«مناظره» تلویزیون چگونه شکل گرفت؟

به گزارش قائم آنلاین، حدود ۶ ماه به انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ باقی مانده است. یکی از برنامه های مهم انتخاباتی مناظره هایی است که جزو پرمخاطب ترین و اثرگذارترین برنامه ها برای شناخت بیشتر کاندیداها به روی آنتن می رود.

انتخابات در هر دوره با شکل و شمایل متفاوتی طراحی می شود و از اهمیت بالایی هم برخوردار است. همین باعث شد تا با «سعید نبی» طراح و تهیه کننده برنامه «مناظره» گفت و گویی داشته باشیم. نبی نشان ملی محیط زیست، پروانه طلایی جشنواره جهانی محیط زیست و تندیس زیتون طلایی فیلمهای تلویزونی دنیا را به همراه بیش از ۲۰ جایزه و تندیس دیگر در کارنامه خود دارد و همواره خودش را محصول تلویزیون می داند. گفت و گوی فارس با وی را در ادامه می خوانید:

**آقای نبی برنامه مناظره ( مناظره های هفتگی ۹۲ ) پیشنهاد سازمان به شما بود یا شما به سازمان؟

-عنوان مناظره پیشنهاد سازمان به من بود.

**طراحی فرم و ساختار آن چه طور شکل گرفت؟

-ساختار و فرم و محتواش پیشنهاد من بود در یک کار تیمی ۱۵ نفره از متخصصین حوزه برنامه سازی، هنرمندان، اساتید دانشگاهی، رسانه شناسی، سیاسی و جامعه شناسی که اگر اشتباه نکنم نزدیک به ۴ ماه این طراحی زمان برد و در بخش هنری قالب و ساختار و روند هنری محتوایی بالغ بر ۵۰ جلسه ۲ تا ۳ ساعته زمان گذاشته شد.

**در چه سطحی این جلسات در سازمان در مراحل بعد برگزار می شد؟

-بعد از طراحی اولیه طرح که اشاره کردم، ابتدا جلسات بسیاری داشتیم در قالب شورای ۵ نفره،  جناب آقای مهدی فرجی مدیر وقت شبکه یک، من و جناب آقای سیاح مدیر گروه اقتصاد و آقای مرتضی حیدری مجری برنامه و توحید آتشبار که سرپرست تیم تحقیق ما بود.

**ظاهرا مناظره یک شورای عالی هم در زمان شما داشت؟

-بله، شورای عالی مناظره هفته ای یک بار برگزار می شد به ریاست مدیر وقت شبکه یک که اعضای آن مدیران شبکه ها، نمایندگان رئیس سازمان و معاون سیما و برخی اساتید خبره در این حوزه و شورای پنج نفره قبلی که اشاره کردم که هر هفته ۲ نفر هم به عنوان میهمان به این جلسه بسته به نوع موضوع، دعوت می شدند. به عنوان مثال آقایان زین العابدین مدیر محترم وقت شبکه ۳، دکتر پورحسین، دکتر تقی رستم وندی، آقای مهدی فضائلی مدیرعامل وقت انتشارات سروش و بیژن مدقق که در آن زمان مدیر مسئول وقت روزنامه جام جم بودند برخی از اعضای محترم ثابت این شورا بودند.

**عموما در این شورا چه بحث هایی شکل می گرفت؟

-جالب است بدانید در آن زمان آقای زین العابدین در شبکه ۳ برنامه دیروز امروز فردا را که تقریبا با ساختار مناظره ۲ نفره پیش می رفت و یک رقیب برای مناظره شبکه یک بود را روی آنتن داشتند، اما خاطرم هست که اتفاقا ایشان با دقت نظر، مطالعه، دلسوزی و وسواس بسیار بالایی در جلسه حاضر می شدند. حال چه مدافع در بعضی مباحث و چه مخالف، نظر کاملا کارشناسی خود را صریح می دادند و بارها اشاره می کردند که مناظره برند و آبروی سازمان است و نباید کوتاهی کنیم. یا جناب آقای دکتر رستم وندی و دکتر پورحسین هم به همین شکل. اصولا موضوعات مناظره، انتخاب میهمانان، آسیب شناسی مناظره هفته قبل و بررسی مناظره هفته بعد به همراه طراحی سوال محوری مناظره حاصل بحث های جدی در این شورا بود.

**پس هر هفته مناظره ها یک پیش مناظره داشتند؟

-کاملا. اعضا محترم عموما با مطالعه جدی وارد جلسات می شدند و اینطور نبود که وقت و زمان برای مطالعه در این حوزه صرف نکنند. البته شخصا معتقدم در همین بحث های چالشی و جدی و نقدهای تند و صریح و محکم بود که مناظره، مناظره شد و مخاطب پسند.

**ایده و طرح ساختار و قالب مناظره چطور شکل گرفت؟

-اصولا وقتی صحبت از مناظره یا  debates  به صورت مستقیم می شود و ریاست محترم وقت سازمان تصمیم می گیرد تا این حد مستقیم وارد این شکل برنامه سازی بشود که در تمام دنیا از مهمترین پایه ها و اصول کرسی های آزاد اندیشی دموکراسی، جمهوری خواهی و حق متقابل مردم و حکومت بر یکدیگر است و جوابش را هم پس داده و به پربیننده ترین قالب برنامه سازی در دنیا تبدیل شده، قاعدتا چرخ قرار نیست از نو ابداع و اختراع شود و قطعا تاکنون قالبی تا این حد شفاف در دنیا در این زمینه بروز و ظهور نکرده است. البته معتقدم رسانه وظیفه اش آگاهی دادن به مخاطب است و نباید قضاوت کند بلکه صرفا ارائه گر واقعیتها و حقیقتها است و تنها از این طریق که می تواند اعتماد مردم به خود را جلب کند و این جزء اول اصل احترام به شعور و درک مخاطب است .

