در مواجهه با حیات وحش چگونه رفتار کنیم؟

به گزارش قائم آنلاین، سید مهدی نبی‌یان در گفت و گو ، با اشاره به اینکه معمولا در فصول سرد سال با ورود گونه‌های حیات وحش به حریم شهرها و مناطق سکونتگاهی مواجه می‌شویم، اظهارکرد: این اتفاق عجیبی نیست چراکه انسان‌ها در سراسر دنیا زیستگاه‌های مختلفی را اشغال کرده‌اند و به‌عنوان شهر و روستا در آن زندگی می‌کنند بنابراین این مناطق سکونتگاهی در حاشیه زیستگاه‌های طبیعی قرار دارند.

وی ادامه داد: در بسیاری از کشورها بسته به اینکه موقعیت شهر و روستا چه فاصله‌ای نسبت به زیستگاه‌های طبیعی داشته باشد، این اتقاق کم و بیش می‌افتد اما آنچه اهمیت دارد مدیریت صحیح و انجام اقدامات پیشگیرانه برای به حداقل رساندن تقابل انسان و گونه‌های جانوری است.

این کارشناس ارشد تنوع زیستی با اشاره به اینکه غذا و پسماندهای غذایی از جاذب‌های اصلی گونه‌های جانوری به سمت مناطق شهری و روستایی هستند، گفت: در برخی از کشورها مانند کانادا به‌منظور جلوگیری از ورود خرس‌ها به حریم شهرها سطل‌های زباله‌ را طوری طراحی کرده‌اند که خرس‌ها، راکون‌ها و سایر حیوانات امکان دسترسی به زباله‌ها که معمولا شامل مواد غذایی هستند را نداشته باشند.

وی ادامه داد: یکی از راهکارهای اصلی برای جلوگیری از ورود حیوانات به حریم شهرها خارج کردن مواد غذایی از دسترس حیوانات و مدیریت صحیح زباله‌ها و سایت‌های دفع پسماند در حاشیه شهرها و روستاها است اما متاسفانه در بسیاری از مناطق روستایی کشور این مدیریت ضعیف است و پسماندهایی که در بیشتر مواقع حاوی مواد غذایی هستند باعث جذب حیوانات به داخل حریم روستاها می‌شوند.

نبی‌یان با بیان اینکه غذارسانی انسان‌ها به حیوانات یکی دیگر از عواملی است که باعث جذب حیات وحش به حریم شهرها می‌شود، گفت: در بسیاری از کشورها پروتکل‌هایی را مبنی بر ممنوعیت هرگونه غذا رسانی به حیوانات وحشی اعلام و برای تخطی از آن جریمه مشخص کرده‌اند تا افراد در شهر و روستا به حیوانات غذا ندهند چراکه غذارسانی به حیوانات باعث تغییر در عادت رفتاری گونه‌های جانوری می‌شود و از آن پس برای تامین منابع غذایی وارد حریم شهر و روستا می‌شوند تا با غذارسانی انسان‌ها تغذیه شوند.

وی ادامه داد: متاسفانه ما این پروتکل‌ها و اعلامیه‌های رسمی در راستای ممنوعیت غذارسانی به حیات وحش را در کشور نداریم تا بتوانیم با ایجاد محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های قانونی از ورود حیات وحش به حریم شهرها پیشگیری و جلوگیری کنیم.

این پژوهشگر حیات وحش درباره اقداماتی که در شرایط  حضور حیات وحش در سکونتگاه‌های انسان‌ها باید انجام شوند، گفت: لازم است پروتکل‌هایی تعریف و آموزش‌هایی ارائه شود تا مردم زمانی‌که با حضور حیوانات در داخل شهر یا روستا روبه‌رو شدند بدانند که باید چه اقدامی کنند.

به گفنه نبی‌یان، نخستین اقدامی که باید در مواجهه با حیات وحش در مناطق مسکونی انجام داد تماس با ادارات محیط زیست و گزارش موقعیت و گونه مشاهده شده است تا آن‌ها نسبت به خارج کردن امن حیوان از منطقه سکونتگاهی و بازگرداندن آن به زیستگاه خود اقدام کنند.

