هیستروسکوپی؛ روش جراحی ایمن و کارآمد برای تشخیص و درمان ناهنجاری‌های داخل رحم

به گزارش عصرقائم، به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه و مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا، دکتر خدیجه شادجو، جراح و متخصص زنان و فلوشیپ لاپاراسکوپی‌ پیشرفته، مدیر کلینیک اندومتریوز مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا، هیستروسکوپی را یک روش جراحی ایمن و پیشرفته دانست و گفت: در گذشته اگر مشکلاتی داخل رحم وجود داشت، معمولاً از روش کورتاژ تشخیصی (D&C) برای نمونه‌برداری و بررسی داخل رحم استفاده می‌کردیم که روش چندان دقیقی نبود، زیرا نمی‌توانستیم داخل رحم را به‌درستی ببینیم و بررسی کنیم. خوشبختانه امروزه روش جراحی هیستروسکوپی را در اختیار داریم که این امکان را به ما داده است تا داخل رحم را کاملاً بررسی و تا حد امکان ناهنجاری‌های آن را برطرف کنیم.

هیات علمی پژوهشگاه ابن‌سینا توضیح داد: در جراحی هیستروسکوپی ما از ابزاری بسیار دقیق و ظریف به نام هیستروسکوپ استفاده می‌کنیم که یک وسیله میله‌ای‌شکل بسیار باریک با قطر سه تا پنج میلی‌متر و مجهز به دوربینی است که می‌توانیم بدون ایجاد برش در شکم، آن را از راه واژن و دهانه رحم، وارد رحم کنیم و این امکان را می‌دهد تا داخل حفره رحم را ببینیم و در صورت وجود ناهنجاری آن را برطرف کنیم. در واقع هیستروسکوپی هم یک جراحی تشخیصی، هم یک جراحی درمانی است. این عمل جزو عمل‌های جراحی سبک است که اگرچه تحت بیهوشی انجام می‌شود، اما مدت آن کوتاه است – حدود سی دقیقه – و اغلب نیاز به بستری ندارد، مگر در مواردی که براساس پیچیدگی و نوع عمل، پزشک لازم بداند که بیمار برای کنترل علائم یک شب بستری شود. خانم‌هایی که تحت جراحی هیستروسکوپی قرار می‌گیرند، ممکن است بعد از عمل درد خفیف یا خونریزی و لک‌بینی داشته باشند، اما رفته‌رفته این علائم بهبود می‌یابد و بیمار از فردای عمل می‌تواند به کار و زندگی معمول خود بازگردد.

دکتر شادجو درباره سازوکار عملکرد داخل حفره رحم بیان کرد: رحم یک کیسه عضلانی است که سطح داخلی آن با لایه‌ای به نام آندومتر پوشیده شده است. این لایه داخلی در در هر سیکل قاعدگی با ترشح هورمون‌های داخلی رشد می‌کند و ضخیم‌تر می‌شود تا به بستری مناسب برای لانه‌گزینی و پذیرش جنین تبدیل شود. اگر بارداری رخ ندهد، عادت ماهانه اتفاق افتاده و این دیواره ریزش می‌کند و به‌صورت خون قاعدگی دفع و این چرخه هر ماه تکرار می‌شود.

وی افزود: گاهی به دلایلی که هنوز مشخص نیست، زایده‌های گوشتی در دیواره رحم رشد می‌کند که به آن پولیپ گفته می‌شود. این پولیپ‌ها، پایه‌های عروقی دارند. وجود پولیپ در رحم ممکن است بدون علامت باشد و به‌طور تصادفی در سونوگرافی دیده شود، اما در مواردی با علائمی همچون خون‌ریزی‌های نامنظم و شدید، گاها ناباروری یا سقط مکرر همراه است. عمل برداشتن پولیپ رحم با هیستروسکوپی قابل انجام است؛ یعنی می‌توانیم با استفاده از هیستروسکوپ و قیچی‌های بسیار ظریف و مخصوص آن پولیپ را برداریم.

این فلوشیپ لاپاراسکوپی‌ پیشرفته درباره یکی دیگر از کاربردهای این تکنیک جراحی گفت: میوم یا فیبروم ساب موکوز نیز یکی از مواردی است که می‌توان با هیستروسکوپی آن را درمان کرد. میوم‌های رحمی، سلول‌های عضلانی هستند که در داخل عضله رحمی بصورت کلافه‌های گوشتی مشخص رشد می‌کنند که به سه دسته اصلی ساب‌موکوزال، اینترامورال و ساب‌سروزال تقسیم می‌شوند. فیبروم‌های ساب‌موکوزال،  فیبروم‌هایی‌ هستند که در داخل حفره رحم و به سمت فضای داخل رشد می‌کنند. اندازه فیبروم‌ها می‌تواند از چند میلی‌متر تا چند سانتی‌متر باشد و علائمی مثل خون‌ریزی‌های شدید، ناباروری و یا سقط جنین ایجاد کنند. در صورتی که پزشک لازم بداند، می‌توان فیبروم‌های ساب‌موکوزال را با تکنیک هیستروسکوپی برداشت که در این موارد ازرزکتوسکوپی استفاده می‌شود. برداشتن سپتوم یا دیواره رحمی، رفع چسبندگی داخلی رحم و نیز بررسی دقیق داخل رحم از دیگر کاربردهای هیستروسکوپی است.

دکتر شادجو درباره شرایط انجام عمل هیستروسکوپی گفت: بهتر است این جراحی بلافاصله پس از پایان خونریزی ماهانه انجام شود تا هم آندومتر نازک و هم خونریزی قطع شده باشد تا دید بهتری در داخل رحم داشته باشیم. البته ممکن است به دلایل اورژانسی این جراحی در هر روز از سیکل قاعدگی انجام شود و جراح این امکان را دارد که در صورت ضرورت، حین عمل، خون داخل رحم را تخلیه کند. اگرچه هیستروسکوپی یک عمل سبک و کوتاه است، اما باید شرایط بیمار، از جمله سن، سوابق بیماری‌های زمینه‌ای و … را برای انجام عمل در نظر بگیریم و همچنین لازم است پیش از جراحی حتماً معاینه انجام شود تا اگر زخم یا عفونتی  در دهانه رحم یا سرویکس وجود دارد، اول آن را برطرف کنیم و سپس جراحی را انجام دهیم.

مدیر کلینیک اندومتریوز مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا یادآور شد: خوشبختانه ما در کشور هم تجهیزات لازم این جراحی را در اختیار داریم و هم جراحان مجرب و زبده‌ای داریم که می‌توانند با انجام هیستروسکوپی به بسیاری از بانوان عزیز کشورمان کمک کنند. ما نیز در مرکز ابن‌سینا خدمات جراحی هیستروسکوپی را به همه عزیزان، به‌ویژه عزیزانی که در مسیر درمان ناباروری قرار دارند و بررسی و رفع زوائد داخل رحم می‌تواند شانس موفقیت درمان‌شان را افزایش دهد، ارائه می‌کنیم.