**یعنی شما دقیقا همان ساختارهای غربی را رو آنتن بردید ؟

-خیر، اتفاقا من با کپی قالب یا محور یا ساختار برنامه های خارجی مشکل ندارم، موضوع محتواست و فرم  و اینکه شما پیک و زمان طلایی آنتن را با بودجه های هنگفت در اختیار برنامه های کاملا کپی شده مغایر با فرهنگ ما قرار بدهید است، به عنوان مثال شما برنامه آشپزی دستپخت را هم که امروز در شبکه یک داریم در شبکه های خارجی عینش را می بینی اما این جای ایراد نیست چرا که با فرهنگ ما سازگار است و می توان برنامه ای حتی بسیار بهتر از آن ها ساخت.
اما موضوع اینجاست که شما وارد کپی برنامه های America’s Got Talent “”، ” استیج ” ، ” little big shots ” ،” boom ” ،”family feud ، Who Wants to Be a Millionaire ” “،” Dragons den” که همچون برنامه استعدادیابی فرهنگت اجازه نمی دهد احتمالا نیمی و یا بیش از نیمی فرزندان این کشور را به شکلی که غربی ها نشان می دهند وارد برنامه کنی. یا حتی برنامه ای که در آمریکا برای بچه ها پخش می شود اما از اصول گشتالتی استفاده می کند که تو نمی توانی از همه موارد آن بهره برداری کنی و در یکجا این بازی را خواهی باخت.

اینجاست که هم در زمین طراحی شده آنها بازی کرده ای و هم این بازی را واگذار کرده ای و در این میان آنچه می سوزد ایده های بکر هنرمندان و خلق برنامه های پربیننده متناسب با فرهنگ و قومیت و لباس و آرایش و دکور و حتی لحن گفتار و باورهای این کشور است به همراه سرمایه های هنری انسانی و آنچه می سازند برنامه ای است کپی شده ۱۰۰ درصدی از آنچه نظام سرمایه داری بیگانه خواسته در کشورما  نیازش را بسازد.

حال شاید بپرسید چرا؟ چون خلق نیازش قبلا در میان مردم ما ایجاد شده و برخی مدیران فرهنگی ما در این زمینه غفلت کرده اند، چرا؟ چون مسیر رسیدن ایده های بکر و خلاقانه و مولف محور بسته شده و مسیر کپی کاری عین به عین گشوده شده و در این سرمایه های بسیاری سوخته و قطعا حال طبق سند بالا دستی در میدان تنظیم شده از سوی دشمن بازی کرده اند و چه ببرند ، چه ببازند ، همه بازنده ایم و چه باخت معصومانه ای.

**برگردیم به بحث مناظره، چقدر به تفاوت ها و جامعه شناسی و فرهنگ مردم کشورمان در طراحی مناظره توجه شد؟ و در واقع آیا مناظره بومی شد؟

-مناظره در کشور ما بومی بود، ما سال ۱۳۶۰ چندماهی قبل از شهادت آیت‌الله بهشتی، مناظره هایی با عنوان «آزادی، هرج و مرج، زورمداری» از صدا و سیما پخش می‌شد مناظره هایی که یک طرف آن نورالدین کیانوری و احسان طبری بود و طرف دیگرش آیت‌الله شهید بهشتی و آیت‌الله مصباح یزدی، البته زنده نبود و ضبط شده پخش می‌شد.

**چقدر روی تاریخ مناظره های تلویزیونی در کشور و دنیا مطالعه شد؟

-ما روی تاریخ و شیوه های برگزاری مناظره تلویزیونی در کشور خودمان و کشور های آمریکا، کانادا، انگلیس، فرانسه، آفریقا و حتی افغانستان و مصر مطالعه داشتیم و آنها را آنالیز کرده بودیم. می دانستیم که در ۱۹۶۰  میلادی اولین مناظره‌های انتخاباتی تلویزیونی در آمریکا بین نیکسون و جان اف کندی چگونه برگزار شد و چگونه توانست از میان جمعیت ۱۷۹ میلیون نفری ایالات متحده حدود ۷۰ میلیون بیننده را پای تلویزیون آن دوران بیاورد و حتی چرا بعد از این مناظره  ۱۶ سال مناظره های آمریکایی تعطیل شد. یا سبک مناظره های فرانسوی که کاملا متفاوت هست با مناظره های آمریکایی و البته مباحث محتوایی و فنی بسیار دیگر.

**و روی ساختارها چطور؟

-تقریبا مسلط بودیم، فیلمهای مناظره ها را داشتیم و آنالیز کرده بودیم و وقت بسیاری برای مطالعه اش صرف کرده بودیم.