وی تاکید کرد: افراد در صورت رویارویی با حیات وحش به‌هیچ عنوان نباید باعث تحریک و آزار و اذیت آن‌ها شوند تا نه حیوان به آن‌ها حمله کند و نه آسیبی به حیوان برسد. در واقع هیچ اقدامی جز گزارش موضوع به کارشناسان محیط زیست نباید از طرف مردم انجام شود.

نبی‌یان ضمن بیان اینکه اشغال زیستگاه‌های طبیعی تنها یکی از عواملی است که باعث ورود حیات وحش به حریم شهرها و روستاها می‌شود، اظهار کرد: اکنون با توجه به محدودیت تردد افراد به‌دلیل شیوع ویروس کرونا فضای امنی برای حیات وحش به‌خاطر کاهش حضور انسان‌ها فراهم شده و این وضعیت باعث شده در اقصی نقاط دنیا حیوانات بیشتر به مناطق سکونتگاهی نزدیک شوند.

ضرورت جبران خسارات ناشی از صدمات حیات وحش به کشاورزان و دامداران

این کارشناس حیات وحش درباره ورود حیوانات به اراضی کشاورزی و حمله به دام گفت: تا حد امکان نباید با گسترش اراضی کشاورزی به زیستگاه‌های حیات وحش تجاوز کنیم. درواقع با گسترش زمین‌های کشاورزی بدون مجوز و بدون هماهنگی با نهادهای متولی از طریق قطع درختان جنگل‌ها و تخریب مراتع خودمان این امکان و تهدید را فراهم می‌آوریم که حیات وحش وارد اراضی کشاورزی شوند و به محصولات آن صدمه وارد کنند اما برای جلوگیری از ورود حیات وحش به اراضی کشاورزی که از گذشته وجود داشته‌ است، بهترین راهکار پیشگیری است.

وی ادامه داد: روش‌های مختلفی برای ممانعت از نزدیک شدن حیوانات به اراضی کشاورزی وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به احداث فنس‌های حفاظتی و حفاظ‌های الکترونیک که با ایجاد اصوات فراصوت باعث ایجاد ترس در حیوانات می‌شود و بهره‌گیری از روش‌های خلاقانه بعضی کشاورزان مانند آویزان کردن قوطی‌های فلزی به پرچین اشاره کرد.

این پژوهشگر حیات وحش با اشاره به اینکه در برخی مواقع ممکن است علی‌رغم انجام اقدامات پیشگیرانه باز هم حیوانات وارد زمین کشاورزی شوند یا به دام‌ها حمله کنند، گفت: در این شرایط لازم است تمهیداتی به‌منظور جبران خسارات وارد شده به کشاورزان و دامداران اندیشیده شود. یکی از این راهکارها که در بسیاری از نقاط دنیا انجام می‌شود و در ایران نیز به‌صورت جسته و گریخته اجرا شده است ایجاد صندوقی برای تامین خسارات ناشی از حضور حیوانات وحشی در اراضی کشاورزی یا حمله به دام است.

نبی‌یان در پایان گفت: لازم است که مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست و سایر نهادهای ذی‌ربط از جمله منابع طبیعی، جهاد کشاورزی و حتی در مواقعی شهرداری‌ها با همکاری یکدیگر صندوقی برای تامین مالی ضرر و زیان وارد شده به کشاورزان و دامداران ایجاد کنند تا بتوانند به این شکل خطر کشته شدن گونه‌های جانوری که به حریم مناطق سکونتگاهی، کشاورزی یا دامداری وارد می‌شوند را به حداقل برساند. در چنین شرایطی دامداران و کشاورزان از بیمه بودن محصولات و سرمایه‌ خد و تامین خسارت‌های وارده مطمئن هستند و این باعث می‌شود تعارض بین انسان و حیوان و از بین رفتن گونه‌های با ارزش جانوری را به حداقل برسانیم.