چتر حمایتی جهاددانشگاهی از فعالیت دانش‌بنیان‌ها برای تکمیل زنجیره نوآوری کشور

به گزارش عصرقائم، سابقه تشکیل پارک‌های علم و فناوری در غرب به ۳۰ سال پیش و بعد از فروپاشی شوروی و پایان جنگ سرد برمی‌گردد. در این دوران امریکا تمام آزمایشگاه و مراکز تحقیقاتی‌اش را که زمانی در خدمت جنگ سرد بود، در کنار دانشگاه‌هایش قرار داد و چیزی به اسم تکنولوژی پارک‌ها توسعه یافتند که وظیفه اصلی آن‌ها در اقتصاد خصوصی این کشور  قرار دادن علم در اختیار اقتصاد، فرهنگ و جامعه بود.

اما بسیار پیش از پیدایش این مفهوم در کشورهای غربی، کشورمان ۴۲ سال پیش و بعد از انقلاب فرهنگی با تشکیل جهاددانشگاهی به‌نوعی بنیان‌گذار پارک‌های علم و فناوری به مفهوم امروزی بود. نهادی که در کنار فعالیت‌های پژوهشی و فناورانه‌اش با راه‌اندازی سه پارک علم و فناوری البرز، کرمانشاه و علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی تاکنون بسترساز فعالیت  ۵۱۰ شرکت فناور شده است.

گام‌های جدی تجاری‌سازی پژوهش‌های کاربردی در جهاد دانشگاهی

اولین گام‌های تجاری‌سازی پژوهش‌های کاربردی توسط جهاددانشگاهی در سال ۱۳۶۵ با ایده اولیه تشکیل مجتمع آموزشی تحقیقاتی شهدای جهاددانشگاهی با کارکرد پارک علم و فناوری طرح و با تشکیل مجتمع تحقیقاتی شهدای جهاددانشگاهی در سال ۱۳۷۰ در فضایی به وسعت حدود ۹۰ هکتار در منطقه هلجرد کرج،‌ برداشته شد.

مجتمع تحقیقاتی که با حضور ۳ پژوهشکده و ۱۰ مرکز خدمات تخصصی فعالیت خود را گسترش داد و پس از اخذ مجوز پارک علم و فناوری هم‌اکنون ۸۲ شرکت فناور و دانش‌بنیان در آن مستقر هستند.

تولید محصولات حوزه دارویی و تجهیزات پزشکی که از فناوری بالایی برخوردار بوده و هم‌اکنون جزو طرح‌های استراتژیک کشور هستند، عمده محصولات شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان این پارک را تشکیل می‌دهد و تاکنون ۲۸ شرکت موفق به کسب درجه دانش‌بنیانی شده‌اند.

داشتن ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته صنایع دارویی و کشاورزی ازجمله ویژگی‌های شرکت‌های این پارک علم و فناوری است که در سال ۱۴۰۰، بالغ‌بر هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان فروش داشته‌اند و اشتغال‌زایی آن‌ها غریب به هزار نفر است.

پارک علم و فناوری جهاددانشگاهی کرمانشاه قطب علم و فناوری غرب کشور

از دیگر اقدامات مهم جهاددانشگاهی برای توسعه فعالیت‌های دانش‌بنیان می‌توان به راه‌اندازی پارک علم و فناوری جهاددانشگاهی کرمانشاه اشاره کرد. پارکی که در هفته گذشته رییس جمهور نیز در حاشیه سفر به این استان از نمایشگاه دستاوردها و توانمندی‌های تعدادی از شرکت‌های دانش‌بنیان‌اش بازدید کرد.

هم‌اکنون ۳۰۱ واحد فناور و دانش‌بنیان تحت حمایت این پارک هستند و ۳۸ شرکت دانش‌بنیان پارک علم و فناوری کرمانشاه که ۶۰ درصد کل شرکت‌های دانش‌بنیان استان را تشکیل می‌دهند در حوزه‌های فناوری زیستی، کشاورزی، صنایع غذایی، داروسازی، حوزه تشخیص و درمان، مواد پیشرفته و محصولات مبتنی بر فرآورده‌های شیمیایی، ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته، تجهیزات پزشکی، برق، الکترونیک و مخابرات، فناوری اطلاعات و خدمات تجاری‌سازی فعالیت دارند که محصول و خدمات ارائه‌شده توسط آنها هم‌راستا با نیازهای توسعه فناوری در کشور و با هدف دستیابی به فناوری‎های روز، حذف وابستگی کشور به تجهیزات پیشرفته تولید می‌شود.