**در نهایت تفاوت مناظره های غربی با مناظره های ما در چه بود؟

-اصولا مناظره های غربی و شرقی و یونانی و اسلامی بر مبنای صناعات خمس ( خطابه، شعر، برهان، جدل و مغالطه) شکل می گیرند صناعاتی از ترکیب اقسام قضایای یقینی و غیر یقینی که ماده استدلال‌اند با صور مختلف استدلال که قیاس، استقرا و تمثیل هستند.

بر پایه این تعریف و براساس فرهنگ ما ایرانی ها مناظره های ما بر پایه جدال احسن باید شکل بگیرند و طراحی ساختار بشوند که همان گفتگوی مثبت و حق طلبانه است با بحث های منطقی با برهان و جدال احسن برای تبیین حقایق و آگاهی از نقطه نظرهای یکدیگر تا رسیدن به واقعیات و اصولا هم بر روی اصول توافق نظر هست و مناظره بر روی فرعیات مستقر خواهد شد.

 و بر پایه همین تعاریف و واقعیت های موجود مناظره های غربی، مناظره غربی ها و یونانی ها اصولا بر اساس جدال منفی که نزدیک به مغالطه است شکل می گیرد و خصم بر پایه بحث های پرخاشگرانه و ستیزه جویانه. اصولا باخصومت یا تعصب و لجاجت و برتری جویی محض همراه می شود تا حقیقت طلبی و حقیقت جویی و با کینه جویی خودش را در حال و آینده نشان می دهد. چرا که گفتار همراه با تحقیر و دشنام شکل می گیره  و در نهایت نفاق و جدائی هدفش می شود.

**به نظر شما در مورد مناظره های ریاست جمهوری ۹۲ و ۹۵ روند مناظره به کدام سمت پیش رفت؟

-اتفاقا این موضوعی است که سالهاست در ذهن من هم هست. به نظرم با درک رفتار متقابل امروز بزرگوارانی که در مناظره های ۹۲ و ۹۵ شرکت داشتند و مواضعی که امروز با هم در اداره امور کشور دارند یعنی جناب آقایان روحانی، قالیباف، رئیسی، جهانگیری و بزرگان دیگر حاضر در آن مناظره ها، خیلی راحت می شود متوجه شد که مناظره های ۹۲ و ۹۵ از کدام دسته مناظره ها شدند.

**و در مورد جذابیت چطور؟

-دقیقا به نکته خوبی اشاره کردید. آگاهی بخشی در انتخاب درست و جذابیت برای بیننده دنبال کننده مناظره برای اینکه از حوصله اش خارج نشود در کدام مناظره شکل می گیرد؟، جدال احسن یا جدال منفی؟ و آیا اگر مناظره حوصله سربر باشد بیننده ای که دل به دیدن آن نداده و یا خسته اش کرده می تواند درست انتخاب کند؟ و سوال دیگر چه کنیم برای طرفدارانمان، چگونه رای طرفداران رقیب را به سمت خودمان سوق دهیم و چگونه رای های خاکستری را بیدار کنیم تا اقدام به رای دادن کنند و آگاهی شان بالا رود؟ آیا با فعال کردن مارپیچ سکوت، هوش هیجانی؟ یا احساسات و در مقابل منطق و تفکر و تصمیم منطبق با علم و آگاهی.

از یک طرف جذابیت های بصری و برنامه سازی این قالب برنامه سازی که با سرعت هم با تولیدات مشابهش در دنیا که بسیار پربیننده است قیاس میشود که باید مورد توجه قرار بگیرد، خصوصا در کشور ما که مردم به شدت نگاه سیاسی دارند و اخبار سیاسی و حواشی آن را دنبال می کنند، که به شوخی مطرح می شد مناظره های آمریکا در این دور در ایران بیشتر از خود آمریکا در میان مردم ما دنبال می شد و از طرف دیگر در واقع راضی کردن مخاطب در عالم برنامه سازی، ما تا بیننده را پای آنتن نیاوریم تبدیل به مخاطب نمی شوید و تا نیازهای مخاطب را برآورده نکنیم تبدیل به مخاطب وفاداری که به شما اعتماد دارد، نمی شود که این اعتماد سخت به دست می آید و خیلی زود هم از دست می رود. آن هم با وجود این همه شبکه فارسی زبان ماهواره ای که دائما به دنبال طراحی زمین برای بازی کردن و بازی دادن رسانه ای رسانه های ما هستند. در واقع تفاوت مناظره های غربی با مناظره های ما در این هست  و ما باید به همه این نکات توجه کنیم.

**در طراحی دکور مناظره و قالب و طراحی شیوه برگزاری هم به این موضوع توجه شد؟

-ببنید من طراح و تهیه کننده مناظره های هفتگی بودم و دکور و استودیو همان دکور مناظره های ریاست جمهوری، اما در باب برگزاری مناظره، ما ابتدا به فرهنگ مردم کشورمان فکر می کردیم و هم زمان به جذابیت. قسمت اول به هر مناظره کننده ۳ دقیقه فرصت بیان و تبیین موضوع می دادیم که کسی اجازه دخالت در بحث دیگری نداشت، در قسمت دوم ۵۰ دقیقه مناظره کننده ها اجازه داشتند با یکدیگر بحث و جدل احسن کنند بدون توهین به یکدیگر و ایجاد کینه یا خصم با چالشی جدی.

