روز مازندران؛ تلنگری برای احیای فرهنگ‌ها

به گزارش عصرقائم، نوشتن برای مازندران سخت است، آن‌گونه که بتوان حقش را به درستی ادا کرد. استانی پر از تاریخ افتخارآمیز در کنار طبیعتی بکر و زیبا و مردمانی سخت کوش و دریا دل و خاکی پر امید.

هنگامی که نام مازندران می‌آید زبان‌ها به شماره افتاده و قلم‌ها سست می‌شود برای بیان همه خوبی‌های این سرزمین.

از دریای پرسخاوتش بگویم یا دماوند رشیدش؛ از جنگل‌های سبز و سربه فلک کشیده‌اش بگویم یا دشت‌های وسیع و خوش منظرش؛ از آب و هوای با صفایش بگویم یا چشمه‌های زلال البرزش؛ از آرش، قهرمان اسطوره‌ای‌اش بگویم یا فریدون ضحاک کشش؛ از امیر پازواریش بگویم یا نغمه‌های زهره برای طالبش؛ از ۱۰ هزار شهید خونین‌اش بگویم یا اولین حکومت شیعیان در تاریخش؛ از داغ جوانانش در کربلای ۵ و شلمچه بگویم یا کربلای خان‌طومان و شهدای مدافع حرمش.

مازندران را باید فرزند نظرکرده خداوند دانست در ایران زیبا. تو گویی که خداوند همه خوبی‌ها را یک‌جا در مازندران جمع کرده و این‌گونه این استان قلب تپنده میلیون‌ها ایرانی عاشق است که حتما باید هر سال به آن سر بزنند و از این سرزمین نظر کرده دیدار داشته باشند.

این سرزمین رنج‌ها و محنت‌های زیادی به خود دیده است اما هیچ کدام از آنها نتوانسته این سرزمین نظرکرده را از پای درآورد.

امروز اما زخم‌هایی دیده است که شاید برای بار اول در تاریخش باشد و این استان را رنجورتر از قبل کرده است. درخت‌هایش روز به روز کمتر می‌شوند، دریایش روز به روز آلوده‌تر می‌شود و کوه‌هایش روز به روز توسط این انسان طماع کوچک‌تر و کمتر.سیل و از بین رفتن پوشش های گیاهیش که داستان عادی و معمولیش شده است.

چه صبری دارد دماوند. نمی‌دانم شاید روزی صبر دماوند هم تمام شود و بخروشد از این همه بی‌وفایی به این نعمت‌های خدادادی. نکند خدایی نکرده تیشه به ریشه مازندران زده شود و این استان رنجور روز به روز نحیف‌تر و ضعیف‌تر شود.

به قول فردوسی شاعر نام‌آوازه ایرانی: «که مازندران شهر ما یاد باد/ همیشه بر و بومش آباد باد»

مازندران یکی از استان‌هایی است که به لحاظ فرهنگ و تمدن بسیار غنی و با کشفیات باستان‌شناسی برخی از این تمدن را به دوران پیش از اسلام نسبت می‌دهند.

بر اساس اسناد معتبر این استان جزو نخستین سرزمین‌های ایران بوده که دو سلسله حکومت علویان و حکومت دوازده امامی در آن تاسیس شده است.

پژوهشگران و فعالان حوزه فرهنگ و تمدن مازندران پس از بخشنامه سال ۱۳۸۸ سازمان میراث فرهنگی کشور بر مبنی نامگذاری یک روز به نام روز ملی مازندران با بررسی‌ها و تحقیقات لازم روز ۱۴ آبان را به این نام نامگذاری کردند.

نامی که با تبادل نظر محققان فرهنگ‌ دوست و دلسوز حفظ میراث و تمدن این استان بر سه واقعه مهم و تاریخی چون پرتاب تیر آرش کمانگیر از قله دماوند، قیام فریدون با ضحاک ستمگر و قیام حسن بن زید، قیام حسن بن زید معروف به ناصر کبیر، موسس سلسله علویان به نام روز مازندران ثبت شده است.

بیعت مردم مازندران با حسن بن زید علوی در ۱۴ آبان سال ۲۴۳ شمسی مطابق با عید سعید فطر ۲۵۰ هجری قمری رخ داد.  ابومحمد، حسن بن علی بن حسن بن علی بن عُمر بن علی (امام سجاد) بن حسین الشهید، ملقب به ناصر کبیر، ناصر اطروش، ناصر الحق، سیدنا، داعی الی الحق، از سلاله نبوی و علوی است.