شرکت‌های مذکور خلاقیت و نوآوری‌هایی داشته‌اند ازجمله آنها می‌توان به نوآوری در فرمولاسیون محصول، به‌کارگیری روش‌های نوین در استخراج مواد، انجام سنتز با درصد خلوص بالا، خالص‌سازی ماده مؤثره، استفاده از هوش مصنوعی و استفاده از فناوری واقعیت افزوده و قابلیت ویژه در پردازش داده‎ها اشاره کرد.
اشتغال‎زایی شرکت‌های دانش‌بنیان تحت حمایت پارک علم و فناوری استان کرمانشاه تاکنون بالغ‌بر ۴۱۰ نفر با فروش ۸۴۰ میلیارد ریال در سال ۱۴۰۰ است که میزان صادرات از سوی شرکت‎های دانش‌بنیان تحت حمایت در سال ۱۴۰۰، پنج میلیون و ۵۰۰ هزار دلار اعلام‌شده است.

پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی؛ محیطی برای شکوفایی شرکت‌های خلاق

در کنار این دو پارک عملیاتی، جهاددانشگاهی با درک اهمیت دارایی‌های نرم و فرهنگی در سال ۱۳۹۷ پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی را در دانشگاه علم و فرهنگ راه‌اندازی کرد که به‌عنوان اولین و تخصصی‌ترین پارک در اقتصاد فرهنگ، محیطی مناسب برای استقرار، رشد، توسعه و شکوفایی مؤسسات و شرکت‌ها را فراهم می‌آورد و شرکت‌های فناور مستقر در آن در تعامل سازنده با دانشگاه‌ها و سایر مؤسسات پژوهشی و فناوری به فعالیت‌های فناورانه در حوزه‌های مختلف فرهنگی و هنری می‌پردازند.

پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی هم‌اکنون چتر حمایتی خود را برای ۱۲۷ شرکت مستقر و غیرمستقر فراهم کرده است که از میان آنها ۹ شرکت توانسته‌اند دانش‌بنیان شوند.

شرکت‌های دانش‌بنیان پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی در حوزه‌های خدمات مالکیت فکری، مشاوره و کسب وکار آنلاین، انیمیشن، گردشگری –خدمات آنلاین رزرواسیون، سامانه زیرساخت کشور، مدیریت کانال فروش، آموزش-سامانه خدمات آموزش تحصیلی، سامانه تحلیل بورس و تشکیل پوتفوی هوشمند، فناوری اطلاعات و تولید نرم‌افزار و هوش مصنوعی فعالیت دارند.

محصول یا خدمات این شرکت‌های دانش‌بنیان با توجه به‌ضرورت خلاقیت‌ها و نوآوری‌ در حوزه کسب‌وکارهای دیجیتال، سامانه تحلیل بورس، خدمات گردشگری، سامانه زیرساخت مدیریت کانال فروش، برنامه‌نویسی و تولید نرم‌افزار تولید می‌شود.

شرکت‌های این پارک ملی جهاددانشگاهی توانسته‌اند با اشتغال ۷۷۹ نفر مستقیم و غیرمستقیم نقش مهمی در بحث اشتغال‌زایی و درآمدزایی(ارزی و ریالی) داشته باشند و با توجه به زیرساخت‌های ایجادشده در کشور برای شرکت‌های دانش‌بنیان، خلاق و فناور و اینکه ایران یکی از برترین زیست‌بوم‌های فناوری را در منطقه دارد نقش‌های متفاوتی را می‌توانند در تکمیل زیست‌بوم نوآوری استان یا کشور ایفا کنند و با وارد شدن به بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی در عرصه صادرات در حوزه‌های مختلف گردشگری، فناوری اطلاعات، کسب‌وکارهای دیجیتال، نرم‌افزارها، اپلیکیشن‌ها و بازی و انیمیشن ارزش اقتصادی خوبی داشته باشند.

تسهیلات پرداختی برای استقرار شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور

با توجه به‌پیش بینی‌های قانونی، تسهیلات و حمایت‌هایی  برای استقرار شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور در پارک‌های علم و فناوری این نهاد پیش‌بینی‌شده است که ازجمله آنها می‌توان به معافیت‌های مالیاتی، تسهیلگری اخذ تسهیلات و مجوزهای مرتبط، تأمین مالی، تأمین فضای استقرار اداری، کارگاهی و آزمایشگاهی، خدمات مشاوره تخصصی، بازارسازی و بازاریابی، جذب سرمایه‌گذار، شبکه‌سازی، آموزش‌های مداوم و راهبردی، حضور در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی، خدمات مشاوره‌ای در زمینه ثبت اختراع و طرح در سطح داخلی و خارجی و… اشاره کرد.

