مورا پیام‌آور بود نه تصمیم‌گیر

به گزارش عصرقائم، در یادداشتی در روزنامه اطلاعات نوشته شده است: ««انریکه مورا»، دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا، به دنبال توافق امیرعبداللهیان و جوزپ بورل به تهران آمد تا مگر بخش نهایی رسیدن توافق برجام به انجام برسد. در این‌ باره سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در پاسخ به پرسش خبرنگار شبکه خبری گفت: «ما از این سفر و گفتگوی مورا در تهران با مسئولین سیاست خارجی ایران استقبال می‌کنیم.» خبرنگار آمریکایی از سخنگوی وزارت خارجه آمریکا پرسید: «آیا این سفر دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا به تهران به همراه پیام جدیدی از سوی واشنگتن به تهران است و منجر به نتیجه مثبت خواهد شد؟ سخنگوی وزارت خارجه آمریکا پاسخ داد: «… مسلماً ما قرار نیست به‌ طور علنی و دوجانبه گفتگو کنیم. با همکاری و هماهنگی نزدیکی با متحدان اروپایی‌مان این کار را انجام می‌دهیم و آقای مورا پیام‌های ما را منتقل می‌کند.»

در طول یک‌ سال مذاکرات وین که البته در دو ماه اخیر متوقف شده است که مورا نقشی کلیدی در میانجیگری بین ایران و آمریکا داشته و برای دومین بار به تهران سفر کرده، پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، در کنفرانس خبری همچنین در پاسخ به این پرسش که انتظار شما از این دیدار چیست، گفت: «ما با مورا از نزدیک در تماس هستیم او پیام‌های ما را منتقل می‌کند و ما از تلاش‌های او برای رساندن مذاکرات برجام به نتیجه‌ای موفقیت‌آمیز حمایت می‌کنیم. اگر چه نمی‌خواهم اکنون درباره آن چه او در تهران خواهد شنید، پیش‌داوری کنم یا جمع‌بندی ارائه دهم، مسلماً پس از سفر او چیزهای بیشتری برای گفتن در اختیار خواهیم داشت. اما ما امیدواریم بتوانیم این مذاکرات را به‌سرعت به سرانجام برسانیم. مطمئنیم اگر ایرانی‌ها بخواهند با حسن نیت پیش بروند و اجازه دهند کار را بر اساس پیشرفت چشمگیری که طی ماه‌ها دیپلماسی سخت و پرزحمت ایجاد شده بود جلو ببریم، می‌توانیم این مذاکرات را به‌سرعت به پایان برسانیم…»

اگر چه گفتگوهای مورا در تهران با مسئولان ارشد وزارت خارجه ما علنی و حتی خبری (رسانه‌ای) نیست اما چند نکته را اغلب کارشناسان سیاسی گفته و نوشته‌اند که از آغاز گفتگوهای برجام تا امروز مسیر آن را با گزارش‌های خبری – سیاسی، نقد و تحلیل کرده‌اند:

۱ـ انریکه مورا از دیپلمات‌های ارشد اتحادیه اروپاست و پرونده گفتگوهای برجام را در اختیار دارد و مسئولیت هماهنگی گفتگوهای برجام با اوست. وی در سفر به تهران «پیام‌آور» آمریکا، سه کشور اروپایی و تا حدودی چین و روسیه است. اگر چه به همراه ارائه پیام، پیشنهادهایی برای حل اختلاف نظرهای دو طرف دارد که اگر در تهران به توافق و جمع‌بندی نهایی برسد، در عمل مهم‌ترین اقدام برای شکستن رکود و توقف گفتگوی برجام و آماده‌شدن نهایی متن توافق برای امضاء خواهد شد.

