غوغای طرح و رنگ در فرش دستباف ایرانی

تاریخ تمدن قالی بافی ایران شکوفایی خود را در دوره های تاریخی سبک بافت قالی تبریز، ترکمن، کرمان و کاشان رقم زد تا آنجا که دامنه سلسله قالی بافی ایران در چالشتر چهارمحال و بختیاری هم طرحی به یادگار نقش زده است.

به گزارش عصرقائم، یکی از ویژگی های بارز فرش های ایرانی زیبایی بی نظیر طرح و نقش آنهاست که از تمام فرش های جهان متمایز می شوند و در هر کجا دارای طرفداران زیادی می باشند.

لازمه‌ی درک و فهم استاتیکی ، زیباشناسی ازیک اثر به این معنی که انسان از پدیده‌ای زیبا لذت ببرد، درک چگونگی آن پدیده و امر زیباست. شناخت و بررسی مبانی و ریشه‌های تشکیل دهنده در پدیده‌های زیباشناسی که باعث دریافت ذهن انسان از مشاهده‌ی زیبایی است، موضوع اصلی در دانش زیباشناسی است.

رنگ در قالی و دست‌بافته‌های دیگر ایرانی که حتی بعد از گذشت چند سده هنوز ثابت مانده و در برابر عوامل جوی تغییر چندان محسوسی نداشته است، زبانزد مردم جهان است.

فرش چهارمحال و بختیاری نیز به دلیل دریافت اصالت رنگ دوموتکس یکی از صنایع جهانی است که مهر تایید یونسکو را به خود اختصاص داده است.

در حال حاضر نیز ۱۰۰ هزار بافنده در چهارمحال و بختیاری مشغول به بافتن این هنر زیبا هستند.

برای هرگره ای که بر بافت قالی زده می شود مهارت و علاقه نیاز است

مریم عالی پور یکی از بافندگان فرش در گفتگو با خبرنگار جهانبین نیوز ؛ می گوید: من از سن ۱۲ سالگی مشغول بافتن فرش شدم و تا الان این هنر را ادامه می دهیم.

او می گوید: بافتن فرش نه تنها به مهارت نیاز دارد باید علاقه نیز پشت آن باشد تا بتوان موفق بود.

عالی پور تشریح می کند: در چهارمحال و بختیاری ۱۰۰ هزار بافنده بر روی ۴۵ هزار دار قالی کار می کنند که این فرش ها در چهار سبک گبه، یلمه، فرش بختیاری و نائینی بافته و روانه بازار مصرف شده اند.

او ادامه می دهد: فرش دستباف استان دارای مهر اصالت رنگ و شهرت جهانی دارد و با شناسنامه دار شدن فرش یلمه خطر احتمالی کپی برداری از این فرش دیگر وجودندارد.

عالی پور یکی دیگر از اقداماتی که در همین راستا انجام داده بود را آموزش دادن بافت فرش به زنان بی سرپرست و بد سرپرست می داند و ادامه می دهد: از ۱۶ سال پیش به همراه یکی از دوستانم شروع به گذاشتن دارهای قالی کردیم و تعدای از خانم های بی سرپرست را تحت حمایت خود قرار دادیم.

او می گوید: با خانواده های ثروتمند که توانایی خرید قالی دست باف را داشتند رایزنی کردیم که فرش ها را از ما خریداری کرده که ما بتوانیم از پول فروش فرش ها حقوق زنان سرپرست خانوار را به موقع پرداخت کنیم.

عالی پور ادامه می دهد: یک سالن را از آموزش و پرورش اجاره کردیم و خانواده هایی که نیاز به این کار داشتند را در این سالن گرد آوری کرده و برای آن ها دارهای قالی را گذاشتیم.

او اضافه می کند: در این سالن ۱۵ دار قالی گذاشته شد که ۳۵ کارگر روی آن کار کردند که در یک سال فرش ها تمام شد و توانستیم همه آن ها را به فروش برسانیم.

به گزارش جهانبین نیوز ؛ بافت قالی و قالیچه در روستاها و یا درمیان ایالات بیشتر به عهده زنان و دختران است و در کارگاههای شهری حرفه ای است که بافندگان زن و مرد به آن می پردازند.

این ذوق و علاقه هنری در این بانوی چهارمحالی نمایان شد اما با هدف کمک به نیازمندان به اینگونه که زنان بی سرپرست و نیازمند را چه در شهر هفشجان و چه در نقاط دور افتاده استان چهارمحال و بختیاری شناسایی می کرد و از ذوق ذاتی آن ها در زمینه فرش بافی استفاده کرده و از آن ها طلب همکاری نموده با آن ها قرارداد بسته و ماه به ماه حقوق آن ها را پرداخت نموده است که این کار زیبای این بانو زبانزد خاص و عام گشته است.

شروع فرش بافی در چهارمحال و بختیاری از چالشتر بوده است

علیرضا جیلان رئیس اداره فرش چهارمحال و بختیاری در گفتگو با خبرنگار جهانبین نیوز ؛ اظهار کرد: خاستگاه فرش چهارمحال و بختیاری و شروع فرش‌بافی در این استان از چالشتر بوده است.