**چقدر مدل این برنامه به مناظره های ریاست جمهوری نزدیک بود؟

**چقدر مدل این برنامه به مناظره های ریاست جمهوری نزدیک بود؟
-جز بخش اول شباهت دیگری نداشتیم. چون من خیلی موافق با آن طراحی نبودم خصوصا در بخش اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی نبودم و به نظرم همانطور که در جامعه پیچید بیشتر مناظره شبیه سوالات کنکور و تستهای کنکوری بود. البته مناظره آخر کمی فرق داشت که آن هم به نظرم به خاطرهای جامعه بود.

**اثرگذاری این برنامه ها روی انتخابات چطور بود؟

-برنامه ما بیشتر تحلیل برنامه عملکرد دولت قبلی بود و برنامه ۱۰۰ روز اول و ۱۰۰ روز دوم و سوم دولت روحانی و تطبیق برنامه ایشان با شعارهایشان. در حقیقت ما به بحث های داغ روز می پرداختیم. ما قصد داشتیم مردم را کم کم برای انتخابات آماده کنیم که به برنامه یک کاندیدا رای بدهند تا به فرد و حزب و جناح و از طرف دیگر به دولت و مجلس انتخاب شده برنامه هایشان و چالشهای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی برنامه هایشان را یادآوری کنیم و تبعات اجرایی برخی تصمیماتشان را در جامعه داخل و بین الملل را به مناظره بگذاریم.

**نقش شما و مجری در هدایت مناظره ها چقدر بود؟

-قسم می خورم من و مرتضی حیدری مجری برنامه هرگز دخالت نمی کردیم بلکه با پخش مستندهای موضوعی این مسیر جدال احسن را می ساختیم. در واقع آتش تهیه این ۵۰ دقیقه را ما می زدیم و مناظره کننده ها چه مخالف آن و چه موافق آن یکدیگر و حتی موضوع مناظره و ما را به سمت چالش با جدلی احسن می کشیدند.

**حضور خبرنگاران چطور شکل می گرفت؟ سوال ها هماهنگ می شد؟

-در بخش سوم، همکاران محترم مطبوعاتی که با دعوت ما از رسانه های داخلی چپ و راست و مستقل بدون سانسور حتی چک کردن سوال هایشان و کاملا مستقل در جلسه حاضر می شدند سوالات خود را از مناظره کننده ها بی پرده می پرسیدند و در بخش پایانی مناظره دو نفره که اصولا برای مردم بخش دوم و پایانی بسیار جذاب بود و پر بیننده.

باز تاکید می کنم البته آتش تهیه این موضوعات گزارش مستند خبری ۱۰ دقیقه ای بود که در باب موضوع بدون سانسور تهیه می شد و روی آنتن می رفت و کلیپ های صریح و رک از نقطه نظرات قبلا مناظره کننده ها که در رسانه ها موجود بود. در واقع این میان برنامه ها اصطلاحا آتش تهیه بحث ها در حضور خود مناظره کننده ها می شد که بسیار هم به چالش کشیدن بحث و تببین موضوع با حفظ احترام به اصول برای بیننده و مخاطب جذاب بود.

**بدون سانسور؟

-حقیقتا بدون حذف و سانسور، برایتان خاطره ای بگویم. چالش سلیقه ای من با جناب آقای سیاح مدیر گروه دانش و اقصاد شبکه یک همواره چالش جدی بود و معروف در مجموعه سیما خصوصا شبکه یکی ها و کمتر سر مبحثی بر اساس سلیقه با هم توافق داشتیم، البته اشاره کنم روی اصول باهم توافق کامل داشتیم اما اختلافمان در سلیقه ها بود چه شیوه برگزاری، چه مستندها و کلیپ ها و چه دعوت از میهمانان و حتی طراحی سوال مناظره. و شاید این مدیریت حرفه ای مهدی فرجی بود که از دو قطب کاملا مخالف سلیقه نگاه در حوزه برنامه سازی یک برنامه پربیننده و جذاب در شبکه تولید و پخش کرد.

من برای اینکه با آقای سیاح به مشکل تایید پلی بکها نخورم عموما ساعت ۳۰: ۱۵ پلی بکها و مستند گزارشی را در اتاق تدوین سازمان آماده تایید آنتن می کردم و ساعت۳۰ :۱۶ هم آنتن بود. پس وقتی برای به اصطلاح شما سانسور نبود و قالب برنامه بگونه ای بود که نیم ساعت پلی بک و مستند گزارشی داشت پس پلی بک ها آن هم با چالش های تند سیاسی و اجتماعی و گفتمان های محکم و تا حد زیادی شنیده نشده همه به میزان مشخص با تایم مشخص بودند و غیر قابل حذف شدن. در واقع ایشان هم با لطف و تایید به پخش شبکه یک می فرستاد و در آنجا هم به سرعت تایید می شد و ساعت ۱۶:۳۰ روی آنتن می رفت. اصلا وقتی برای دیدن و سانسور نبود. شاید به نوعی همه در قطار مناظره سوار بودند و فقط به مقصد فکر می کردند که خدا کند برسند آن هم سریع. البته با هم اختلاف نظر شدید داشتیم اما همه به هم اعتماد داشتیم و با این اعتماد کار پیش می رفت چرا که مناظره استراتژیک ترین برنامه این سیستم است. فکرتان را هم منحرف نکنید که ما خودمان خود سانسوری می کردیم چرا که من شخصا به عنوان یک مستندساز هرگز به این موضوع اعتقاد نداشتم و ندارم و نخواهم داشت. و البته کوچکترین مشکلی هم پیش نیامد.

