افزایش جهشی قیمت گاز در انتظار بد مصرف ها

به گزارش عصرقائم،  با نزدیک شدن به فصل زمستان، مصرف گاز در کشور به خصوص در بخش خانگی افزایش چشمگیری پیدا کرده است. به گفته جواد اوجی وزیر نفت در حال حاضر حدود ۴۹۰ میلیون متر مکعب گاز در روز در بخش خانگی و تجاری مصرف می‌شود، درحالی که در دوره مشابه سال گذشته این رقم ۳۵۰ میلیون متر مکعب در روز بوده است.
به بیان دیگر مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری نسبت به سال گذشته ۱۴۰ میلیون متر مکعب افزایش یافته است که این میزان معادل افزایش ۴۰ درصدی مصرف گاز در این بخش است. این موضوع درحالی است که کل مصرف گاز در کشور حدود ۱۰ الی ۱۲ درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته است. در نتیجه با توجه به آمار وزارت نفت، تاثیرگذارترین بخش در افزایش مصرف گاز در زمستان سال جاری، بخش خانگی و تجاری خواهد بود.
افزایش مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری حتی به حدی بوده است که قبل از ورود به فصل زمستان، وزارت نفت را در تامین گاز بخش‌های مختلف دچار مشکل کرده است به طوری که مصطفی رجبی مشهدی سخنگوی صنعت برق در مصاحبه با خبرگزاری فارس بر کاهش ۵۰ درصدی ارسال گاز به نیروگاه‌ها در چند روز گذشته اشاره کرده است.
*سه پیشنهاد ساده به مردم برای جلوگیری از هدررفت گاز در بخش خانگی
تداوم روند رشد افسارگسیخته مصرف گاز در بخش خانگی قطعا زمستان سرد و سختی را برای مردم کشور در پی خواهد داشت. در نتیجه ضرورت دارد که وزارت نفت دو سیاست «قیمتی» و «غیرقیمتی» را برای جلب همکاری مردم برای مصرف بهینه گاز در بخش خانگی پیگیری کند.
سیاست «غیرقیمتی» ناظر به فرهنگ‌سازی از طریق تولید محتواهای رسانه‌ای است که این محتواها می‌تواند درباره روش‌های مصرف بهینه گاز در بخش خانگی در قالب‌های گوناگون تعریف شوند. در این حوزه هر چند دغدغه‌هایی توسط مجموعه وزارت نفت و شرکت ملی گاز مشاهده شده اما هنوز به غیر از چند کلیپ کوتاه، اقدام قابل توجه دیگری برای همراهی افکار عمومی در مصرف بهینه گاز در زمستان انجام نشده است.
در این بین کافی است روابط عمومی وزارت نفت و صداوسیما سه توصیه ساده جواد اوجی وزیر نفت را در قالب‌های مختلف با مردم در میان بگذارد. وزیر نفت در حاشیه بازدید سرزده از مرکز دیسپچینگ شرکت ملی گاز سه توصیه را برای مصرف بهینه ارائه می‌دهد که عبارت‌اند از:

مردم دمای خانه را بین ۱۸ تا ۱۹ درجه نگه‌دارند و این دما بیش از حد نیاز افزایش پیدا نکند.
مردم عزیز لطف کنند بعد از خروج از خانه و هنگامی در خانه تشریف ندارند وسایل گرمایشی را خاموش کنند.
مردم عزیز در فصل زمستان لباس نسبتا گرمی را در خانه بپوشند.

