنوز موفق به رفع این موانع و مشکلات نشده‌ایم؟

وی تأکید کرد: معتقدم نکته کلیدی در این زمینه، بحث آموزش است. هرجا آموزش دیده‌ایم، موفق عمل کرده‌ایم؛ به طور مثال یکی از شاخص‌های عملکردی ما تعداد مقاله است. در این حوزه خیلی خوب عمل کرده‌ایم، زیرا به خوبی در حوزه مقاله‌نویسی آموزش دیده‌ایم؛ اما پژوهش فقط تولید مقاله نیست.

معاون پژوهشی پژوهشکده علوم پایه کاربردی گفت: ارتباط صنعت و مراکز پژوهشی نسبت به گذشته اثربخشی بیشتری داشته است به طور مثال سامانه عرضه و تقاضای پژوهش (ساعت) وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اقدام مثبتی برای برقراری ارتباط بین پژوهشگر و صنعت است که می‌تواند با شناسایی تقاضا، صنعتگر را به پژوهشگر فعال در آن حوزه وصل کند. با این حال معتقدم هنوز نیازمند پرورش فرهنگ پژوهش هستیم که این موضوع یکی از دلایل ایجاد فاصله بین پژوهشگر و صنعتگر شده است. به طور مثال اگر پژوهشگران به نیازها، مسایل و نگرانی های بخش صنعت توجه و تمرکز بیشتری داشته باشند و سعی در رفع آنها کنند می‌توان انتظار ارتباطی دوطرفه و پایدار داشت.

معاون پژوهشی پژوهشکده علوم پایه کاربردی گفت: برای ایجاد حس اعتماد، منِ پژوهشگر باید از خودم شروع کنم؛ باید توانایی خود را در عمل اثبات کنم تا کم‌کم حس اعتماد ایجاد شود. پس از آن می توان انتظار داشت مدیران صنایع هم اعتماد کرده و از پژوهشگران و نتایج تحقیقات آنها در قالب تولید محصول یا دانش فنی حمایت کنند.

وی همچنین افزود: در بیشتر دانشگاه‌های کشورهای پیشرفته دنیا، کار کلاسی و تکالیف دانشجویان، در ارتباط با حل مشکلی از صنعت یا جامعه است و از همین طریق، ارتباط بین دانشجو و صنعت برقرار شده و بعد از فارغ‌التحصیلی و قرارگیری در بدنه پژوهش کشور این ارتباط و اعتماد بیشتر میشود و ادامه پیدا می‌کند.

شهسواری گفت: از دیگر مواردی که می‌توان در فرهنگ پژوهش به آن اشاره کرد بخش غیردولتی است که در زمینه تحقیقات حضور کمرنگی دارند و اگر شرایطی فراهم شود که بخش خصوصی به ویژه در زمینه سرمایه‌گذاری در حوزه پژوهش و فناوری جدی‌تر ورود پیدا کنند، انتظار میرود که با سرعت بیشتری بتوان به اهداف پژوهشی کشور دست یافت.

اهمیت شبکه سازی میان پژوهشگران

شهسواری گفت: تلاش یک پژوهشگر باید در سایر مراکز پژوهشی، پژوهشکده‌ها و بین پژوهشگران هم دیده شود. موفقیت‌های پژوهشگران باید انعکاس پیدا کند و لازمه این امر، شبکه‌سازی و ارتباط مؤثر میان پژوهشگران کشور است.

وی افزود: با در ایجاد شبکه پژوهش و فناوری در کشور می‌توانیم حتی یافته‌های کوچک خود را مطرح و بازخورد آن را دریافت کنیم و در این شرایط می توان انتظار داشت به موفقیت های بیشتری در این زمینه دست یافت.

پژوهشگران، معادن ارزشمند کشور

شهسواری با اشاره به “هرم سلسله مراتب نیازهای انسان” آبراهام مزلو، تأکید کرد: یکی از چالش‌های اساسی پژوهشگر، برطرف کردن نیازهای اساسی است. پژوهشگری که هنوز دغدغه معیشت و زندگی دارد یا امنیت شغلی ندارد، چطور از او انتظار داریم که مرتکب خطا (داده‌سازی)، تقلب یا مهاجرت نشود؟

وی افزود: علاوه بر توجه به معیشت و زندگی، باید برای پژوهشگر احترام قائل شویم تا به مرحله خودشکوفایی برسد. در این مرحله فرد دائماً به دنبال رشد و شکوفایی خود و کمک به دیگران است و دیگر نیازی به کنترل مداوم ندارد و احتمال خطا یا تقلب بسیار کاهش پیدا می‌کند.

معاون پژوهشی پژوهشکده علوم پایه کاربردی افزود: خروج پژوهشگران و نخبگان از کشور، خطر جدی است که باید ریشه‌یابی شود. در کشورهای پیشرفته، پژوهشگر دغدغه‌ای در زمینه تأمین نیازهای اولیه و معیشتی ندارد. پژوهشگر تا حدی تاب‌آوری دارد، اگر ایمان و توکل به خدا نداشته باشد، مشکل تأمین معیشت و رفع نیازهای اولیه زندگی داشته باشد، نمی‌تواند هر شرایطی را تحمل کند و ممکن است مرتکب خطا شده یا از کشور مهاجرت کند.

شهسواری خاطر نشان کرد: هر پژوهشگر درست مانند یک معدن است که دولت، سال‌ها بر روی آنها سرمایه‌گذاری کرده است و نباید درست زمانی که به مرحله بهره‌برداری می‌رسد و می‌تواند به کشور خدمت رسانی کند، این معدن ارزشمند را در هر حوزه‌ای ناخواسته از دست بدهیم.

تاثیر محدودیت مالی در رشد پژوهش

شهسواری با اشاره به مشکلات حوزه پژوهش کشور در شرایط تحریم گفت: آیا محدودیت‌های مالی و مشخصاً بحث تحریم‌ها، همه‌جا اثرگذار است و می‌تواند منجر به رشد پژوهش کشور شود؟ در فرض کلی، محدودیت مالی گاهی اوقات می‌تواند زمینه‌ساز رشد و پیشرفت باشد و پژوهشگر تلاش می‌کند با مراکز مختلف ارتباط بگیرد.

وی افزود: اما وقتی شرایط سخت شده و پژوهشگر با در بسته مواجه می‌شود، این سؤال مطرح می‌شود که آیا واقعاً این شرایط می‌تواند زمینه‌ساز رشد باشد و پژوهشگر با این شرایط، انگیزه برای پیشرفت خواهد داشت؟ قطعاً مسائل سیاسی و تحریم‌ها شرایط را برای پژوهشگران کشور دشوار می‌کند.