**اینکه واقعیت بود، خاطره را بگویید؟

-بر سر برنامه اعتیاد بحث های خیلی جدی بود و اختلافات شدید، چرا که از قوه محترم قضاییه، وزارت کشور و فرماندهی ستاد مبارزه با مواد مخدر ناجا و سایر قوا در مناظره شرکت داشتند،  آقای سیاح پلی بکها را زودتر از من خواستند نسخه ای آماده شد و در اختیار ایشان گذاشتم و ایشان کلی ایراد گرفتند و همه را ممنوع کردند که با توجه به اختیاری که داشتم، به آقای فرجی انتقال پیام دادم و ایشان صبح جمعه اعلام کردند بفرست منزل ببینم و خوشبختانه بعد از بررسی ایشان تنها یک پلان که چهره یک معتاد که در میان مافیای مواد مخدر مشخص بود، فلو شد و تمام پلی بکها بدون کوچکترین سانسوری با مجوز مدیر وقت شبکه پخش شد.

**شما در کنار دعوت از خبرنگاران در روی صحنه برای پرسش از میهمانان در هر برنامه دو خبرنگار یک عکاس از یک خبرگزاری یا روزنامه و یک خبرنگار از یک خبرگزاری یا روزنامه هم دعوت می کردید ، دلیل آن چه بود؟

-شخصا معتقد بودم خود تیم مناظره کننده هم باید به چالش کشیده شوند و اینقدر این فضا باید باز و آزاد باشد که هرگز فردی به خودش از تیم طراح و تولید مناظره اجازه کم کاری یا سهل انگاری یا خطا به خودش ندهد. عکاس خبرنگار دائما با اجازه خودم وارد استودیو و اتاق فرمان می شد و همینطور خبرنگاران.

**زمان برگزاری مناظره ها، ۲ عکس منتشر شد که در یکی از آنها که عکاس خبرگزاری فارس گرفته در یک لحظه حساس در مناظره که در استودیو در جریان است و بسیار هم داغ دنبال می شود برگه ای که در دست شماست با برگه ای که در دستان آقای فرجی است و مطلبی بهم می گویید که احتملا نمی خواهید خبرنگاران پشت صحنه متوجه شوند، یاتان می آید چه بود؟

-بله ، چون عکس معروفی شد یادم مانده ، در آن مناظره یکی از میهمانان دولت تدبیر و امید را ۳ بار در میان صحبتهایش دولت بی تدبیر و ناامیدی خطاب کرد و چون ابتدای دولت آقای روحانی بود، و ایشان هم در استودیو تشریف نداشتند که از خود دفاع کنند، آن میهمان باید تذکری دریافت می کردند که توهین نکند. تذکر هم به ایشان به صورت جدی در میان پلی بک اول توسط اینجانب داده شد و دیگر هم تکرار نشد و از آقای حیدری خواستیم تشریح کنند که مواضع میهمانان موضع سازندگان مناظره نیست و اگر بی احترامی صورت گرفته از طرف برنامه عذرخواهی کردند که برنامه هم بدون مشکل ادامه یافت.

**آن زمان در عکس دیگر که عکاس خبرگزاری مهر گرفته بود در مناظره سیاسی، آقای الیاس حضرتی موضوع مهندسی مناظره را در روزنامه اعتماد مطرح کردند؟

-هرگز، بسیار پیش می آمد که هر فردی که در مناظره مغلوب می شد خودش یا حزب و جریان سیاسیش این اتهام را می زدند. همه چیز زنده بود و خود بزرگواران حاضر، آنتن هم در اختیارشان، زنده روی آنتن اینطور می فرمودند نه پشت آنتن در روزنامه شان که اتفاقا شخصا برای ایشان و روزنامه وزین اعتماد احترام بسیار زیادی قائلم تا آن حد که به این حرف احترام گذاشته و پاسخی ندادیم.

البته این را هم بگویم یک هفته در روزنامه ها و خبرگزاری های جناح راست به ما این حرفها را می زدند و هفته بعد در خبرگزاری ها و روزنامه های جناح مقابل. اتفاقا ما از این طریق متوجه می شدیم که مسیری که می رویم تراز است و مسیر صحیحی است. در یک برنامه زنده هر اتفاقی امکان دارد از فنی در تجهیزات بیوفتد، اینترنت هک شود، قطع شود یا لپ تاپ آنتن ریست شود، فیوزی به دلیل افت جریان و نوسان برق بسوزد و … . در آن برنامه خاص لحظه ای که من در روی صحنه بودم و به آقای حیدری در زمان پلی بک نکته ای را منتقل می کردم این اتفاق افتاده و امروز پیش وجدان خودم آرامش دارم که از شخص من خطایی در این حد سر نزده که بخواهم بدین شکل عمل کنم.

حتی به فکرم هم خطور نکرده که جلوی آزادی بیان و آرای مردمی را بگیرم، سوال طراحی خودم من بود و تضارب آرا در استودیو به دعوت خود من، یادتان نرود عکاسان و خبرنگاران پشت صحنه را خود من دعوت می کردم و حمایتشان می کردم تا به هر نقطه در استودیو بروند، پس ترسی از این موضوع نداشتم و ۴۰ نفر عوامل و تیمم هم اجازه خطا نداشتند و مدیر شبکه و گروه اقتصاد هم که دائم در دید خبرنگاران پشت صحنه بودند آن هم در فاصله یک یا ۳ متری به خودشان اجازه این خطا را نمی دادند، چرا که دائما ۲ خبرنگار مستقل ما را در حین برنامه نظارت می کردند.

