تجربه‌های کرونایی آموزش فارسی در دنیا

به گزارش قائم آنلاین، نشست بین‌المللی «پیامدهای شیوع کرونا بر آموزش و گسترش زبان فارسی» به صورت مجازی و با حضور ۳۰ استاد آموزش زبان فارسی به غیرفارس‌ی‌زبانان در سراسر جهان توسط بنیاد سعدی و با همکاری دانشگاه علامه طباطبایی در دو روز برگزار شد.

در ابتدای نشست روز دوم، شهروز فلاحت‌پیشه، معاون امور بین‌الملل بنیاد سعدی درباره عملکرد بنیاد سعدی در شرایط کرونا گفت: در ماه‌های اول شیوع کرونا و به طور مشخص در فروردین ۹۹ برابر با اواسط ماه مارس ۲۰۲۰ به این جمع‌بندی رسیدیم که موضوع خاص آموزش زبان فارسی به عنوان مسأله بنیاد شاید به شیوه گذشته مقدور نباشد و به همین دلیل تمام ظرفیت خود را به سمت آموزش از راه دور در بستر فضای مجازی سوق دادیم.

او سپس بیان کرد: در ایام کرونا ما بلافاصله با هماهنگی بین بنیاد سعدی و رایزنان در کشورهای مختلف تعداد فراوانی کلاس‌های آموزش مجازی طراحی کردیم و کار آموزش زبان فارسی به‌رغم شرایط جدید جهان و لغو کلاس‌های حضوری و قرنطینه ادامه پیدا کرد و کلاس‌های نیمه‌تمام، تمام شد. همچنین کلاس‌های جدید در بستر فضای مجازی شروع شد.

او با بیان این‌که ما در این ایام از اوایل فروردین تا الان در ۳۰ نقطه جهان با همکاری نمایندگان فرهنگی حدود ۲۲۰ کلاس مجازی آموزش زبان فارسی در قالب کلاس‌های آزاد برنامه‌ریزی و راه‌اندازی کردیم، گفت: از ۵۰ مدرسه در کشورهای مختلف که زبان فارسی به عنوان زبان دوم یا سوم تدریس می‌شود، حمایت می‌کنیم. خود این مدارس ۱۰۰ کلاس آموزش زبان فارسی به صورت مجازی دارند و در بعضی مدارس که زمینه داشتند کماکان کلاس‌های حضوری برقرار بود.

فلاحت.پیشه درباره تربیت مدرس آموزش زبان فارسی توضیح داد: در این چندماه با بیش از ۱۳۰ مدرس آموزش زبان فارسی با همکاری بنیاد سعدی در بستر فضای مجازی در ارتباطیم؛ به‌خصوص که در زمینه آموزش نیز تربیت مدرس را در قالب دوره‌های غیرهمزمان به طور مجازی شروع کردیم و انجام می‌دهیم و تعداد گسترده‌ای از مردم در سراسر جهان در این دوره‌ها امتحان می‌دهند و آن را می‌گذرانند و این موفقیت ارزشمندی برای بنیاد سعدی است. زمانی که بحث فضای مجازی را شروع کردیم، کلاس‌هایی را به‌عنوان «پیش‌نیاز کار در فضای مجازی با نرم‌افزار بنیاد سعدی (آدوبی کانکت)» با بعضی از رایزنی‌ها و مدرسان داشتیم.

او با اعلام خبری درباره گردهمایی تمام نمایندگان بنیاد سعدی گفت: معاونت بین‌الملل بنیاد سعدی در چند هفته آینده در حوزه چالش‌های زبان فارسی با همکاری نمایندگان بنیاد سعدی مجموعه نشست‌های منطقه‌ای با همکاری تمام نمایندگی‌ها برگزار می‌کند و بعد از آن ما به شکل خاص با هر کشور بحث مناطق خاص را خواهیم داشت که قطعاً مدرسان کنار ما خواهند بود.

