جایگاه «جذابیت» در سینمای امروز کجاست؟

به گزارش عصرقائم، به نقل از روابط عمومی انجمن سینمای جوانان ایران، ششمین جلسه از هفتمین فصل پاتوق فیلم کوتاه به همت انجمن سینمای جوانان ایران، عصر روز دوشنبه ۲۳ خرداد با نمایش ۴ فیلم کوتاه در پردیس سینمایی چارسو برگزار شد.

در این نوبت فیلم‌های‌کوتاه داستانی «دانته» به کارگردانی امین تبار، «سفیدپوش» به کارگردانی رضا فهیمی، «یاموسه» به کارگردانی امیرمسعود صالحی و انیمیشن کوتاه «پیکره» به‌کارگردانی محسن صالحی‌فرد روی پرده رفتند و پس از نمایش با حضور جواد طوسی به‌عنوان منتقد مهمان مورد نقدوبررسی قرار گرفتند.

جواد طوسی در ابتدای صحبت‌های خود گفت: نقطه مرکزی بحث من در سینما روی عنصر جذابیت است. در این زمینه هم تجربه‌های تاریخی نسل بنده، بلافاصله دوران پررونق سینمای آزاد را در معرض دید من قرار می‌دهد. سعی می‌کنم یک سیر انتقالی برای شما به‌عنوان نسل جوان از آن زمان تا امروز ایجاد کنم. فیلمسازانی مانند کیانوش عیاری، ناصر غلامرضایی، مهدی صباغ‌زاده، زاون قوکاسیان، ابراهیم حقیقی و حسن بنی‌هاشمی علی‌رغم آنکه در آن دوران در اواخر دهه ۴۰ و در طول دهه ۵۰ یک سینمای مستقل را تجربه می‌کردند، توانستند در گستره سینمای تجربی خود به یک سبک‌پذیری برسند. هر کدام از این فیلمسازان، برای خود یک امضا و شناسنامه داشتند و در عین تجربه فردی، همواره به عنصر «جذابیت» هم اهمیت می‌دادند.

این منتقد سینما افزود: فیلمسازان خوش‌فکر و جوان امروز باید از فرصت‌ها استفاده کنند و در عین توجه به تجربه شخصی خود، نباید خود را محدود به تخلیه کردن صرف ایده‌های خود کنند و این فرض را مدنظر داشته باشند که قرار است فیلم من در معرض یک مخاطب‌شناسی گسترده هم قرار بگیرد و خروجی‌اش برای طیف‌های مختلف محل تأثیر باشد. چه اشکال دارد فیلم کوتاه در این زمینه بتواند عامل ترغیب‌کننده باشد؟ ما از همین پاتوق‌ها باید استارت این اتفاقات را بزنیم. جامعه ما به دلایل مختلف بافت مربوط به پاتوق‌های فرهنگی خود را از دست داده است و در این شرایط شما باید چنین مطالباتی را داشته باشید.

طوسی در ادامه درباره فیلم «دانته» گفت: در عین حال که فیلم تلاش می‌کند بدون زمان و بدون مکان بودن خود را تبدیل به یک تجربه متفاوت کند، مضمون و دستمایه اصلی آن مقداری محاسبات ما را به‌هم می‌زند. شخصیت مرکزی فیلم یک کنتراست پیدا می‌کند و حتی به یک حالت دفرمه می‌رسد. دفرمه بودنی که می‌تواند به شخصیت بار معنایی بیشتری ببخشد.

طوسی در ادامه به سینمای برادران کوئن به‌عنوان نمونه موفق «کمدی سیاه» اشاره کرد.

در بخش بعدی نوبت به فیلم «سفیدپوش» به کارگردانی رضا فهیمی رسید که در غیاب این فیلمساز، طوسی درباره آن توضیح داد: اینگونه استنباط می‌شود که این فیلم متأثر از سینمای عباس کیارستمی و یا برخی آثار ابراهیم فروزش است. این تأثیرپذیری اتفاق بدی هم نیست اما نکته‌ای که لازم است درباره این فیلم بر آن تأکید کنم، لزوم توجه بیشتر به بازی بازیگران است. اقتضای این نوع از واقع‌گرایی در سینما کار کردن درست با نابازیگران است. در این فیلم اما شاهدیم که شخصیت‌های اصلی در گویش و بده‌بستان‌های کلامی چندان راحت نیستند و این به فیلم لطمه زده است.

طوسی در ادامه فیلمبرداری، موسیقی و پایان‌بندی سینمایی را از امتیازات فیلم «سفیدپوش» دانست.

جواد طوسی درباره فیلم کوتاه «یاموسه» هم گفت: من حتی اگر بخواهم فیلم هنری برای مخاطب خود بسازم، باید عنصر «جذابیت» را هم در آن تأمین کنم. ویژگی خوب فیلم «یاموسه» هم این است که می‌خواهد قصه تعریف کند. سینمای ما هنوز هم به‌شدت به قصه و قهرمان نیاز دارد. وقتی شما سراغ یک سینمای روایت‌پرداز می‌روید، از همان ابتدا باید تکلیفت مشخص باشد. کارگردان «یاموسه» اما گویی دست به خرق عادت می‌زند. سینمای متکی به قصه باید بیان و اجرای سرراستی داشته باشد.

انیمیشن کوتاه «پیکره» به کارگردانی محسن صالحی‌فر هم آخرین اثر مورد نقد و بررسی در این پاتوق بود. جواد طوسی در این بخش گفت: زمانی که «پیکره» را دیدم ناخودآگاه به یاد یکی از کارهای اولیه مسعود جعفری جوزانی افتادم که در زمان اوایل انقلاب، ایده بسیار خوبی هم داشت. جوزانی در آن مقطع سعی کرد با قصه‌های مولانا، این جنس از انیمیشن‌سازی را تجربه کند و اتفاقاً موفق هم بود. فیلم «پیکره» هم تلاش کرده است با یک بیت شعر آغاز کند و به یک بیان تأویل‌پذیر برسد اما سوال این است که آیا در این انیمیشن کوتاه، زمینه ارتباطی میان مخاطب با این تأویل‌پذیری برقرار شده است یا اثر در دنیای انتزاعی خود محبوس مانده است؟

بخش پایانی این نشست به پرسش و پاسخ حاضران در سالن با فیلمسازان و منتقد مهمان پاتوق اختصاص پیدا کرد.