پیشنهاد به ضرغامی درباره استفاده از تجربه ونیز

به گزارش عصرقائم، محبوبه کاظمی دولابی، کارشناس هنری و گردشگری در یادداشتی نگاهی داشته به تجربه شهر توریستی ونیز در اقتصاد گردشگری هنری و انتظاری که از یک مدیر تلویزیونی و سینمایی راه‌یافته به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، می‌رود. او نوشته است: «در حالی‌که دنیا مرز میان هنرها را برداشته و با درآمیختن با صنعت و گردشگری از آن پول می‌سازد، ایران سرزمین هنر و فرهنگ همچنان دلخوش به گذشته‌های دور، سهمش بوی کباب و به‌به و چه‌چه است، آفتابه لگن هفت دست، شام و ناهار هیچی.

در این میان افسوس بسیار بزرگ این است که تلفیق گردشگری و هنر و ارزآوری و ده‌ها محسنات مالی و معنوی آن با ده‌ها نمونه موفق جهانی پیش روی چشم همه ماست، اما مراکز مهم تصمیم‌ساز ما، همۀ این سال‌ها همچنان چشم به فرمول‌های قدیمی دارند.

خود را به ندیدن و نشنیدن زدن، اولین تلقی از رفتار کسانی است که نقشه کلان گردشگری کشور را سیاستگذاری کردند، زیرا واقعا غیرممکن است انبوه تولید محتوا در باب منافع گردشگریِ هنری را ندید و نشنید، اما گویی گیرنده‌های محترم پیامی دریافت نکرده‌اند.

بارها گفته شده به‌ ازای هر یک شغل در عرصه هنری، سه تا پنج شغل در شاخه‌های وابسته به آن فعال می‌شود و اگر این پتانسیل بزرگ با گردشگری پیوند خورد که خود منبع اشتغال‌آفرینی است، یک تحول چشمگیر در تولید ثروت ملی شکل خواهد گرفت، اما عزم ملی که باید، پدید نیامده است.

این روزها برخی تئوریسین‌ها برای برپایی دوسالانه معماری ونیز، این شهر کوچک و خاص ایتالیا را مثال می‌آورند که اساس اقتصاد آن بر پایه گردشگریِ هنری است. سال‌های فرد شش ماه بینال معماری، سال‌های زوج شش ماه بینال هنر و هر سال جشنواره‌های بین‌المللی فیلم، موسیقی و …، این شهر را به مرکز ثقل گردشگران هنری بدل کرده است.

جالب است که هم‌اکنون، یک سال و اندی است «روبرتو چیکوتو» تهیه‌کننده نامدار سینمای ایتالیا مدیریت دوسالانه‌های ونیز را به عهده دارد. او در نخستین اقدام در این اندیشه است که درآمد سالانه ۳.۳ میلیارد یورویی صنعت گردشگری ونیز را که به سبب کرونا آسیب دیده درمان کند.

نکته مهم دیگر که بازتاب رسانه‌ای گسترده‌ای هم داشت این بود که جمعیت ونیز که در دهه ۱۹۵۰ حدود ۱۷۵ هزار نفر بود، امروز به ۵۰ هزار نفر رسیده است و برنامه جدی این چهره سینمایی این است که با راه‌اندازی دوره‌های هنری و دانشگاهی پای دانشجویان را به ونیز باز کند و در کنار آن با در اختیار گذاشتن امکانات دوسالانه برای افزایش جمعیت شهر بکوشد.

تاکید او بر حفظ ساختار گردشگری هنری تا به آن‌جا است که در این ماه‌ها با منتقل کردن آرشیو ونیز به مجموعه باغ آرسناله، برنامه‌ریزی برای تبدیل کردن دوسالانه ونیز به قطب پژوهشی در حوزه‌های تئاتر، تجسمی، سینما، معماری و موسیقی، تلاش می‌کند این نوع توریسم را عمق ببخشد.

به نوشته رسانه‌ها، در واقع او با جابه‌جا کردن آرشیو تاریخی هنرهای معاصر شامل پوسترها، کاتالوگ‌ها، عکس‌ها و اسناد و آثار چندرسانه‌ای دوسالانه از نخستین دوره آن در ۱۸۹۵ به باغ آرسناله در مرکز شهر تاریخی ونیز یک پیام آشکار به مشتاقان هنر در دنیا فرستاد که علاوه‌بر حضور در فستیوال‌ها از این پس برای تحقیق و پژوهش هم بلیت پرواز به ونیز بخرید و در هتل‌های این شهر و یا مستره (Mestre) ـ یک منطقهٔ مسکونی در ایتالیا است که در ونیز واقع شده است ـ جا رزرو کنید.

رسانه‌های ایتالیایی نوشته‌اند دوسالانه ونیز با همین جابه‌جایی و تمرکز دادن به آرشیو از بودجه ۲۰ میلیون یورویی دولت برای تبدیل کردن فضای ۸۲۰۰ مترمربعی باغ آرسناله به قطب آرشیو، کنفرانس و سالن‌های دیدار بهره خواهد برد. به گفته چیکوتو، این برنامه بلافاصله آغاز می‌شود و در دو سال به پایان می‌رسد.

۱۴۰ مؤسسه هنری عمومی و خصوصی فعال در ونیز از سراسر جهان بازدیدکننده و رابطه‌ای تنگاتنگ با اقتصاد شهر دارند. چیکوتو با اشاره به حیاتی بودن افزایش جمعیت حاضر در ونیز می‌گوید: «از این میراث باید بهره برد، نه به عنوان یک مرجع متنی و لفظی بلکه در مطالعات کاربردی با دستاوردهای ملموس.»

رییس دوسالانه ونیز برای دانشجویان حاضر در شهر هم برنامه دارد و می‌خواهد آن‌ها را درگیر راه‌اندازی پروژه دانشنامه ونیز از یک چشم‌انداز جهانی کند. این متن می‌تواند پایه و اساس مجموعه‌ای از کنفرانس‌های ژئوپلیتیک باشد که وابستگی متقابل تاریخی بین ونیز و دیگر شهرهای جهان را بررسی می‌کنند.

اوج نبوغ این تهیه‌کننده سینما وقتی بود که سال پیش به خاطر هجوم سخت کرونا به ایتالیا، دوسالانه لغو شد. او برای زنده‌داشت اهمیت ونیز در ذهن گردشگران هنری، یک نمایشگاه چهارماهه با همکاری شش مدیر بخش‌های مختلف ونیز راه انداخت. این شش نفر با استفاده از مواد آرشیوی سراغ تاریخ ۱۲۵ ساله ونیز رفتند و آن را در یک بستر شبکه‌های اجتماعی برای کاربران به نمایش گذاشتند.

او امسال توانست با وجود همه محدودیت‌ها، دوسالانه معماری را ۲۲ ماه می افتتاح کند و حوالی آبان‌ماه پیش رو این رویداد به پایان می‌رسد.

حال، چشم ایرانیان به چهره سینمایی ـ تلویزیونی نوآمده به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است تا ببینند ایران که چندین شهر با پتانسیل‌های سترگ گردشگری هنری دارد می‌تواند به یکی از مقاصد سفر توریست‌های هنری بدل شود؟»