فلاحت‌پیشه افزود: بحث‌های جدی در فضای مجازی مانند کتاب، مشکلات فضای مجازی برای مدرسان، ابزار ارتباطی و چگونگی کار با ابزار ارتباطی و حضور استاد در محل بیان خواهد شد و از ظرفیت‌های موجود در بنیاد سعدی در این زمینه استفاده خواهیم کرد.

او همچنین گفت: در بخش آموزش در زمینه تربیت مدرس برای آموزش زبان فارسی، برگزاری آزمون استاندارد و تامین محتوای آموزشی برای زبان فارسی، طراحی ارزنده‌ای انجام دادیم که محصولات آن در آینده‌ای نزدیک به طور مجدد رونمایی می‌شود.

آغاز آموزش زبان فارسی غیرحضوری نباشد

در ادامه، الکساندر پالیشوک، مدیر مرکز زبان و فرهنگ فارسی ایران در دانشگاه زبان‌شناسی دولتی مسکو درباره مشکلات کار در فضای مجازی در شرایط کرونا گفت: مشکل ما برای ترم‌های اول، درس دادن خط و الفبا بود، چون شروع درس‌های مجازی از صفر امکان ندارد و حتما باید چیزی را از ابتدا برای دانشجویان روشن کنیم.

پالیشوک با اشاره به این‌که انواع طرح‌ها و فعالیت‌های دانشجویی که باید کنترل شود مربوط به خواندن، ترجمه، نوشتن و درک شنیداری است، درخصوص متن‌هایی که استفاده می‌کند، گفت: این کلاس‌های برخط موجب صرفه‌جویی در وقت می‌شود، اما نقطه ضعف آن‌ها این است که بیشتر دانشجویان فعالیت‌ها را به صورت انفرادی انجام می‌دهند.

این استاد زبان‌شناسی یادآوری کرد: کار کردن در محیط مجازی با گروه‌های بزرگ برای تدریس زبان فایده‌ای ندارد، چون آن‌چه می‌آموزیم سینه به سینه منتقل نمی‌شود و اگر ۳۰ نفر در گروه باشند، نتیجه خوبی حاصل نمی‌شود.

از قطع برق تا قطعی اینترنت و فرصت‌های خوب کرونا

در ادامه، محمدحسین حسینی، استاد زبان فارسی در خانه فرهنگ کویته پاکستان گفت: این اواخر به کمک بنیاد سعدی و رایزنان فرهنگی، کلاس‌های زبان فارسی به شکل حضوری و مجازی در سطح مقدماتی تا پیشرفته در خانه‌های فرهنگ و بعضی دانشگاه‌ها دایر است.

او با اشاره به آموزش زبان فارسی در شرایط کرونا توضیح داد: این درست است که کرونا بر آموزش زبان فارسی تاثیر گذاشت، اما متأسفانه در پاکستان مشکلات دیگری داریم و آن قطع برق است و البته کمی هم اینترنت مشکل دارد، چون سرعت مطلوبی ندارد، اما تلاش می‌کنیم با این وضعیت زبان فارسی را گسترش دهیم.

حسینی با برشمردن فرصت‌های خوبی که در شرایط کرونا به دست آمده است، اظهار کرد: نمی‌توانیم کلاس‌های زبان فارسی را به دلیل شیوع کرونا در خانه فرهنگ ادامه دهیم، اما فرصت‌های خوبی داریم و بدون قید و شرط جغرافیایی از استرالیا، کانادا و اروپا زبان‌آموز پاکستانی می‌تواند فارسی را از راه کلاس‌های مجازی یاد بگیرد و در آن‌ها شرکت کند.

برگزاری دو نشست مجازی بین‌المللی در ایام کرونا در لاهور

در ادامه، فلیحه زهرا کاظمی، مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بانوان لاهور درباره شرایط کار آموزش زبان فارسی در بحران کرونا گفت: درست است که کرونا مشکلاتی در زمینه تدریس حضوری زبان فارسی ایجاد کرد، اما این مشکلات برای گروه‌های دیگر هم بود و تدریس را برای آن‌ها نیز سخت کرده بود.

