عید قربان، روز اوج بندگی و تجلی ایثار ابراهیمی

به گزارش عصرقائم،  عید قربان مصادف با دهم ذی‌حجه از جمله اعیاد بزرگ مسلمانان بوده و خداوند متعال در چنین روزی به حضرت ابراهیم(ع) فرمان داد تا فرزندش اسماعیل را قربانی کند، ابراهیم(ع) نیز در نهایت اخلاص، تسلیم امر الهی شده و فرزندش “اسماعیل” را به قربانگاه می‌برد، اما اراده الهی ماجرا را به گونه‌ای دیگر تغییر داده و قوچی نازل می‌کند تا به جای ابراهیم(ع)، قربانی شود.

این عید بزرگ همه ساله توسط مسلمانان گرامی داشته شده و بسیاری از مسلمانان جهت به جای آوردن مناسک حج، دهم ذی‌حجه گردهم آمده و در سرزمین منا قربانی می‌کنند نفس و تعلقات دنیوی خود را؛ برای این عید بزرگ، اعمال بسیاری نیز سفارش شده که اقامه نماز عید قربان، قربانی کردن، غسل گرفتن و… از جمله آن است.

امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه، عید قربان را روزی مبارک و با ميمنت توصیف کرده و فرموده‌اند: أللَّهُمَّ هَذَا يَوْم مُبَارَك مَيْمُون.

یک کارشناس مسائل دینی در گفت و گو با خبرنگار ما با اشاره به فلسفه به وجود آمدن عید سعید قربان، اظهار کرد: عید قربان جز اعیاد به‌نام مسلمین بوده و این روز مبارک به مناسبت تسلیم امر پرودگار شدن حضرت ابراهیم(ع) وحضرت اسماعیل(ع) به عنوان عید گرامی‌داشته می‌شود.

حجت‌الاسلام محمد جهانی با بیان این‌که در ماجرای عید قربان، هم ابراهیم نبی و هم فرزندش مورد آزمایش قرار گرفته و سربلند بیرون آمده‌اند، افزود: فلسفه “عید قربان” و “قربانی کردن” نیز برای نشان دادن “مقام تسلیم” مطرح شده است.

وی با تاکید بر این‌که مفهوم مسلمانی نیز همان تسلیم امر خدا شدن است، افزود: اسلام یعنی تسلیم امر خدا بودن و عید قربان نیز روز تسلیم شدن در برابر امر و اراده الهی است؛ در قرآن کریم نیز اشاره شده که حضرت ابراهیم(ع) و حضرت اسماعیل(ع) تسلیم امر خدا شدند.

*عید قربان عامل وحدت مسلمانان و تقرّب به خدا

این کارشناس مسائل دینی با بیان این‌که فلسفه سنت قربانی کردن در منا نیز برگرفته از ماجرای ‌‌‌‌حضرت ابراهیم(ع) و حضرت اسماعیل(ع) است، گفت: قربانی کردن از مناسک حج و جزو اعمال حج ابراهیمی و همچنین نشانگر ماجرای مورد آزمایش قرار گرفتن حضرت ابراهیم(ع) و حضرت اسماعیل(ع) است.

وی با تاکید بر این که فلسفه عید قربان، گذشتن از داشته‌ها و تعلقات دنیوی است، گفت: سالیان پیش در دهم ذی‌حجه، حضرت ابراهیم(ع) از عزیزترین داشته‌ی خود که فرزندش بود، می‌گذرد ‌و تسلیم امر خدا می‌شود و همچنین به پاس این بندگی، مناسک قربان را برای مسلمانان به ودیعه می‌گذارد.

جهانی با تاکید بر این‌که داشتن توجه و درک عظمت عید قربان، از جمله موارد توصیه شده برای عید قربان است، افزود: یک سری آداب شرعی و دینی نیز برای این روز توصیه شده که غسل کردن، اقامه نماز عید قربان و همچنین قربانی کردن از جمله آن است.

وی با بیان این‌که تکریم مسلمانان و صله رحم از جمله خاصیت اعیاد است، افزود: بر این اساس سرکشی از اقوام و صله رحم نیز از دیگر آداب وارد شده برای عید قربان است.

