قاچاق، کمر تولیدکنندگان لوازم خانگی را شکست

به گزارش عصرقائم، بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند که توسعه صنعت لوازم خانگی در کشور می‌تواند وابستگی به فروش نفت را کاهش داده و هزاران شغل مستقیم و غیر مستقیم ایجاد کند. چرا که زنجیره تولید لوازم خانگی شامل طیف وسیعی از صنایع بالادستی مهم می‌‎شود که می‌‎توان با توسعه صنعت لوازم خانگی، شاهد رشد آن صنایع نظیر پتروشیمی، فولاد و غیره نیز بود. به گفته حبیب‌اله انصاری کارشناس صنعت لوازم خانگی، این صنعت در تمامی ‌دنیا به عنوان شتاب دهنده توسعه اقتصادی محسوب می‌شود.

اما متأسفانه شرایط تولیدکنندگان لوازم خانگی در ایران مناسب نیست و مسائل گوناگونی مانند قاچاق، نبود تقاضای مؤثر و عدم تأمین منابع مالی باعث شده تا ظرفیت تولید کارخانه‌های ایرانی کاهش یابد و در برخی مواقع، مانع رشد تکنولوژی و ایجاد نوآوری در فرآیند تولید شود.

به گفته سیدحسن شاهرودی دبیرکل انجمن صنفی تولید کنندگان لوازم خانگی، آمار غیر رسمی نشان می‌دهد که حجم قاچاق لوازم خانگی در کشور نزدیک به ۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار است. به اعتقاد او حجم بالای قاچاق لوازم خانگی نزدیک به ۱ میلیون فرصت شغلی در این صنعت را از بین برده است.

با وجود اینکه دفتر مقام معظم رهبری طی روز‌های گذشته، در نامه‌ای به رئیس‌جمهور اعلام کرد که گشایش واردات لوازم خانگی به معنای شکستن کمر تولیدکنندگان داخلی است؛ اما لوازم خانگی و صوتی و تصویری برند‌های کره‌ای، ژاپنی و آلمانی به صورت عمده از طریق رویه‎‌های مرزنشینی و ته‌لنجی وارد کشور می‌شود.

فعالان صنعت لوازم خانگی از سال‌ها پیش تاکنون مکرراً از حاکمیت خواسته‌اند که وضعیت نابسامان بازار لوازم خانگی و عرضه عیان کالا‌های قاچاق را ساماندهی کند؛ متأسفانه با وجود اینکه واردات لوازم خانگی از اواسط سال ۱۳۹۷ ممنوع شده است؛ هنوز هم کالا‌های خارجی به صورت عمده در بازار ایران یافت می‌شود.

به گفته معاونت فنی گمرک، واردات لوازم خانگی هم اکنون به صورت کوله بری و ته لنجی صورت می‌پذیرد و گمرک براساس قانون موظف به ترخیص آنها است. اما تولیدکنندگان لوازم خانگی معتقدند که این استثنائات تجاری ضربه مهلکی به پیکره تولید ملی می‌زند و باید وضعیت واردت از طریق استثنائات تجاری ساماندهی شده و قوانین آن مورد بازبینی قرار گیرد.

شواهد حاکی از آن است که واردات از طریق تعاونی‌های مرز‌نشینی و ته‌لنجی، بی‌ضابطه و غیر اصولی انجام می‌شود؛ این در حالی است که این نوع از واردات سقف و قوانین مشخص دارد اما به دلیل نبود نظارت کافی هیچ کدام از قواعد وضع شده برای آن‌ها رعایت نمی‌شود.

به عنوان مثال وضعیت نامناسب واردات ته لنجی تاجایی پیش رفته است که رئیس جمهور در سفر اخیر خود به استان بوشهر خواستار رسیدگی فوری مسئولان به این مسئله شد. بنابر دستور رئیسی، مسئولان می‌بایست در یک مهلت ۲۰ روزه، وضعیت واردات ته‌ لنجی را مشخص کرده و تعیین کنند که چه نوع کالا‌هایی و با چه میزانی از این طریق وارد کشور شود.

حسام فتحی، کارشناس بازار لوازم خانگی با اشاره به اهمیت توجه دولت به صنعت لوازم خانگی، گفت: صنعت لوازم خانگی می‌تواند عامل مناسبی برای افزایش توسعه صادرات غیرنفتی کشور باشد؛ البته باید توجه کرد که توسعه و رشد تولید داخلی تنها با حمایت‌های اصولی حاکمیت امکان‌پذیر است.

وی افزود: بازار لوازم خانگی به نسبت دیگر گروه‌های کالایی از تنوع مناسبی برخوردار بوده و به علت وجود تقاضای همیشگی در این بازار می‌تواند فضای مناسبی برای ایجاد فرصت‌های شغلی جدید در کشور باشد. علاوه بر این توسعه تولیدات داخلی به صورت همزمان باعث کاهش خروج ارز از کشور می‌شود، چرا که در حال حاضر میلیارد‌ها دلار ارز به دلیل قاچاق لوازم خانگی از کشور ما خارج می‌شود.

فتحی با انتقاد از اهمال مسئولان در برخورد با قاچاق لوازم خانگی گفت: متأسفانه اقتصاد کشور ما دچار رکود شده است و به تبع آن تولیدکنندگان لوازم خانگی نیز با مشکلات متنوعی روبرو شده‌اند. با این وجود هنوز هم برخی از نهاد‌های نظارتی برنامه مشخصی برای ساماندهی واردات کالا از رویه‌های ملوانی و کوله‌بری را ندارند.