کاظمی درباره جنبه‌های مثبت شرایط کرونا در آموزش زبان فارسی گفت: دانشگاه ما ۱۰۰ سال قدمت دارد و آن زمان فقط کرسی فارسی داشتیم، اما مجوز کلاس‌های کارشناسی ارشد را در سال ۲۰۰۸ و در سال ۲۰۱۵ نیز مجوز دکترا را از وزارت علوم گرفتیم و امسال نیز در زمان کرونا دو نفر از گروه دانشجویان فارسی برای اولین بار مدرک دکترا دریافت کردند.

او با اشاره به برگزاری نشست‌های مجازی بین‌المللی در زمان کرونا تشریح کرد: در همین دوران کرونا اولین‌بار وبینار بین‌المللی برخط در زمینه ادبیات فارسی با همکاری دانشگاه علامه داشتیم و دومین وبینار هم درباره تأثیر زبان فارسی در زمان حاکمیت سیک‌ها بود و این اولین وبیناری بود که گروه‌های فارسی پاکستان برگزار کردند.

مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بانوان لاهور همچنین گفت: در زمان همه‌گیری کرونا اولین‌بار دانشجویان ما نمایشگاه مجازی خطاطی و خوشنویسی برگزار کردند و این کار طوری معروف شد که برای تکریم دانشجویان قرار بر چاپ آن‌ها شد.

کاظمی پیشنهادی را نیز درخصوص برگزاری دوره‌ای مجازی برای آموزش و تربیت استادان خارجی به صورت رایگان(چون واریز پول از راه دور برای آن‌ها سخت است) توسط بنیاد سعدی ارائه کرد.

در یمن جنگ و تحریم مانع شد

در ادامه، یحیی عبید، استادیار و رئیس بخش زبان و ادبیات فارسی دانشکده زبان‌های دانشگاه صنعا- یمن، گفت: دانشگاه صنعا هم مانند مراکز علمی دیگر متاثر از شیوع بیماری کرونا تعطیل شد و برنامه آموزش از راه دور را برای دانشجویان راه‌اندازی کرد و رئیس آموزش الکترونیکی دستور داد با استفاده از برنامه گوگل و کلاس‌روم راهی برای ارتباط همه استادان و دانشجویان درست شود که بتوانند وارد کلاس مجازی شوند، اما به دلیل جنگ تحمیلی و تحریم اقتصادی توسط متجاوزان عربستان صعودی نتوانستیم پیش برویم.

او با اشاره به کاستی‌های اینترنت در یمن از تلاش‌های بنیاد سعدی برای آموزش مجازی الکترونیک نیز گفت.

بروز مشکل مالی برای دانشجویان در بنگلادش 

در ادامه این وبینار، محمد بهاء‌الدین، رئیس گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه داکا با اشاره به این‌که زبان فارسی در سه دانشگاه بزرگ بنگلادش در مقاطع تکمیلی و دکترا تدریس می‌شود، گفت: عده زیادی در موسسات گوناگون آموزشی بنگلادش مشغول تحصیل زبان و ادبیات فارسی هستند، اما به علت کرونا کل سیستم آموزش بنگلادش تحت تأثیر قرار گرفت.

بهاءالدین با بیان این‌که با وجود شیب کرونا استادان و دانشجویان تلاش می‌کنند زندگی دانشجویی خود را فعال نگه دارند، افزود: از ماه مارچ تا اوایل دسامبر کلاس‌های آموزش فارسی در بنگلادش برخط بود، اما امتحان میان ترم و پایان ترم باقی مانده است؛ بنابراین مسئولان دانشگاه تصمیم گرفتند امتحانات بازمانده را برگزار کنند.