این کارشناس مسائل دینی به فلسفه و اهمیت قربانی کردن در عید قربان اشاره کرد و افزود: بهتر است گوشت قربانی بین فقرا توزیع شده و کمترین آن(در حد یک سهم) برای خانواده‌ای که قربانی کرده است، بماند چرا که هدف از قربانی کردن بهره‌مندی از فیوضات معنوی آن است، نه بهره مادی.

جهانی افزود: این‌که برخی قربانی کرده و تمامی گوشت قربانی را خودشان مصرف کنند، اقدام درستی نیست.

وی با بیان این‌که قربانی کردن در دهم ذی‌حجه(عید قربان) صرفا برای کسانی که عمل حج به جای آورده و در منا هستند، واجب است، تاکید کرد: برای سایر مسلمانان نیز چنانچه نذری نداشته باشند، “قربانی کردن” یک عمل مستحبی است.

دوری از گناه؛ آثار و برکت قربانی

دانشیار گروه معارف دانشگاه مازندران نیز با بیان اینکه وحدت مهمترین درس عید قربان است، گفت: حج مظهر وحدت مسلمانان و مقاومت در برابر دشمنان است.

محمد هاشمی در رابطه با فلسفه قربانی و آثار و برکات قربانی کردن در زندگی حجاج، بیان کرد: یکی از بزرگ‌ترین اعیاد اسلامی عید قربان یا الضحی است که یادآور خاطره به یادماندنی حضرت ابراهیم خلیل الله بوده و در سوره مبارک بقره و صافات نیز به این داستان اشاره شده است.

وی به خواب دیدن حضرت ابراهیم در ارتباط با قربانی کردن فرزندش اشاره کرد و گفت: حضرت ابراهیم(ع) با فرزند برومندش حضرت اسماعیل به حج رفت و آن حضرت در زمان طواف حضرت اسماعیل، شیفته ظاهر فرزندش شد و احساس غرور کرد، سپس در عالم رویا به او وحی رسید تا فرزندش را با جزئیاتی که به او گفته شده برای قربانی به منا و یا همان قربانگاه ببرد و برای خدا قربانی کند.

هاشمی افزود: حضرت ابراهیم دستور الهی را قبول کرد، در مسیر منا سه بار شیطان بر او ظاهر شد تا مانع اطاعت امر خداوند شود اما حضرت هر سه بار با سنگ‌هایی که به شیطان زد، با هوای نفس خود مبارزه کرد و زمانی که خود و فرزندش را برای قربانی کردن آماده کرد خداوند گوسفندی را به او هدیه داد و خواست تا فرزندش را آزاد و گوسفند را قربانی کند.

وی ادامه داد: به همین ترتیب پرتاب سنگ یا همان رمی جمرات و قربانی کردن گوسفند در منا از اعمال و مناسک حج شد که هر دو نماد مبارزه با نفس، گذشت، اطاعت پذیری از خداوند، دل بریدن از فرزندان و مال دنیا است که حجاج انجام می‌دهند، اما عمل حضرت ابراهیم بسیار سخت‌تر بود زیراکه ایشان از فرزند خود بخاطر خداوند گذشت.

دانشیار گروه معارف دانشگاه مازندران در رابطه با آثار و برکات قربانی کردن بیان کرد: حج اعمال متعددی دارد که هر یک آثار خاصی را بر زندگی و روح و روان افراد می‌گذارد که قربانی کردن یکی از این اعمال است و آثاری از جمله توجه کردن به فقرا که خود انسان‌دوستی و ایثار، انفاق و تمرین از خودگذشتگی را در پی دارد، اطاعت از خداوند، کسب تقوا و تقرب به خداوند، دوری از گناه و معصیت، احسان کردن و ترویج حسنات و مبارزه با رذایل اخلاقی از جمله بخل، خودنگری و دل بستن به زیور دنیا و … را به همراه می‌آورد.