بارها از سوی همه کشورهای عضو در مذاکرات برجام گفته شده است که ۹۰ تا ۹۵ درصد از موارد اختلافی برطرف و درباره آنها توافق حاصل شده است. چند مورد خاص و البته مهم باقی مانده است که با توافق درباره آنها سند نهایی برای امضای اعضای معاهده برجام آماده می‌شود. یک دیپلمات ایرانی و عضو اسبق تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای که اکنون در دانشگاه پرینستون آمریکا تدریس می‌کند، در مجله «فایننشال تایمز» نوشته است: «…مذاکرات هسته‌ای ایران و قدرت‌های بزرگ دچار پروسه وقت‌کشی شده، لذا نگرانی‌ها در مورد احتمال مرگ این توافق افزایش یافته است. اگر این اتفاق بیفتد، شانس حل بحران هسته‌ای ایران و شانس کاهش خصومت‌های ایران و آمریکا برای سال‌های متمادی از دست خواهد رفت؛ ضمن این که به فرصت‌های حل و فصل بحران‌های منطقه از طریق دیپلماسی نیز لطمه جدی وارد خواهد شد.» اکنون هر دو طرف ایران و اتحادیه اروپا و آمریکا در تلاشند تا از شکست نهایی گفتگوهای برجام ممانعت به عمل آورند، زیرا هر دو طرف در شرایط کنونی زیانباربودن شکست را در ساحت امنیت بین‌المللی و بخصوص منطقه‌ای دریافته و باور دارند.

۲ـ یک ضرب‌المثل مشهور در زبان فارسی است که «دیوانه‌ای سنگی در درون چاه آب می‌اندازد که صد عاقل نمی‌توانند آن را بیرون آورند!» اکنون این ضرب‌المثل درباره تصمیم‌گیری‌های ترامپ به‌خصوص درباره معاهده برجام و … مصداق دارد. همه از دوستان اروپایی آمریکا تا دیگر کشورها، اقدام‌های بایدن در سیاست خارجی‌اش به خصوص در خاورمیانه و علی‌الخصوص درباره «فلسطین اشغالی» و معاهده برجام را فاجعه‌آمیز و زیانبار برای امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی می‌دانند اما هنوز سیاست‌های اسرائیل بزرگ‌ترین مانع در مسیر تصمیم‌گیری‌های بایدن در سیاست خارجی غرب و به خصوص آمریکاست. لابی صهیونیست‌ها در نیویورک و واشنگتن با بهره‌گیری از نفوذ سناتورهای مخالف بایدن در سنای آمریکا و در کنگره این کشور، مانع اصلی تسهیل توافق تهران -واشنگتن شده‌اند.

۳ـ در چنین شرایطی یکی از مشاوران ارشد ایرانی در تیم مذاکره‌کننده بعد از گفتگو با مورا گفت: «ایران قبول کرد که کاخ سفید در مورد رویکردهای دولت‌های بعدی آمریکا تضمین ندهد اما تا اینجای کار آمریکا ارائه تضمین برای دوره بایدن را هم نپذیرفته است.» مرندی افزود: «برای احیای برجام هنوز چند مساله باقی مانده که اصلی‌ترینش بحث تضمین است.»

۴ـ با محاسبه شرایط کنونی از روابط سیاسی بین‌المللی به‌خصوص با بحرانی که جنگ در اوکراین ایجاد کرده است، دستیابی به توافق نهایی در گفتگوهای برجام، هم پیچیده‌تر و هم مشکل‌تر شده است اما در صف طیف‌هایی که این موضوع حساس منطقه‌ای و بین‌المللی (برجام) را بررسی می‌کنند، همچنان دو صف‌آرایی دیده می‌شود: افراد، گروه‌ها و شخصیت‌های سیاسی مسئول و غیر مسئول چه در ایران و در اغلب کشورها که در تعریف سیاسی به «راست افراطی» شهرت دارند، همچنان مخالف معاهده برجامند و در انتظار شکست نهایی آنند. در برابر آن، طیف‌هایی از شخصیت‌های مسئول یا تحلیلگران و صاحبان نفوذ سیاسی دیده می‌شوند که رسیدن به توافق نهایی در قالب برجام را برای صلح منطقه‌ای و بین‌المللی ضروری و لازم می‌شمارند.»