وی با بیان اینکه در ابتدای راه فرش‌بافی در چالشتر زنان خوانین و بزرگان این هنر را یاد گرفته و به زیردستان خود نیز آموزش دادند افزود: در این فرش‌ها نقش‌هایی که بیشترین طرفدار را داشتند یعنی طرح خشتی، بافته می‌شد.

جیلان اضافه کرد: نقوشی که در فرش چالشتری استفاده می‌شود هر کدام جداگانه در یک قاب قرار می‌گیرد و هرکدام تصویری از یک گل یا گیاه یا یک جانور است و این نشان می‌دهد طراحان به دنبال آن بودند که از همه طرح‌ها در فرش استفاده کنند اما آن را با یک قاب از هم جدا می‌کردند.

رئیس اداره فرش چهارمحال و بختیاری خاطرنشان کرد: در طرح‌های بافته شده در بقیه استان‌ها همه نقش‌ها با هم در ارتباط هستند و یک نقش در دل نقش دیگر است اما در فرش چالشتری نقش‌ها به‌صورت قاب‌گیری‌شده بوده و به آن طرح خشتی را نسبت می‌دهند.

جیلان با اشاره به اینکه در فرش خشتی فرد همه طرح‌هایی که دوست دارد و ربطی به هم ندارند را جداگانه می‌آورد ادامه داد: این ابتکاری است که نمی‌توانیم بگوییم فقط مربوط به چهارمحال و بختیاری بوده اما اینجا مورد توجه قرار گرفته است و خریداران در خارج از کشور هم به این طرح علاقه نشان دادند.

وی ادامه داد: با اینکه این خشت‌ها از هم جدا هستند اما در بحث رنگ‌بندی، طرح‌ها تلفیقی با هم دارند و از حدود ۲۴ رنگ مورد استفاده در این قالی در تمام خشت‌ها به کار برده شده است و با وجود این رنگ‌های محدود و پراکندگی آن در کل فرش و حاشیه‌هایی که استفاده شده، فرشی در اختیار خواهد بود که علی‌رغم طرح‌های جداجدا یک‌دست است.

رئیس اداره فرش چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه در سال ۹۶ این فرش ثبت جهانی شد بیان داشت: استقبال از فرش بختیاری در دنیا به دلیل استفاده از رنگ‌های تند به‌گونه‌ای است که نمونه آن را در سایر فرش‌ها نمی‌توان یافت چون تندی رنگ‌های به‌کاررفته در آن‌ها گرفته شده است.

علت کاربرد رنگ های گرم در فرش چهارمحال و بختیاری به خاطر هوای سرد آن است

جیلان با بیان اینکه رنگ‌های مورد استفاده در فرش بختیاری علاوه‌براینکه تند بوده گرم نیز هستند افزود: علت کاربرد رنگ‌های گرم در فرش این استان، هوای سرد آن است و بافندگان سعی کردند فرشی که زیر پای مردمان این منطقه سردسیر است، گرمی داشته باشد.

رئیس اداره فرش چهارمحال و بختیاری خاطرنشان کرد: در بحث بازاریابی شاید انتظار این باشد که دولت خود وارد عرصه شود و بازاریابی را انجام دهد اما این دور از دسترس است و دولت‌ها فقط کمک‌کننده هستند و خود به‌طور مستقیم وارد این میدان نمی‌شوند.

وی افزود: برای معرفی و بازاریابی در این زمینه باید بازرگان و تاجر ورزیده پرورش داده تا بخش خصوصی در این زمینه فعال شود و با کمک دولت‌ها تبلیغ و معرفی و بازاریابی صورت گیرد، اما متاسفانه باید بگویم ما در این زمینه خلاء داریم.

تحریم ها باعث شده بازارهای جهانی برای صادرات این کالای نفیس کاهش یابد

جیلان با اشاره به اعمال تحریم علیه ایران در حوزه فرش دست‌بافت اضافه کرد: تحریم‌های موجود باعث شده که دسترسی ما در چند سال گذشته به بازارهای جهانی برای صادرات این کالای نفیس کاهش یابد.

متاسفانه در شرایط موجود دیگر صادرات فرش به‌صورت عمده انجام نمی‌شود و بیشتر به‌ شکل کوله‌بری است و این سبک خروج فرش به درد رونق بازار فروش نمی‌خورد.

کشورهایی مانند چین، کشورهای حوزه خلیج فارس، آلمان، کشورهای آمریکایی و… استقبال خوبی از فرش ما داشتند و این فرش که توسط بافندگان بی‌ادعای استان بافته می‌شد ۸۰ درصد از کیفیت صادرات را داشته است.

باید بافندگان در کلاس‌های آموزشی شرکت کنند و شرکت‌های تعاونی و تجار دوره‌هایی برای دور شدن بافندگان از عیوب فرش در نظر بگیرند ، با این شرایط این فرش طرفدار بسیاری پیدا کرده و ارزش افزوده آن بالا می‌رود و ما نیز به دنبال افزایش مهارت‌های بافندگان استان هستیم اما بودجه کافی برای تحقق این امر را نداریم و کلاس‌های محدودی برگزار می‌کنیم.

باید از این طرز فکر که ما فرش می‌بافیم که فقط از آن امرارمعاش کنیم فاصله بگیریم و فرش‌بافی را یک هنر بدانیم و همزمان که تولید خوبی داریم فروشندگان و بازاریابان خوبی هم باشیم و به آن به‌عنوان یک تجارت هم نگاه کنیم.