در تاریخ آمده است که ناصرالحق سال‌ها به ارشاد و ترویج دین و تدریس علوم مشغول بود تا زمانی که محمد بن صعلوک از سوی سامانیان به حکومت آمل و رویان می‌شود و مردمان این سرزمین ناصر را ترغیب به گرفتن طبرستان می‌کنند.

پس از جنگی خونین ناصرکبیر به آمل می‌آید در مسجد آمل طبق نوشته سید حمید شهید یمنی در کتاب حدائق الوردیه مردم آمل را جمع کرده و سخنرانی رسایی ایراد می‌کند و چون در شهر آباد طبرستان در آمل مستقر می‌شود بنای عدل و داد حکومت علوی را بنیان می‌گذارد.

بنیانگذار سلسله علویان در سال ۳۰۱ ه ق وارد آمل می‌شود و این شهر را محل حکومت خود برمی‌گزیند و با حکومت ۱۲ ساله‌اش دین اسلام اثنی عشری را ترویج می‌بخشد.

ابن اطروش در سال ۳۰۴ هجری قمری دارفانی را وداع گفته و پیکرش در منطقه پایین بازار شهر قدیم آمل مدفون می‌شود و با گذشت ۹۰۰ سال به عنوان زیارتگاه بسیاری از شیعیان به ویژه فرقه‌های متعدد یمنی‌ها مورد توجه قرار گرفته است.

اما از سال ۱۳۸۸ با عنوان روز ملی مازندران در روز ۱۴ آبان، محققان و پژوهشگران فرهنگ و تمدن این استان با تشکیل ستاد برگزاری روز ملی مازندران به اجرای برنامه‌های متنوع ترویج فرهنگ و تمدن دیار علویان می‌پردازند.

گرامی‌داشت روزی که با فعالیت موسسات مردم نهاد و تشکلات مردمی در جهت تحکیم هویت فرهنگی مازندران همراه مسئولان گام اساسی برداشته شده و اجرای برنامه‌های متنوع رونق می‌گیرد.
حتی مردم دیار علوی‌تبار نیز در اجرای این برنامه‌های متنوع به منظور ترویج فرهنگ و تمدن مازندران در جای جای شهرهای استان حضور پرشوری داشته و دارند.

سیروس مهدوی محقق تاریخ و فرهنگ عامه استان مازندران درباره روز ۱۴ آبان و روز مازندران، اظهار کرد: برای تعیین روزی ملی در استان مازندران، چهار نفر عازم تهران شدیم تا بتوانیم برای شناساندن فرهنگ و آداب و رسوم و فرهنگ در میان مردم نیازمند روزی ملی در استان مازندران بود.

مهدوی با بیان اینکه مازندران در روز ملی خود می‌تواند استقلال خود را حفظ کند، افزود: طی بررسی‌های انجام شده در گذشته در روز ۲۵ ماه مبارک رمضان در سال ۲۵۰ هجری قمری که معادل ۱۴ آبان ماه روزی بود که نخستین حکومت مستقل علویان در جهان اسلام در استان مازندران انتخاب شد که جنبه جهانی داشت.
بیشتر بخوانید:

وی درباره جنبه جهانی حکومت علویان در ۲۵ رمضان سال ۲۵۰ هجری قمری، گفت: مازندران خودش به طور مستقل توانست راه درست اسلام را در روز ۱۴ آبان انتخاب کند که به مناسبت این روز این استان به خود می‌بالد که توانسته شخصت واقعی خود را بدست آورد و مهر ولایت را در این روز انتخاب کرد.

این محقق یادآور شد: روز ۱۴ آبان تمامی رگ‌های فرهنگ و آداب و رسوم و سنت‌های مازندرانی به شاهرگ علوی می‌پیوندد و پیکره‌مان را شکل می‌دهد و می‌تواند چهره واقعی خود را پیدا کنیم.

حسین اسلامی ساروی محقق تاریخ مازندران و رئیس پژوهشکده ساری شناسی درباره چگونگی انتخاب روز ملی مازندران در روز ۱۴ آبان، گفت: با ابلاغ از فرهنگ و ارشاد تهران باید هر استانی یک روز ملی را تعیین می‌کرد تا بتواند در این روز در سال خود را به دیگران بهتر عرضه کند و در طی ده سال گذشته با دعوت شورای فرهنگ عمومی کشور در فرهنگ ارشاد به همراه اساتیدی همچون استاد سیروس مهدوی، فریده یوسفی، نصرالله هومن گرد هم آمدیم تا روزی را به عنوان روز ملی برای شناسایی استان مازندران به دیگران معرفی می‌کردیم.