رئیس گروه زبان و ادبیات فارسی بنگلادش بیان کرد: قبل از برگزاری امتحانات باید توجه کنیم دانشجویان از مناطق مختلف کشور آمده‌اند و محل اقامتشان مهم است و آیا باز کردن خوابگاه دانشجویان در شرایط کنونی درست است یا خیر؟ شیب کرونا کاهش پیدا نکرده، اما برگزاری امتحانات مهم است، چون دانشجویان با دریافت نتایج وارد مشاغل مورد نظر خود می‌شوند. بسیاری از دانشجویان ما به دلیل شیب ناگهانی کرونا با مشکلات مالی روبه‌رو شدند و ما از ابتدا در کنار دانشجویان آسیب‌دیده بودیم و به آن‌ها تا حد امکان کمک می‌کردیم. همچنین وزارت آموزش و پرورش و کمیسیون کمک هزینه دانشجویان برای کمک به دانشجویان فقیر اقدام کرد تا فشار مالی آن‌ها کاهش یابد.

او گفت: ایران سرزمین مادری زبان و ادبیات فارسی است و اگر به هر دلیل آموزش فارسی رو به انفعال برود، ایران در کنار ما خواهد بود.

مشکل برق و اینترنت در عراق 

در ادامه انور عباس مجید، مدیر گروه زبان فارسی دانشکده زبان‌های خارجی دانشگاه بغداد ضمن اشاره به استقبال عراقی‌ها از زبان فارسی درباره مشکلات آموزش مجازی در شرایط کرونا گفت: مشکلات ما در زمان کرونا مربوط به حضور نیافتن دانشجویان است، چون یاد گرفتن حروف الفبای زبان فارسی از راه مجازی سخت است و علاوه بر این، مشکل برق و اینترنت در عراق داریم و گاهی در ساعات برگزاری کلاس برق قطع می‌شود.

او افزود: دانشجویان می‌خواهند حضوری سرکلاس‌ها بیایند، اما مقامات عراق قبول نمی‌کنند و سعی می‌کنیم سرفصل درس‌ها را به صورت مجازی برای دانشجویان توضیح دهیم.

مدیر گروه زبان فارسی دانشکده زبان‌های خارجی بغداد با اشاره به این‌که سعی می‌کنند زبان را به روز به دانشجویان منتقل کنند و تقریباً ۲۸ استاد، دانشیار و مربی و دارنند، از بنیاد سعدی برای تامین کتاب‌ها تشکر کرد.

افزایش کارایی با آموزش اینترنتی

در ادامه، دلفوزه احمد آوا، استاد دانشگاه دولتی خاورشناسی تاشکند با اشاره به این‌که در دانشگاه دولتی خاورشناسی ازبکستان آموزش زبان فارسی اهمیت ویژه‌ای دارد و آموزش به‌صورت برخط است، گفت: با شیوع کرونا تحول بزرگ دیجیتالی در جمعیت جهانی به وجود آمد و زندگی به صورت برخط شد و این ویروس با محیط‌های برخط (آنلاین) و غیربرخط (آفلاین) همگرا بود.

احمد آوا با اشاره به این‌که آموزش و پرورش به دلیل دیجیتالی شدن نسبت به بخش‌های دیگر اقتصاد کمتر آسیب دید و حتی موجب افزایش کارایی شد، خاطرنشان کرد: در مرحله کنونی، توسعه جامعه و فناوری‌های اطلاعاتی تاثیر زیادی در زندگی ما داشت و در این شرایط دانش زبان‌های خارجی برای فعالیت‌های موفق ضروری است. استانداردهای آموزشی مدرن جهانی برای تربیت فردی بسیار واجد شرایط است و جوانان مدرن از این موضوع آگاه هستند و زمان بیشتری صرف مطالعه انگلیسی یا چند زبان خارجی از جمله فارسی می‌کنند.

او افزود: در دانشگاه دولتی خاورشناسی تاشکند اغلب ترکیبی از زبان‌های انگلیسی و شرقی را انتخاب می‌کنند و در ارتباط با نیاز روزافزون به مطالعه زبان‌های خارجی تربیت مخصوصی در روش‌های تدریس ایجاد شده است.