**یک بار گویا سایت پیامکی برنامه هک شده بود؟

-بله البته اما خدارا شکر روی آنتن نبود و بعد از برنامه بود.

**در مناظره پزشکی با وزیران اسبق و هیئت رئیسه مجلس و قائم مقام وزارت بهداشت دولت تدبیر، آنتن ۲۰ دقیقه دیرتر شروع شد که خبرگزاری ها خبر زدنند که مناظره توقیف شد، این موضوع صحت داشت؟

-بله ، آنجا اشکالی پیش آمد. مدیر محترم گروه در طول هفته معتقد بودند که یکی از جوانان ۲۳ یا ۲۴ ساله از جناح خاصی روی صحنه به عنوان نفر ششم بیاید که من مخالف آن بودم، چرا که بزرگانی در این مناظره شرکت داشتند که یک یا دو دور وزیر بودند و در هیئت رئیسه مجلس و سن و سال مدیریتی از ایشان گذشته بود که احترامشان به دلیل جدال احسن بر ما واجب بود و تراز این برنامه خاص نبود که فردی که هیچ سابقه اجرایی یا مدیریتی در هیچ سطحی نداشته در کنار این بزرگواران بنشیند و مناظره کند، معتقد بودم بودم ایشان می بایست در میان تماشاگران نشسته و اگر صحبتی دارند در آن بخش بیان کنند. البته برای آن عزیز هم مجوز آنتن در طول هفته گرفته نشده بود که بالاخره با کشمکش فراوان البته بدون میز و صندلی و تا انتهای برنامه ایستاده مناظره کردند و حرف خاصی هم جز یکسری اتهام بیان نکردند که پاسخش را نیز در همان برنامه گرفتند و خیلی هم در بحث تاثیر گذار نبودند.

**در مناظره حوادث جاده ای با نیروی انتظامی هم بحث هایی بود؟

-البته نه خیلی جدی ولی من معتقد بودم مناظره آبروی سازمان است و سازمان می بایست مقتدرانه عمل کند تا دولت محترم و سایر دستگاه های نظارتی و مسئول خودشان را ملزم به پاسخگویی به رسانه ملی بدانند. از عزیز بزرگواری با حفظ احترام برای یکی از صندلی های اصلی مناظره دعوت کردیم تشریف نیاوردند، نفری هم که ایشان معرفی فرموند به دلیل اینکه در سطح سایر میهمانان عالیرتبه این برنامه خاص که از قوه محترم قضاییه هم در آن شرکت داشتند نبودند، مورد قبول واقع نشد و صندلی را به عزیز دیگری دادیم. البته دوستان به داخل سازمان تشریف آوردند ولی مجوز آنتن صادر نشد.

**کدام مناظره خستگی ها را از تن شما بدر کردند و جذابتر بودند ؟

مناظره بنزین، خودرو، آلودگی هوا، بودجه که اتفاقا با حضور آقای دژ پسند بسیار چالشی شد.

**و مرحوم جمشید پژوییان، فردی که معروف به تئورسین اقتصادی بود بعد از این مناظره گویا استعفا داد و برای همیشه کنار رفت ؟

برای ایشان آرزوی رحمت در درگاه خداوند می کنم ، مناظره دو نفره ایشان با آقای راغفر و در بخش ۵۰ دقیقه ای مناظره با آقای فرشاد مومنی که بعد از سالها به تلویزیون دعوت شدند و ایشان هم پذیرفتند بسیار بسیار عجیب و پربیننده شد و بعد از این مناظره آن کنار رفتن که شما فرمودید.

**بعد از مناظره اقتصاد و حواشی فوتبال هم به نظر آقای فتح الله زاده بعد از مدت زمان کوتاهی از سمت مدیریت کنار رفتند؟

-برای ایشان هم شخصا احترام بسیاری قائلم و برایشان آرزوی سلامتی می کنم. یادم نمی آید که کنار رفتن ایشان دقیقا بعد از مناظره بود یا نه. اما خاطرم هست که بعد از آن مناظره هجمه های بسیاری از سمت و سوی خبرگزاری ها و روزنامه ها در حوزه اجتماعی و ورزشی برایشان ایجاد شد و تحت فشار سنگینی قرار داشتند. شخصا به صداقت کلام و رفتار و منش ایشان علاقه دارم.