درباره توصیه‌های سه‌گانه وزیر نفت، محسن مظلوم فارسی‌باف، مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی گاز ایران اینگونه توضیح می‌دهد: «دمای رفاه در ایران ۲۴ تا ۲۵ است، درحالی  که در ژاپن و در عمده کشورهای اروپایی دمای رفاه حدود ۲۰ و زیر ۲۰ درجه است، ما به ازای همین ۴-۵ درجه دمای رفاه بیشتری که تعریف می‌کنیم هزینه بالایی می‌پردازیم».
در مجموع جلب همکاری مردم برای مصرف بهینه گاز در فصل زمستان از جمله راهکارهایی است که ذیل سیاست‌های غیرقیمتی تعریف می‌شود. در کنار این راهکار ضرورت دارد وزارت نفت بهینه‌سازی مصرف گاز را از مسیر راهکارهای قیمتی نیز پیگیری کند.
*از سال ۹۴ تا کنون تعرفه‌های قیمتی گاز خانگی تغییر نکرده است
از جمله راهکارهای قیمتی برای بهینه‌سازی مصرف گاز می‌توان به «اصلاح پلکان‌های قیمتی گاز» و «اعمال تشویق برای کم‌مصرف‌ها و جریمه بدمصرف‌ها و پرمصرف‌ها» اشاره کرد، سیاستی که به نظر می‌رسد در حال حاضر در دستور کار وزارت نفت قرار گرفته و این وزارتخانه در حال نهایی کردن طرح خود در این باره است.
آخرین باری که پلکان‌های قیمت گاز در بخش خانگی تغییر کرده است مربوط به سال ۹۴ بوده و بعد از آن تا کنون هیچ‌گونه اقدامی برای اصلاح پلکان‌های قیمت گاز صورت نگرفته است. این موضوع باعث شده که دهک‌های ثروتمند جامعه که غالبا مصارف گاز بسیار بالایی دارند هیچگاه به تغییر فرهنگ مصرف خود توجه نکنند و حتی با دریافت یارانه پنهان بیشتر به مصرف بالای گاز تشویق شوند.
جواد اوجی وزیر نفت درباره برنامه قیمتی این وزارتخانه برای کنترل مصرف گاز در بخش خانگی اینگونه توضیح می‌دهد: «در هیئت دولت مصوبه‌هایی تصویب شد که البته طبق این مصوبه‌ها، ما هیچ افزایش قیمتی را برای گاز خانگی برای عموم مردم نخواهیم داشت. ولی برای مشترکین بدمصرف گاز که ۲۵ درصد جمعیت کشور هستند، ولی بیش از ۵۰ درصد مصرف گاز را به خود اختصاص داده‌اند، جرایمی دیده شده است».
*جزئیاتی از برنامه وزارت نفت برای جریمه مشترکین بدمصرف گاز
شنیده‌ها حاکی از این است که برنامه وزارت نفت برای اعمال جریمه برای مشترکین بدمصرف گاز بدین صورت تعریف شده که در مناطق معتدل در ۴ پله اول پلکان‌های مصرف گاز (مصارف ۰ تا ۴۰۰ متر مکعب در ماه) و در مناطق سردسیری در ۵ پله اول پلکان‌های مصرف گاز هیچ تغییر قیمتی صورت نمی‌گیرد. ۴ یا ۵ پلکان نخست مصرفی گاز، شامل ۷۵ درصد از کل مشترکین گاز در بخش خانگی می‌شود.
در جدول ۱ پلکان‌های قیمت گاز که مشترکین آن مشمول افزایش قیمت نمی‌شوند با رنگ سبز و زرد نشان داده شده است. بدین صورت طبق سیاست قیمتی وزارت نفت، تقریبا هیچگونه افزایش قیمتی را برای عموم مردم جامعه شاهد نخواهیم بود زیرا غالب دهک‌های پایین و متوسط جامعه جز این ۷۵ درصد قرار می‌گیرند.
جدول ۱- تعرفه‌های گاز بخش خانگی اقلیم ۳

طبق برنامه وزارت نفت برای کنترل مصرف گاز، قیمت گاز در پلکان‌های میانی با شیبی ملایم برای مشترکین افزایش می‌یابد ولی در پلکان‌های آخر، قیمت تعرفه گاز به صورت جهشی افزایش می‌یابد به گونه‌ای که بدمصرف‌های آخرین پلکان‌ها به معنای واقعی کلمه نقره‌داغ می‌شوند.
*بدمصرف‌ها ۲۲ برابر مشترکین پله اول گاز خانگی، یارانه پنهان دریافت می‌کنند
اصلاح قیمت پلکان‌های آخر مصرفی گاز، نه تنها با کنترل مصرف گاز اقشار پرمصرف و بدمصرف، از شدت بحران کمبود گاز در زمستان پیش‌رو می‌کاهد بلکه منجر به توزیع عادلانه یارانه گاز بین دهک‌های مختلف جامعه نیز می‌شود.
شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی در گزارشی با عنوان «طرح اصلاح تعرفه برق و گاز مشترکین خانگی» به محاسبه میزان قبض پرداختی مشترکین هر یک از پلکان‌های مصرفی و میزان یارانه پنهان گاز دریافتی توسط هر یک از پلکان‌ها پرداخته است (تصویر ۱).

تصویر ۱
طبق تصویر ۱، یارانه پنهان گاز دریافتی توسط مشترکین آخرین پله مصرفی (بیشتر از ۱۲۰۰) که اغلب پردرآمد نیز هستند، ۲۲ برابر یارانه پنهانی است که دولت به مشترکین پله اول مصرف گاز (۰ تا ۱۰۰) می‌پردازد. همچنین مجموع یارانه پنهان گاز دریافتی توسط ۶ پلکان مصرفی آخر، ۲٫۵ برابر یارانه پنهانی است که ۶ پلکان نخست مصرفی دریافت می‌کنند.
با توجه به اختلاف قابل توجه یارانه پنهانی که دهک‌های بالای جامعه نسبت به سایر دهک‌ها از مصرف گاز دریافت می‌کنند به نظر می‌رسد پیشنهاد وزارت نفت برای افزایش جهشی قیمت گاز در پلکان‌های بالای مصرفی نه تنها باعث کنترل مصرف این اقشار می‌شوند بلکه مانع از سرازیر شدن یارانه پنهان به جیب افرادی می‌شود که خود غالبا ثروتمند هستند.