وی ادامه داد: به نظر می‌رسد که برخی از افراد دارای سرمایه از وضعیت نامناسب معیشتی مرزنشینان سوء استفاده کرده و آن‌ها را تشویق به دور زدن قوانین می‌کنند. به طوری که اکثر ملوانان چندین برابر حد مجاز اقدام به واردات کالا از جمله لوازم خانگی می‌‎کنند. که این اتفاق تفاوتی با قاچاق کالا ندارد.

این کارشناس بازار لوازم خانگی با انتقاد از برخی سرمایه‌گذاران داخلی، اظهار داشت: متأسفانه رویکرد سرمایه‌گذاران در طول سال‌های گذشته متمرکز بر واردات لوازم خانگی خارجی بوده است و معدود افرادی به دنبال توسعه بومی این صنعت بوده‌اند. اگر بتوانیم سرمایه‌ها را به سمت تولید لوازم خانگی هدایت کنیم، این امر می‌تواند به مرور زمان کیفیت تولیدات را افزایش دهد.

ضرورت ساماندهی فوری واردات ته‌لنجی و مرزنشینی

با توجه به حمایت مقام معظم رهبری از تولیدکنندگان لوازم خانگی، به نظر می‌رسد که دولت نیز می‌بایست تلاش خود را در جهت حمایت از تولیدکنندگان کالای با کیفیت ایرانی افزایش دهد. فعالان صنعت لوازم خانگی معتقدند یکی از مهمترین موانع توسعه این صنعت، رقابت نابرابر برند‌های داخلی با کالا‌های قاچاق خارجی است.

دولت می‌تواند ضمن جلوگیری از ورود کالا‌ی قاچاق به کشور، رویه‌های ورود قانونی لوازم خانگی خارجی را نیز ساماندهی کند. چرا که با وجود ممنوعیت واردات لوازم خانگی، هنوز هم برند‌های خارجی با سوءاستفاده از رویه‌های ته‌لنجی و مرزنشینی محصولات خود را در بازار ایران عرضه می‌کنند.

سخنگوی انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی نیز گفت: بازار ۷ میلیارد دلاری لوازم خانگی به میزان ۲٫۵ میلیارد دلار دست کالای خارجی به صورت رسمی و قاچاق قرار دارد.

حمید رضا غزنوی در پاسخ به این پرسش آیا با ممنوعیت واردات لوازم خانگی خارجی، تولیدکنندگان داخلی همچون خودروسازان به بازار انحصاری دلخوش می‌کنند یا اینکه رقابت ایجاد می‌شود، گفت: بازار لوازم خانگی با صنعت خودرو تفاوت دارد. اولا که صنعت خودرو دولتی است و دو خودروساز بزرگ که دولتی هستند ۹۵ درصد بازار را در اختیار دارند، در حالی که در لوازم خانگی اولا این صنعت دولتی نیست و حدود ۵۰۰ شرکت فعال در تولید لوازم خانگی حضور دارند، بنابراین انحصاری وجود ندارد و ما نمی‌توانیم تجربه تلخ خودروسازی را به صنعت لوازم خانگی تعمیم دهیم.

وی افزود: وجود تولیدکنندگان فراوان در صنعت لوازم خانگی باعث می‌شود که انحصاری ایجاد نشود، زیرا بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده لوازم خانگی حداکثر ۲۰ درصد سهم بازار را در اختیار دارد، بنابراین انحصاری در این بازار وجود ندارد.

سخنگوی انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی در پاسخ به این پرسش که چه میزان از بازار لوازم خانگی در اختیار کالای قاچاق قرار دارد، گفت: از بازار ۷ میلیارد دلاری لوازم خانگی، حدود ۲٫۵ میلیارد دلار یعنی بیش از ۳۰ درصد در اختیار کالای خارجی به صورت قاچاق و یا واردات رسمی قرار دارد و امیدواریم تولیدکنندگان داخلی با توجه به ظرفیت خالی بتوانند این بخش از بازار را تامین کنند.

غزنوی این را هم گفت که لوازم خانگی عمدتا کالای لوکس است که رقابت در این بازار فوق‌العاده اهمیت دارد، نگاه مشتری، سلیقه مردم، قدرت خرید، خدمات پس از فروش و کیفیت محصول حرف اول را می‌زند. بنابراین لوازم خانگی مثل خودروسازی نیست که انحصار ایجاد شود.

وی در مورد اینکه در گذشته برخی برندها مانند ارج، آزمایش و دیگران بودند که به تدریج از بین رفتند، آیا می توان آنها را احیا کرد، افزود: واگذاری غیراصولی این شرکت‌ها از سوی دولت و سیاست‌های اشتباه بخش دولتی باعث شد، برخی از صنایع لوازم خانگی ورشکست شوند و از بین بروند و برای احیای برخی از این برندها لازم است از نو طراحی شود؛ یعنی فقط برند و نام آن مانده و کارخانه‌ها و تجهیزات آن دیگر به درد تولید نمی‌خورد.

سخنگوی انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی اظهار داشت: صنعت لوازم خانگی یک صنعت لوکس است و نمی‌شود کالایی که تولید دو سال قبل است را به مشتری بفروشیم.

به گفته غزنوی صنایع ارج در دهه ۶۰ به صندوق بازنشستگی فرهنگیان داده شد، در حالی که آنها در این کار حرفه‌ای نبودند و این کار باعث ورشکستگی آن صنعت شد و واگذاری غیراصولی باعث از بین رفتن برخی از این صنایع شد.