احمد آوا یادآوری کرد: با وجود معایب موجود در کلاس‌های برخط، آموزش از راه دور موجب برداشته شدن موانع جغرافیایی می‌شود و به شما امکان می‌دهد یک زبان را به همراه زبان مادری از کشورهای مختلف یاد بگیرید. به‌علاوه، دانش‌آموزان فرصت پیدا می‌کنند تا مهارت‌های تحمل، تمایل به مصالحه و احترام به عقاید دیگران را به دست آورند.

تفاهم‌نامه دانشگاه‌های‌ تاشکند و علامه طباطبایی

هولکر میرزا احمد آوا، رئیس گروه زبان فارسی و افغانی دانشگاه خاورشناسی دولتی تاشکند نیز با بیان این‌که دانشگاه شرق شناسی تاشکند بیش از ۱۰۰ سال است که کار تدریس انجام می‌دهد، گفت: در گروه زبان‌های ایران و افغانستان ۳۰ نفر درس می‌دهند و با گسترش زمینه‌های همکاری میان دانشگاه‌های ایران و تاشکند، سال گذشته نیز چهار نفر از استادان ما در مرکز آموزش‌های زبان فارسی دانشگاه علامه تحصیل کردند.

او ادامه داد: امسال در تابستان چند کلاس داشتیم که یکی از آن‌ها مربوط به دوره تربیت مدرس آموزش زبان فارسی به طور برخط بود که بیش از ۳۰ گواهینامه خارجی از دانشگاه علامه طباطبایی دریافت کردیم و در حال حاضر استادان ما نکاتی را از استادان دانشگاه علامه یاد گرفته‌اند که آن‌ها را سرکلاس‌ها استفاده می‌کنند.

رئیس گروه زبان فارسی و افغانی دانشگاه خاورشناسی دولتی تاشکند خاطرنشان کرد: امسال در ۳۰ نوامبر تفاهم‌نامه‌ای بین دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه تاشکند امضا شد و امیدواریم این همکاری ادامه یابد. مرکز آموزش زبان فارسی دوره‌های کوتاه‌مدت برای غیرایرانیان و به خصوص برای ازبک‌ها آماده می‌کند تا دانشیاران ما در آن شرکت کنند.

اقبال به زبان فارسی در عمان و سختی‌های آموزش مجازی

سیدعلی موسوی‌زاده، رایزن فرهنگی ایران و نماینده بنیاد سعدی در عمان با بیان این‌که اقبال به زبان فارسی در عمان زیاد است، گفت: بعد از سال ۹۲ وقتی که بحث زبان فارسی به طور رسمی شروع شد، تعدادی از فارسی‌آموزان آمدند و شرکت کردند و استقبال خوب بود تا این‌که با بحران مالی مواجه شدیم و دو سال آموزش تعطیل شد. در بهمن سال ۹۸ دوباره کلاس‌ها را با استقرار در یک ساختمان جدید شروع کردیم، اما افتتاح آن مصادف شد با فوت سلطان قابوس و پس از آن هم بحران کرونا به وجود آمد. ما کار را به صورت مجازی ادامه دادیم، اما تا فرهنگ آموزش مجازی این‌جا نهادینه شود، کمی سخت بود. به‌علاوه، گاهی کلاس‌های ما با یکی از اعضای خانواده که مشکل کمبود رایانه داشتند، همزمان می‌شد.

نماینده بنیاد سعدی با اشاره به چالش دیگر در آموزش زبان فارسی در زمان کرونا بیان کرد: بسیاری می‌خواستند حضوری شرکت کنند و این موجب ریزش زبان‌آموزان ما شد؛ کل زبان‌آموزان این ترم شش یا هفت نفر بودند. نه تنها در زمینه زبان فارسی بلکه در سایر بخش‌ها با این مشکل مواجهیم که خانم‌های عمانی حتی اگر استاد خانم باشد، در صفحه نمایش ظاهر نمی‌شوند و این ارتباط بین استاد و دانشجو را سخت می‌کند. به علاوه، به رغم این‌که دوستان در بنیاد سعدی نرم‌افزاری را برای کار معرفی کردند، متاسفانه اکثر دانشجویان با زوم راحت بودند و مجبور شدیم زوم را برای دانشجویان بخریم.