همچنین ازجمله زیرساخت‌ها و ظرفیت‎های موجود پارک علم و فناوری جهاددانشگاهی کرمانشاه می‌توان به برج فناوری آن اشاره کرد. برج فناوری پارک علم و فناوری به‌عنوان بزرگ‌ترین برج فناوری کشور با فضایی بالغ‌بر ۲۰ هزار مترمربع در ۱۶ طبقه امکان استقرار ۱۲۰ واحد را داراست که تاکنون ۵ طبقه از برج با استقرار ۴۰ واحد به بهره‌برداری رسیده و مابقی طبقات نیز تا پایان سال به بهره‌برداری خواهد رسید.

دومین ظرفیت پارک علم و فناوری جهاددانشگاهی کرمانشاه مجتمع نوآوری آن است. این مجتمع با فضایی بالغ‌بر ۱۲ هزار مترمربع، امکان استقرار ۲۴ واحد کارگاهی (۱۰۰ الی ۳۰۰ مترمربع) و تولید در سطح نیمه‌صنعتی را فراهم می‌کند. در حال حاضر ۱۷ واحد کارگاهی به بهره‌برداری رسیده و در اختیار شرکت‌ها قرار گرفته است.

پارک علم و فناوری جهاددانشگاهی کرمانشاه با واگذاری اراضی به شرکت‌ها خدمت دیگری را به جامعه عرضه کرده است. با توجه به در نظر گرفتن ۵۰ هکتار از اراضی جهاددانشگاهی جهت واگذاری به شرکت‌های جهاددانشگاهی و شرکت‌های تحت حمایت پارک علم و فناوری، پیشنهاد جهت تأمین اعتبار لازم از محل مصوبات سفر ریاست جمهوری جهت آماده‌سازی اراضی به میزان ۱۰۰۰ میلیارد ریال ارائه‌شده و در حال پیگیری است.

در خصوص نحوه پذیرش واحدها و شرکت‌ها در پارک علم و فناوری جهاددانشگاهی هم باید گفت، پذیرش شرکت‌ها از طریق فرآیند جذب و پذیرش شامل ارائه درخواست از سوی شرکت، بررسی طرح توسط داوران و ارائه در کارگروه‌های تخصصی، اصلاح و نهایی‌سازی و درنهایت ارائه طرح در شورای فناوری و اخذ مصوبه جهت استقرار صورت می‌پذیرد.

جهت توانمندسازی فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و همچنین صاحبان ایده‌ای که طرح آنها در مرحله اول رد شده و موفق به پذیرش در مراکز رشد و یا پارک علم و فناوری نمی‌شود، مرکز نوآوری و شتابدهی پارک علم و فناوری کرمانشاه از سال ۱۴۰۰ راه‌اندازی شد که مأموریت توانمندسازی افراد و تیم‌های مذکور و شتابدهی آنها تا مرحله امکان پذیرش در مراکز رشد و پارک علم و فناوری را به عهده دارد.

تلاش جهاددانشگاهی برای تکمیل زنجیره نوآوری کشور

مواردی که اشاره شد، تنها گوشه‌هایی از تلاش‌های جهادگران جهاددانشگاهی برای ایجاد زیست‌بوم موردنیاز فعالیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان این نهاد به شمار می‌رود که در صورت انجام حمایت‌های لازم می‌توانند نقش قابل‌توجهی را در توسعه اقتصاد کشور ایفا کنند.

به نقل از روابط عمومی جهاد دانشگاهی، جهاددانشگاهی در دوره جدید فعالیت خود ایجاد یک زیست‌بوم نوآوری برای نخبگان ایران را در اولویت برنامه‌ها قرار داده است و تلاش دارد با ایجاد نوآوری در فناوری‌های تولیدشده در کشور گامی مؤثر در تکمیل زنجیره نوآوری کشور و پرکردن حلقه‌های مفقوده چرخه تولید ایده تا ارزش ایفا کند.

توجه به این زیست‌بوم نوآوری توسط جهاددانشگاهی آن‌هم در سالی که بانام «تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» نام‌گذاری شده است، ازآن‌جهت اهمیت دارد که مقام معظم رهبری در سال‌های اخیر تأکید ویژه‌ای به موضوع بومی‌سازی دانش و استفاده از پتانسیل نخبگان و استعدادهای برتر؛ ارتقای توان شرکت‌های دانش‌بنیان خلاق؛ ارتقای زیست‌بوم نوآوری کشور برای حل چالش‌های ملی با استفاده از راهکارهای فناورانه داشته‌اند.