«عبد صالح»؛ مدال درخشان حضرت ابوالفضل العباس (ع)

به گزارش عصرقائم، حجت‌الاسلام محمدجواد مهریار – پژوهشگر اهل‌بیت(ع) و کارشناس مذهبی- در یادداشتی که به صورت اختصاصی در اختیار ایسنا قرار داده آورده است:

حضرت ابوالفضل العباس نخستین فرزند از ازدواج حضرت امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) و ام البنین بود. ایشان در روز چهارم شعبان سال ۲۶ هجری در مدینه چشم به جهان گشودند.

عباس بن امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) با ویژگیهای شاخص و بی‌نظیرش، بهترین الگو برای هر فرد شیعه به حساب می‌آید. فرزند امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در طول زندگانی با برکتش، با تبعیت از امام زمان خود و دفاع از ولایت و امامت، به مقامات عالی و درجات والایی از شرافت و بزرگی دست می‌یابد، تا جایی که شهداء و بزرگان به مقام ایشان غبطه می‌خورند.

مرحوم شیخ صدوق در کتاب خود به نقل ازامام سجاد (علیه‌السلام) می‌نویسد که حضرت فرمودند: «رحمت خدا بر عباس بن علی! برای او نزد خداوند متعال در روز قیامت مقامی است که همه شهداء به آن غبطه می‌خورند.»[۱]

برای حضرت ابوالفضل (علیه‌السلام) ویژگیهایی بیان شده که به مهمترین آنان اشاره می‌شود:

ویژگی اول: عبودیت و بندگی

در زیارت‎نامه حضرت عباس (علیه‌السلام) به عبودیت و بندگی ویژه‌ ایشان اشاره شده است. امام صادق (علیه‌السلام) در زیارتنامه‌ای که برای عموی بزرگوار خود بیان کرده‌اند، می‌فرمایند: «سلام بر عبد صالح! کسی که مطیع خداوند و رسول او و امیرالمؤمنین و امام حسن و امام حسین (علیهم‌السلام) بوده است.»[۲]

عبد صالح بودن و تبعیت از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و حضرات ائمه اطهار (علیهم‌السلام) یکی از مهمترین ویژگی های قمر منیر بنی‌هاشم به حساب می‌آید چنان که خدای رحمان به رسول خود می‌فرماید: «قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اللَّهُ وَیَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ [آل‌عمران/۳۱] بگو: اگر خدا را دوست می‌دارید، از من پیروی کنید! تا خدا (نیز) شما را دوست بدارد و گناهانتان را ببخشد و خدا آمرزنده مهربان است.» اطاعت و تبعیت از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و ائمه معصومین (علیهم‌السلام) ویژگی بارزی است که ابوالفضل العباس مزین به آن ویژگی بوده است.

ویژگی دوم: مواسات

دیگر ویژگی‌ شاخصی که در وجود درخشان قمر العشیره (علیه‌السلام) می‌درخشد، ویژگی «مواسات» است. در حقیقت مواسات به معنای اعانت و یاری کردن است. در زیارتنامه ابوالفضل العباس (علیه‌السلام) به این ویژگی شاخص حضرت اشاره شده است.

سید بن طاووس در کتاب خود می‌نویسد: «السَّلَامُ عَلَی الْعَبَّاسِ [أَبِی الْفَضْلِ‏] بْنِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ الْمَوَاسِی‏ أَخَاهُ‏ بِنَفْسِه؛[۳] سلام بر ابوالفضل العباس! آن عزیزی که برادرش را با ایثار جان خویش یاری کرد.»

خدای رحمان یکی از ویژگی های مؤمنین حقیقی را یاری رساندن به رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) معرفی می‌کند. مواسات خدای رحمان و رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله) از مهمترین اوامر الهی به مؤمنان حقیقی است. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «یَاأَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ یَنْصُرْکُمْ وَیُثَبِّتْ أَقْدَامَکُمْ [محمد/۷] ای اهل ایمان! شما اگر خدا را یاری کنید (یعنی دین و پیغمبر خدا را) خدا هم شما را یاری کرده و ثابت قدم می‌گرداند.»

ویژگی سوم: ایمان راسخ

ایمان بی‌نظیر حضرت ابوالفضل العباس (علیه‌السلام) از مهمترین ویژگی های شخصیتی ایشان است. امام صادق (علیه‌السلام) در روایتی با اشاره به این نکته می‌فرمایند: «عموی ما عباس (علیه‌السلام) پیوسته مردی سخت ایمان بود.»[۴]  ایمان مثال زدنی قمر بنی هاشم (علیه‌السلام) در شرایط سخت و طاقت فرسای دوران حکومت معاویه و یزید و همچنین نهضت و قیام سید الشهداء (علیه‌السلام) سبب شد تا ایشان به بهترین شکل ممکن از امام خود دفاع کند.

آنچه بیان شد تنها چند قطره از دریای فضائل حضرت ابوالفضل العباس (علیه‌السلام) است.

پی‌نوشت:
[۱]. شیخ صدوق، الخصال، ج۱، ص۶۸، جامعه مدرسین – قم، چاپ اول، ۱۳۶۲ش. «قَالَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ … الشُّهَدَاءِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ.»
[۲]. ابن قولویه قمی، کامل الزیارات، ص۲۵۷، دار المرتضویة – نجف اشرف، چاپ اول، ۱۳۵۶ش. «السَّلَامُ‏ عَلَیْکَ‏ أَیُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِح‏»
[۳]. سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ج۲، ص۵۷۴، دار الکتب الإسلامیه – تهران، چاپ دوم، ۱۴۰۹ ق.
[۴]. أبو مخنف الأزدی، مقتل الحسین ( ع )، ص۱۷۶٫