نیاز به دسترسی به کتابخانه‌های دیجیتال برای آموزش مجازی

در ادامه، محمد سفیر، مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه نومل اسلام‌آباد پاکستان درباره چگونگی عملکرد این دانشگاه در دوران کرونا گفت: از زمان شیوع کرونا دانشگاه ما علمش را راه‌اندازی کرد و از نرم‌افزار زوم هم استفاده می‌کنیم. در ترم دوم برگزاری کلاس‌های مجازی هستیم و در ترم قبل هم مقداری مشکل اینترنتی داشتیم یا این‌که استاد نمی‌توانست از تسهیلات اینترنت استفاده کند که حالا خدا را شکر، رفع شده است. از روی علمش هر کلاسی که داشتیم، ضبط کردیم و دانشگاه لوح فشرده جلسه را برای دانشجویانی که نتوانستند برخط باشند، می‌فرستد تا عقب نمانند.

او با ارائه پیشنهادی بیان کرد: بهتر است در شرایط کرونا به سمت کلاس‌های مجازی سوق پیدا کنیم تا زبان خود را گسترش دهیم، چون من در گروه استادان زبان‌های خارجی فیسبوک شرکت کردم و حدود سه ماه زبان فارسی و اردو را برای دانشجویان خارجی تدریس کردم.

این استاد زبان فارسی دانشگاه پاکستان با اشاره به کمبود منابع درسی در شرایط کار مجازی یادآوری کرد: زمانی که کلاس حضوری بود، کتاب داشتیم، اما وقتی مجازی می‌شود، استاد باید درس‌ها را تأیید کند و به صورت پاورپوینت به دانشجویان یاد بدهد و مهم است که کتاب‌ها به صورت دیجیتالی در دسترس باشد تا بتوانیم از راه کلاس‌های مجازی زبان و ادبیات را یاد بدهیم. همچنین عده‌ای از دانشجویان دکترا به دلیل کرونا به کتابخانه‌ها دسترسی ندارند و خوب است که دانشگاه علامه یا کتابخانه ملی دسترسی اینترنتی به دانشجویان بدهد. به‌علاوه، می‌خواهیم در کشور خودمان کتاب درست کنیم، چون با مشکل کپی‌رایت مواجه‌ایم.

فقدان ارتباط عاطفی و مضیقه منابع آموزشی

شبیر شیرازی، کارشناس تحقیقات مرکز بین‌المللی المصطفی و استاد زبان فارسی دانشگاه حیدرآباد، درباره وضعیت تدریس زبان فارسی پس از کرونا گفت: از هشت ماه پیش مدارس و دانشگاه‌ها تعطیل شدند و اوایل احساس نابسامانی در بین دانشجویان و مسئولان آموزش حکفرما بود تا این‌که نرم‌افزار زوم و گوگل میت برای آموزش به کار گرفته شد و کلاس‌های آموزش شبه قاره در این پلتفرم‌ها به دلیل دسترسی آسان با استقبال دانشجویان و استادان روبه‌رو شد و حتی امروز در فضای مجازی زوم، وبینارهای زیادی برگزار می‌شود و هزاران نفر از نقاط مختلف دنیا در آن می‌توانند شرکت کنند.

او با اشاره به نکات مثبت و منفی آموزش مجازی زبان فارسی بیان کرد: از نکات مثبت این کلاس‌ها می‌توان به دسترسی طیف گسترده‌ای از آحاد جامعه به آموزش زبان فارسی اشاره کرد و به‌علاوه، زبان فارسی خارج از زمان اداری در اوقات فراغت قابلیت دسترسی دارد که بسیار با استقبال روبه‌رو شد. از جمله چالش‌ها نیز فقدان روابط عاطفی بین استاد و دانشجوست و مشخص است که زبان‌آموزی چهره به چهره بسیار موثرتر از ارتباط مجازی است. همچنین از نظر منابع کمک آموزشی نیز در مضیقه هستیم و منابع آموزش فارسی تنها در مراکز محدود، خانه فرهنگ یا دانشگاه‌های دارای بخش زبان ارائه می‌شود.