اسلامی افزود: در روز ملی باید زبان، لباس، فرهنگ، باورها، غم و شادی خود را مطرح کنیم.

وی یادآور شد: طی بررسی‌های انجام شده مشخص شد که در گذشته ایران اجازه داد که اعراب بنی امیه کل ایران را فتح کنند و همچنین مغولان به ایران حمله کردند و تیمور و در جنگ با روسیه شکست خورده و معاهده ترکمنچای رخ داد.

این محقق تاریخ مازندران، خاطرنشان کرد: در هزار و ۲۰۰ سال گذشته در ۲۵۰ هجری قمری ملت ایران تصمیم گرفت که حاکم و باور دیدنیش را خود انتخاب کند از این رو به حرمت نام امام علی و پیش از به وجود آمدن تشییع ۱۲ امامی چون امام زمان در سال ۲۵۶ به دنیا آمد بنابراین در سال ۲۵۰ هجری قمری از حسن بن زید علوی دعوت شد که به مازندران بیاید به این دلیل که مازندرانی‌ها شیعه هستند و به امام علی ارادت داریم و اسلام را از دیدگاه امام علی می‌خواستیم.

وی افزود: با تطبیق میان هجری قمری به شمسی روز ۱۴ آبان حسن بن زید به مازندران آمد بنابراین این روز را بهانه‌ای برای نشان دادن بهتر مازندران به ایران قرار دادیم.

اسلامی تأکید کرد: در طی برگزاری روز ۱۴ آبان در طول یک هفته به جای آن که گردشگر زباله‌ریز داشته باشیم در این زمان می‌توانیم زبان، لباس و آداب و رسوم خود را و آئین‌ها، جنگل و کوه و تکیه و مسجد و حمام تاریخی خود را و آب انبار و خانه‌های قدیمی خود را و برج‌های آرامگاهی و در نهایت تمامی مازندران را به جای گردشگر لب دریایی زباله‌ریز داشته باشیم گردشگر فرهنگی را جذب کنیم و با ساخت کتابخانه و ورزشگاه و هتل‌ها و اقامتگاه‌های معتبر، اقتصاد فرهنگی مازندران را رونق دهیم.

وی افزود: نباید صنعت مازندران به صنعتی سیمانی و پالایشگاه و نفت و پزشکی تبدیل شود چراکه مازندران کشاورزی و دامپروری نیز دارد و نیز از صنایع دستی غنی برخوردار است که باید این استان را به صنعت گردشگری فرهنگی سوق داد.

رئیس پژوهشکده ساری شناسی، گفت: برای رسیدن به صنعت گردشگری فرهنگی در استان مازندران یک هفته را تا ۱۴ آبان برای معرفی این استان قرار دهیم و باید میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مازندران بیشتر در این زمینه حمایت کند در حالی که هیچ اقدامی انجام نمی‌شود اما شهرداری ساری در این زمینه اقدامات موثر و قابل قبولی را ارائه داده که باید تمامی مسئولان نیز در این راستا قدم‌های موثر بردارند.

مردم مازندران ملتی بزرگ و تاریخ سازند که در بسترهای مختلف آفرینش و خلاقیت انسانی از فرهنگ، ادبیات، هنر و آوردگاه ها و صحنه های خطیر فرهنگی، اجتماعی و سیاسی همواره در تراز و جایگاهی ممتاز قرار داشته و نقش خود را گاه به عنوان مردمی پیشرو و آفریننده در تاریخ ایفا نموده اند.

در دوران کنونی صنایع و بسیاری از منابع فسیلی دیگر جوابگوی اقتصاد بیمار جامعه‌مان نمی‌شود و حال برای افزایش رونق اقتصادی باید به دنبال راهکارهای دیگری همچون اقتصاد و صنعت فرهنگی باشیم و از این طریق نیز بتوانیم فرهنگ و آداب و رسوم خود را به جهانیان بشناسانیم و نیز از این طریق آداب و رسوم و فرهنگ ملی خود را نیز می‌تواند به دیگران معرفی کند.

روز ۱۴ آبان نیز به عنوان روز ملی مازندران می‌تواند آغازی برای مردم این استان باشد تا از این طریق بتوانند خود را از نظر فرهنگی و هنری به اثبات برسانند.