**جریان رفتن آنتن در آن مناظره دوم جنجالی بهداشت و درمان که در اوج بود و گرمای اختلافات آن هم با صدای بلند میهمانان چه بود؟

-من حواسم در آن لحظه به مونیتور های دوربین ها در اتاق فرمان بود و گوشم به داخل استودیو، و آنقدر گرم مناظره که اصلا متوجه نشدم آنتن رفته. حتی کارگردان استودیویی هم متوجه نشد، این اتفاق در لحظه و صدم ثانیه است که تعریف می کنم، به یکباره یکی از دستیارانم اطلاع داد آنتن سبز شده و من هم ناخودآگاه مهندس اسدزاده مسئول فنی استودیو یازده را صدا زدم، ایشان از شانس ما رفته بودند سرویس بهداشتی و من پرسان و پرسان و با دویدنی که نفهمیدم چطور می روم به دنبالشان، در همان سرویس بهداشتی فریاد زدم اسد آنتن رفته و ایشان هم دویدند بیرون و سرتان را درد نیاورم یک فیوز، بله تنها یک فیوز سوخته بود که ایشان پس از یک بررسی ۳۰ ثانیه ای متوجه شدند و آن را عوض کردند، اتفاق بسیار نادری که به دلیل حجم بالای وسایل و دوربین های استودیویی ما ایجاد شده بود. البته من بعد از متوجه شدن این اتفاق جریان داخل صحنه مناظره را به هم نزدم و از طریق گوشی به آقای حیدری که مونیتور کوچک آنتن را می دید و متوجه شده بود خواستم مناظره گرم داخل را بهم نزد تا به همان شکل برگردیم که خوشبختانه بعد از یک دقیقه با همان شکل برگشتیم و مناظره را به همان شکل داغ که میمهمان متوجه نبودند ادامه دادیم.

**خبرگزاریها همان لحظه تیتر زدند مناظره را در اوج جدل گرفتند؟ که البته بعد  از یک دقیقه با مدلی که شما برگشتین تیترها اصلاح شدند؟

-بله یادم هست، خود شما هم تیتر یکتان شد و فشار مضاعف روی ما، فشارهایی که کمر شکن بود. در آن لحظه خدا کمک کرد آن تصمیم درست را با آن همه فشار با شهامت بگیرم که داخل استودیو مطلع نشوند و برگردیم و شما تیترهایتان را اصلاح کنید. البته بعد از برنامه خبرنگاران پشت صحنه هم شهادت این موضوع را دادند.

**آیا به شما به عنوان تهیه کننده این برنامه که تا این حد راهبردی و استراتژیک بود پیشنهاداتی داده می  شد؟

-بله، اما مناظره آبروی سازمان بود و من هم با خودم و خدای خودم صادق بودم. بسیاری از دوستان به من به شوخی می گفتند سرت را بالاخره در مناظره به باد می دهی و من می گفتم فدای وطن و آگاهی مردم.  و یکبار هم از طریق یک بزرگواری تهدید به مرگ و درگیری توسط جریان و تیمشان شدم که موضوع را به مدیر محترم شبکه و سایر بزرگوارن ذی ربط اطلاع دادم و این موضوع تمام شد.

**برای دعوت میهمانان فشار هم روی شما می آمد؟

-بله خیلی زیاد، اصولا در مناظره های سیاسی و اقتصادی این فشار زیاد بود خصوصا تا برنامه چهارم، که هر کس متوجه می شد صندلی در اختیار مخالفش هست عموما شرط می گذاشت که آن فرد نباشد که این موضوع بعد از مناظره چهارم و با مدیریتی که کردیم و پشیمانی برای بزرگوارانی که نیامدند به بار آمد دیگر اتفاق نیافتاد. البته ما برای معرفی مناظره کننده ها تا لحظه آخر هم همه چیز را پنهان نگه می داشتیم و اجازه نمی دادیم در رسانه ها یا حتی فضای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشور به طور کامل مشخص شود میهمانان چه افرادی هستند تا ساعت ۲۰ : ۱۶ دقیقه که مناظره ها کننده ها هریک به شکل جداگانه وارد استودیو اصلی می شدند که این حتی سبب اختلاف ما با مدیر محترم وقت روابط عمومی سیما بود که چرا اسامی را به رسانه ها اینقدر دیر یا مدیریت شده اعلام می کنم، چرا که همه چیز در لحظه خودش اتفاق می افتاد و کوچکترین خطا می توانست مناظره کننده های مخالف و موافق را در صورت رویت قبل از برنامه مجبور به انصراف کند.

حتی خاطره ای را بگویم، یکی از معاونان محترم اسبق زنان رئیس جمهور وقت را دعوت کردیم که در پاسخ به من فرمودند نذر کردم که خودتان پشیمان شوید و دعوتتان را پس بگیرید که چهارشنبه روزی بود که ایشان از این سمت کنار رفتند و بزرگوار دیگری حکم معاونت گرفتند و بعدا تلفنی ایشان حسب احترام تماس گرفتند و فرمودند، خدا را شکر.

**مهمترین اصول برگزاری مناظره ها چیست؟

-اعتقاد دارم، تیم برگزار کننده مناظره در حوزه مدیریتی، شوراهای عالی و شوراهای پایین دستی و طراحی و اجرا می بایست کاملا مستقل از جناح ها و جریان های سیاسی باشند، حضور حتی یک فرد شناسنامه دار متعلق به یک حزب و یا جریان خاص در این تیم قطعا می تواند کل مناظره را دچار خطر و حاشیه کند، قرنطینه اعضای طراح در مناظره های بزرگ تاثیرگزار بر انتخابات قبل و حین مناظره باید از اولویت ها و اصول تیم یا کمیسیون برگزار کننده باشه و اجالتا اگر هم قرار بر استفاده از افراد شناسنامه دار در تیم طراح و کمیسیون برگزاری هست می بایست از همه جناح ها و جریان های حاضر در مناظره به عنوان مناظره کننده یک عضو در قرنطینه کامل باشد تا شائبه ای پیش نیاید.