استادان در حال خو گرفتن با آموزش مجازی هستند

در ادامه نیز سمیع الله، رئیس بخش زبان و ادبیات فارسی و مسئول اتاق ایرانشناسی دانشگاه فیصل‌آباد گفت: در دوران کرونا مانند دیگر کشورها موسسات آموزشی، به‌ویژه دانشگاه‌ها و مدرسه‌ها تعطیل‌اند و به دلیل طولانی شدن کرونا مجبور به برقراری سلسله آموزش از راه اینترنت و فضای مجازی شدیم.

او بیان کرد: آموزش دانشجو از خانه خیلی خوب است، اما معایبی دارد، چون بعضی دانشجویان از شهرهای دور هستند و امکانات اینترنتی و فناوری کمی دارند، اما به‌هرحال تا حدی این مشکل برطرف شده و ما استادان نیز در حال خو گرفتن با این روش آموزشی هستیم. به طور کلی برگزاری آموزش مجازی برای دانشجویانی خوب است که نمی‌توانند از راه دور به این‌جا بیایند و تحصیل کنند.

تدریس مجازی زبان برای دانشجویان موفقیت آمیز نبود

در ادامه، بولاتبک باتیرخان، دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فارابی قزاقستان ضمن اشاره‌ای به سابقه تدریس زبان و ادبیات فارسی از ۳۰ سال قبل و در چهار دانشگاه این کشور، درباره وضعیت تدریس زبان فارسی گفت: متاسفانه تدریس در رشته زبان فارسی متوقف شده و فقط دانشجویان سال سوم و چهارم را داریم و اکنون زبان فارسی از راه نرم‌افزار زوم و مایکروسافت تیمز تدریس می‌شود.

او افزود: قزاقستان با زبان فارسی رابطه تاریخی عمیقی دارد، اما آموزش این زبان به تدریج در حال کمرنگ شدن است و در زمان کرونا هم با کمبود دانشجو مواجه شدیم. به همت رایزنی فرهنگی ایران در قزاقستان زبان فارسی به صورت درس آزاد تدریس می‌شد، اما با منتقل شدن رایزنی فرهنگی این آموزش متوقف شد.

باتیرخان درباره مهمترین علت کمبود دانشجو بیان کرد: تبلیغات رسانه‌های غربی ضد ایران و امکانات کم بازار کار مهم‌ترین علت‌هایی است که دانشجویان کمتر این رشته را انتخاب می‌کنند. به‌علاوه، رشته زبان فارسی مثل قبل از طرف دولت بورس نمی‌شود و رقابت بین زبان‌های فارسی، چینی و انگلیسی برای انتخاب رشته زیاد است. تدریس مجازی زبان فارسی برای دانشجویان موفقیت‌آمیز نیست و برای یادگیری زبان حضور استاد برای دانشجو تاثیرگذارتر است.

او با ارائه پیشنهادهایی گفت: تدارک دوره برای دانشجویان ممتاز و ادامه دوره‌های دانش‌افزایی در ایران بسیار مؤثر است و علاوه براین، آموزش زبان فارسی با استاد ایرانی به صورت رایگان به دانش‌آموزان قزاقستانی شروع شود که امیدوارم با استقبال روبه‌رو و منجر به انتخاب رشته زبان فارسی در دانشگاه‌ها شود.

راه‌اندازی دوره‌هایی برای آشنایی استادان با نرم‌افزارهای آموزشی

در ادامه، نورلان بیگ بالتابایف، مدیر بخش زبان‌های خاورمیانه و خاور نزدیک دانشکده شرق‌شناسی و بین‌الملل دانشگاه دولتی بیشکک گفت: اگرچه زبان فارسی در منطقه آسیای مرکزی سابقه درخشانی داشته و گنجنه کتاب‌های زبان فارسی در کتابخانه‌ها دیده می‌شود، اما بسیار کمرنگ شده است و دانشجویان به دلایل اقتصادی و بازار کار کمتر این رشته را انتخاب می‌کنند.