وی تصریح کرد: داستان قربانی کردن حضرت ابراهیم این نکته را به دیگران گوشزد می‌کند که ای بندگان ببینید خداوند چه  بنده‌ای دارد که بخاطر خداوند از فرزندش می‌گذرد حال چرا ما از مال دنیا نگذریم، قربانی کردن تمرینی برای دور شدن از شیطان و سبب ترویج وحدت، همدلی و راهی برای قبولی در آزمون‌های الهی است.

هاشمی با بیان اینکه وحدت مهمترین درس عید قربان است، افزود: فریضه حج یک عمل اجتماعی است و همه دستوارتی که در شش هزار و ۶۶۶ آیه قرآن کریم آمده است اجتماعی هستند به‌طور مثال در اعمال حج همه حجاج در سرزمین منا جمع می‌شوند، و یا برای دعای عرفه، کوچ و مراسم قربانی همه با هم یک کار واحد را انجام می‌‍دهند و این اتحاد خاص یک کشور نیست بلکه همه مسلمانان جهان با هم متحد می‌شوند.

وی به سخنان مقام معظم رهبری اشاره کرد و گفت: مسلمانان در مناسک حج باهم متحد شوند تا از حال و اوضاع یکدیگر در کشورهای مختلف اطلاع پیدا کنند و به دنبال رفع چالش‌های مسلمانان باشند.

دانشیار گروه معارف اسلامی در رابطه با جنبه تربیتی حج اظهار کرد: یکی از زوایای تربیتی حج تبعیت از پیشوا است که اطاعت حضرت اسماعیل از حضرت ابراهیم(ع) نمونه‌ای از تبعیت از ولایت بود همچنین یکی از مناسک حج نماز خواندن پشت مقام ابراهیم است که دلیل آن اطاعت از رهبری و پشت سر امام حرکت کردن است که البته در آیا ۱۲۵ سوره بقره نیز به آن اشاره شده است.

این کارشناس مذهبی بیان کرد: حجاج بیت‌الله باید حج ابرهیمی را به جایی بیاورند که شئون مختلفی از جمله براعت را دارد. آل سعود براعت از مشرکان را جزء اعمال حج نمی‌دانند که این نکته جای تأمل دارد زیراکه در سوره توبه نیز به براعت از مشرکان اشاره شده است و از آنجایی که آیات قرآن تنها برای زمان پیامبر نیست و آیه منسوخی برای آن نازل نشده است حجاج باید به دشمن‌شناسی و موضع‌گیری در مقابل دشمن دقت کنند.

وی ادامه داد: در جهان ۹۵ کشور مسلمان وجود دارد که اگر با یکدیگر متحد بودند اسرائیل توان مقابله با آن‌ها را نداشت اما متأسفانه مسلمانان متفرق هستند و دشمن از این تفرقه سوء استفاده می‌کند.

به گزارش بلاغ، عید قربان به عنوان بزرگترین اعیاد مسلمانان نزد عموم مسلمانان جهان و به ویژه مردم مسلمانان ایران اسلامی از منزلتی والا برخوردار است. مسلمانان به تأسی از دستورات قرآن و احادیث نبوی قربانی کردن را که برای زائران خانه خدا واجب می دانند، برای خود سنت موکد می شمارند و با آداب و آیین خاصی به برپایی مراسم عیدقربان می پردازند. آنان ضمن به جا آوردن غسل عید، خواندن دعا، آداب قربانی کردن را که نماد اصلی عید قربان است به جا می آورند. حضرت ابراهیم(ع) با تسلیم شدن در برابر اراده پروردگار، آموزگار درس بزرگ و مهمی برای بشریت شد و این سنت ارزشمند را به یک فریضه واجب برای حاجیان در عید قربان تبدیل کرد تا این مهم نمادی برای مبارزه با نفس و خواسته های دنیوی باشد.

عید قربان نقطه اوج حج است، نیل به قله رفیع شهادت، اسماعیل‌وار، و بالا‌تر از شهادت، ابراهیم‌وار و پایان این داستان، ذبح گوسفندی، و آنچه در این عظیم‌ترین تراژدی انسانی، خدا برای خود می‌طلبد کشتن گوسفندی است برای چند گرسنه، اما با ورایی ژرف.عید قربان، تجلی توحید و نمادی از تجلی انسجام اسلا‌می در ایام حج است.