جالب است بدانید یکی از مهمترین شروط کمیسیون برگزاری انتخابات در آمریکا هم همین اصل است. چرا که سوال ها، چالش ها، ایمیل ها، شیوه و صورت جلسه ها هرگز نباید تا پایان مناظره ها لو برود و شرایط برای همه میهمان ها باید یکسان باشد.

**در مناظره زاینده رود که تیزر آن یک هفته با چالش های جدی در این حوزه بین ۳ استان به روی  آنتن می رفت چه اتفاقی افتاد که مناظره برگزار نشد؟

-پیشنهاد مناظره با موضوع زاینده رود در شورای عالی مناظره تصویب شد و قرار شد من در سفری به استانهای اصفهان و چهار محال و بختیاری با مقامات عالی این استان ها دیداری داشته باشم و نظرات این بزرگواران داشته باشم. البته من در حیطه مستندسازی در مجموعه رودخانه های استراتژیک ایران زاینده را از مبدا تا مقصد می شناختم حدود ۵۰ روز آنجا فیلمی را کار کرده بودم، چرا که از نظر اجتماعی، سیاسی، گردشگری و صنعت و کشاورزی از رودخانه بسیار مهم کشور است و خوب مباحث سیاسی بسیاری را هم این رودخانه با خود به همراه داشته. سفرم به اصفهان و چهار محال انجام شد و مقامات عالی این استان را در سطوح استاندار، نماینده محترم ولی فقیه، نمایندگان محترم مجلس، امام جمعه محترم، کارشناسان و متخصصین این حوزه، اتاق بازرگانی و … را  در جلسات فشرده ای دیدم و نظراتشان را گرفتم و بعد به چهار محال رفتم، متاسفانه استاندار وقت اصفهان در جلسه دوم شدیدا مخالفت کردند و حتی نکاتی را هم قید فرموندند که شاید صلاح نباشد در اینجا بگویم که من هم به تهران برگشتم و بقیه مسائلی که شما به آن اشاره کردید.

**نظر دولت و مجلس را هم برای مناظره ها قبل از برگزاری مناظره می گرفتید؟

-بله ، البته بر سر موضوعات مهم در طول هفته آن موضوع مرتبط با دولت مذاکرات مستمر گاهی اوقات یک ساعته یا بیشتر بصورت تلفنی با جناب آقای دکتر نوبخت سخنگوی وقت دولت در خصوص دریافت نظر دولت پیرامون موضوع داشتم و از طرف مجلس هم با دوستان هیئت رئیسه مواضعشان را در خصوص موضوع می گرفتم، که این نظرات را به سازمان و شوارای عالی انتقال می دادم. البته دولت و مجلس در سطوح ارشد به عنوان مناظره کننده نماینده معرفی می کردند و اغلب اوقات هم ما بسته به موضوع خودمان میهمان نماینده ارشد دولت و مجلس را انتخاب می کردیم.

**پیام های زیادی هم در حین برنامه از سوی دولت می آمد که شما هم می خواندید یا زیر نویس می کردید؟

-بله همینطور است، در هر برنامه بسته به موضوع این پیام ها را در سطح عالی دولت داشتیم، مثلا در موضوع مواد مخدر وزیر محترم کشور حین برگزاری مناظره پیامی را ارسال کردند که آن را خواندیم، که یکبار نقد صحبت یک مناظره کننده بود و دومی پیام تبریک بابت برگزاری این موضوع قبل از پایان برنامه، وزیر محترم بهداشت در موضوع مورد نظر و یا معاون محترم رئیس جمهور و رییس سازمان محیط زیست چندین بار حین موضوع دریاچه ارومیه و آلودگی هوا به صورت مستقیم چندین پیام ارسال کردند که ما می خواندیم و البته پیام های بسیار دیگر در سطوح عالی حین برگزاری به دست من می رسید یا به من از سوی مسئولین پیامک می شد که الان حضور ذهن ندارم.

**یادم هست با شروع تیزر مناظره این بحث در سازمان بین معاونت سیاسی و سیما جدی شد که چرا مناظره در این سطح را سیما برگزار می کند در حالی که از وظایف حوزه سیاسی سازمان است؟

-من هم خاطرم هست یکسری نکاتی بود اما جزئیاتش از خاطرم رفته. فقط شاید بتوانم اشاره کنم برگزاری مناظره های هفتگی در آن شرایط حساس امتحان بزرگی بود که خوشبختانه برگزار کننده ها از پسش برآمدند.

**بعد از آن مناظره سینمایی خودتان استعفاء دادید یا مجبور به استعفا شدید؟

-اتفاقا متن استعفایم را شما و سایر خبرگزاری های محترم منتشر کردند و در آن با عنوان رفتم تا مناظره بماند یکسری نکات را گفتم.

**موفقیت مناظره را مدیون چه افرادی می دانید؟

-حمایت بی دریغ، صمیمانه و ایستادگی دکتر دارابی معاون محترم وقت سیما از تیم تولید و مدیریت مناظره، و شهامت مهندس ضرغامی برای پخش این برنامه به آن شکل در آن شرایط ویژه کشور. و تشکر ویژه هم از همسرم که یکسال فشار بسیار بزرگ عصبی که بر من و خانواده ام بود را تحمل کرد. و البته هوش، درایت و تجربه مرتضی حیدری.