او سپس اظهار کرد: در سال ۲۰۲۰ به دلیل نبود شرایط مناسب برای معرفی و آشنایی با زبان فارسی، تعداد دانشجویان سال اول بسیار محدود بود، اما دانشگاه بیشکک ظرف این مدت کوتاه توانست برنامه‌های آموزشی را با شرایط کنونی منطبق کند، اما با طولانی شدن شیوع کرونا با شرایط مالی ضعیف دانشجویان، گران بودن قیمت اینترنت و فقدان دسترسی به آن روبه‌رو شدیم.

بالتابایف ادامه داد: برای حل این مشکلات، مسئولان دانشگاه برای استادان دوره‌های کوتاه‌مدت برای آشنایی با اسلوب‌های آموزش از راه دور برگزار کردند و تجهیزات لازم آموزش از راه دور را تامین کردند.

دانشجویان با آموزش مجازی بیشتر با استادان ارتباط دارند

در ادامه، مونا طنطاوی دانشیار دانشکده زبان‌های خارجی دانشگاه عین‌الشمس مصر با بیان این‌که دانشگاه السون از قدیمی‌ترین مراکز تدریس زبان خارجی است و آموزش زبان فارسی حدود ۱۹۸۹ در السون آغاز شده و تاکنون ادامه داشته، درباره شرایط آموزش زبان فارسی در زمان شیوع کرونا گفت: کرونا به‌جز مشکلات، فرصت آموزش مجازی زبان‌های خارجی از جمله فارسی را نیز فراهم کرد.

طنطاوی افزود: پلتفرم‌هایی که دانشگاه‌های مختلف از آن استفاده می‌کنند، این فرصت را به ما داد که روند آموزشی متفاوتی داشته باشیم و از وسایل مختلفی استفاده کنیم و دانشجویان زبان‌های خارجی بیشتر با فضای مجازی و استادان خود در ارتباط‌اند؛ علاوه بر این، دانشجویان می‌توانند از ویدیوهای تخصصی در زمینه آموزش زبان استفاده کنند. ما در دانشگاه السون، از دو روش سنتی یعنی ارتباط حضوری و الکترونیک به معنای پلتفرم‌های خاص استفاده می‌کنیم و این مشکلات آموزشی را کمتر کرده است.

پیشنهاد تماشای فیلم ایرانی 

در ادامه، آیگون علیزاده، عضو کمیسیون دفاع دانشجویان انستیو مطالعات شرق در زمینه ادبیات جهان جمهوری آذربایجان ضمن توضیحی درباره پلتفرم‌های مورد استفاده‌شان برای آموزش زبان فارسی گفت: قبل از کرونا دو کتاب در زمینه زبان فارسی تألیف کردم که همراه با لوح فشرده به دانشجویان دادم و حالا هم با استفاده از برنامه ادوبی کانکت فایل‌های PDF خود را نشان می‌دهیم و فیلم‌های لوح فشرده را در این برنامه نمایش می‌دهیم و فعلا دانشجویان ما می‌توانند از آموزش برخط استفاده کنند و صدمه‌ای به آموزش برخط وارد نشده است.

علیزاده با اشاره به فرصت‌های ایجادشده گفت: هم در دانشگاه‌ها و هم رایزنی فرهنگی دانشجویان بیشتر فرصت دارند و موقع تدریس، فیلم‌های ایرانی را هفته‌ای یک‌بار به دانشجویان معرفی می‌کنم و از آن‌ها می‌خواهم درباره فیلم صحبت کنیم.

او با ارائه پیشنهادی در پایان گفت: یک نفر از استادان دانشگاه علامه طباطبایی و بنیاد سعدی در کلاس‌های ما شرکت کنند و با دانشجویان ما صحبت کنند، چون برای دانشجویان خیلی خوب است.