کرونا و غفلت‌های رسانه‌ای

به گزارش عصرقائم، پدیده کرونا در این دو سالی که از عمر منحوسش می گذرد، با بی رحمی تمام، گرفتاری ها و مصیبت های فراوانی بر ما تحمیل کرده است؛ از رنجی که در غم فراق و مرگ عزیزانمان بر ما آوار شد تا تغییراتی که در سبک زندگی ما ایجاد شده است.
ابزارهای مختلف رسانه ای در نوع بازنمایی غم ها، شادی ها و اتفاقات و رویدادهای مهم ملی مانند همین کرونا می توانند تاثیرات بسیار مهمی در جامعه داشته باشند. نکته مهم ماجرا استفاده درست و به موقع از این ابزار رسانه در این بازنمایی است که به گواه بسیاری از کارشناسان رسانه، به جای بازآفرینی مدل جدیدی از رسانه در مواجهه با کرونا، عقب نشینی محسوسی داشته ایم.
در ابتدا که تولید فیلم و سریال با وقفه چند ماهه ای مواجه شد، اما ادامه روند این بیماری، چاره ای جز ادامه راه برای هنرمندان این عرصه باقی نگذاشت و مسیر تولید با همه سختی های خود ادامه پیدا کرد و حتی با واکسیناسیون هنرمندان و در ادامه باقی مردم، از استرس های اولیه این بیماری کاسته شد.

هرچند بسیاری از رویدادها و نشست های فرهنگی هنری به صورت مجازی و آنلاین برگزار شد؛ اما در حوزه تئاتر و موسیقی (برگزاری کنسرت) که شرط برگزاری آنها به حضور نفس به نفس مخاطبان و تماشاگرانشان وابسته بود، تقریبا به کلی لغو شد، تا همین اواخر و در چندین ماه گذشته که دوباره با رعایت میزان محدودی از تماشاگر شروع به فعالیت کردند.
اما ماجرای ناشرین و بازار کتاب علاوه بر کرونا، بیشتر از گرانی افسارگسیخته کاغذ رنج می برد و مخاطبان و خریداران اندک کتاب، با گران شدن یکباره قیمت کتاب در دو سال گذشته، یا از خیر خرید کتاب مورد علاقه خود گذشته اند و یا به ناچار به سمت دانلود نسخه pdf آن رفته اند. البته این روزها کتاب های صوتی نیز علاقه مندان و مشتریان خاص خودشان را دارند و توانسته اند اندک اندک در میان انبوهی از ورق های کاغذی، برای مخاطبان جوان تر گوشی به دست، خودی نشان دهند و دلبری کنند.

دو سالی از ورود کرونا این میهمان ناخوانده می گذرد و گویا فعلا قصد رفتن ندارد؛ با این وجود صدا و سیما، فضای مجازی، سینما، تئاتر، موسیقی، هنرهای تجسمی و ابزارهای مختلف رسانه ای به جای تولید محتوایی رسانه ای ونشان دادن روایت متفاوت از این بحران؛ غم ها و از دست دادن ها، قهرمانی ها و جان فشانی ها، ترس ها و اضطراب ها و امیدی که در دل این تاریکی انسان را به زیستن تشویق می کند، تولیدات خود را با کندی فزاینده ای جلو بردند و یا تعطیل کردند و در بهترین حالت، شکلی مجازی به آن دادند.
هرچند در حوزه نشر، در این دو ساله کرونایی کتاب هایی به چاپ رسید که سعی شده بود به ابعاد مختلف این ماجرا اشاره کند؛ از استرس ها و نگرانی های اولیه آدم ها در مواجهه با این بیماری تا نیروهای جهادگری که قهرمانانه به کمک پرستاران و کادر درمان رفتند و دوشادوش آنها به تیمار بیماران پرداختند. مستندسازان نیز به مانند همیشه، در صف اول این بیماری همه گیر و دوربین به دست تلاش کردند تا زوایای پیدا و پنهان ایام دردناک کرونایی را به تصویر کشند. اما در سایر حوزه های تصویر مانند فیلم و سریال که بدون شک به لحاظ دراماتیک تاثیرگذاری بیشتری از سایر حوزه های فرهنگی هنری می تواند داشته باشد، آثار قابل دفاعی تولید نشده است و این عدم تولیدات رسانه ای مرتبط با کرونا تا جایی جلو رفت که مقام معظم رهبری در دیداری که با پرستاران و خانواده شهدای سلامت در آذرماه ۱۴۰۰ داشتند با ذکر اهمیت چنین تولیداتی، از هنرمندان خواستند که روایت های هنری خود از این روزها را تولید و منتشر کنند؛ «من اینجا یک خطابی به هنرمندانمان بکنم. ما یک کمبودی در زمینه‌ی روایت هنری این حوادث داریم؛ همین حوادث بیمارستانی، همین که حالا من گفتم. این سختی‌های پرستارها و دشواری‌هایی که اینها با آن مواجه هستند، اینها مایه‌های هنری دارد؛ به تعبیر فرنگیِ رایج در زبان هنری‌ها، اینها مایه‌های دراماتیک دارد، و میشود از اینها برنامه‌های هنری جذّاب به وجود آورد. بیایند در میدان، با انواع هنرها؛ چه هنرهای نمایشی، چه هنرهای تجسّمی، چه شعر، چه ادبیّات. اینها را بیاورند [در آثار هنری]. اینها سرمایه‌ی عظیم فرهنگی است؛ همه باید از اینها استفاده کنند و آن کسی که میتواند این سرمایه‌ها را نقد کند، هنرمندان ما هستند. الحمدلله هنرمند متعهّد و مسئول هم کم نداریم؛ بیایند وارد میدان بشوند.»

درحالی که از صدا و سیما با وجود ظرفیت عظیمی که در برنامه سازی و تولید فیلم و سریال دارد، انتظارات بیشتری در خصوص تولید سریال با محوریت کرونا می رفت، در این دو سال فقط دو سریال «فرشتگان بی بال» و «موج اول» از شبکه های پنج و سوم سیما به آنتن رسید و مسعود ده نمکی نیز قرار است سریالی طنز با نام «آزادی مشروط» با این موضوع تولید کند. اما سینما برخلاف تلویزیون هیچ دستاوردی دراین خصوص نداشته و هیچ فیلمی در این دو سال با موضوع دراماتیک و بحرانی کرونا بر پرده سینماها جای نگرفته است.
به هر حال در روزهای بی سر و سامان کرونایی که با فراز و فرودهای بسیاری پیش رو بود و حالا با واکسیناسیون عمومی، هرچند در حال تجربه کردن روزهای بهتری هستیم، اما رسانه های تصویر و مکتوب ما با حالتی نیمه انفعال این دوران را پشت سر گذاشتند و می توانستند با خلاقیت و هوشمندی این بحران را نیز به فرصتی برای بازآفرینی مدل جدید رسانه ای خود تبدیل کنند.