پیشنهادهای رییس فرهنگستان هنر برای بهبود وضعیت هنر

به گزارش عصرقائم، بهمن نامورمطلق، رئیس این فرهنگستان با بیان اینکه در آستانه تدوین و ابلاغ برنامه هفتم توسعه هستیم و این فرصتی ویژه است، گفت: «فرهنگستان هنر پیشنهادهای خود را، که از سوی اندیشمندان و گروه‌های تخصصی هنر مورد بحث و ارزیابی قرار گرفته است، در نامه‌هایی جداگانه، به ریاست‌جمهوری، مجلس شورای اسلامی، و مجمع تشخیص مصلحت نظام ارائه کرد و خواستار تجدید نظر نسبت به سهم فرهنگ و هنر در برنامه هفتم توسعه شد.»

رئیس فرهنگستان هنر در این زمینه توضیح داد: «قوانین برنامه‌های توسعه از قوانین بسیار مهم بالادستی کشوراند که برنامه‌ها و ساز و کارهای تحقق اهداف نظام را در افق پنج‌ساله مشخص می‌کنند و فرصت‌هایی ویژه برای پیشرفت و ارتقا در بخش‌های مختلف جامعه و کشور محسوب می‌شوند. برنامه هفتم هم از این قاعده مستثنا نیست؛ به این معنی که فرصتی تکرارنشدنی برای توسعه کشور است و بی‌توجهی به هر کدام از بخش‌های جامعه می‌تواند خسارت‌هایی جبران‌نشدنی در پی داشته باشد.»

او در همین زمینه ادامه داد: «فرهنگستان هنر در آستانه تدوین برنامه هفتم توسعه، در مکاتباتی با ریاست‌جمهوری، مجلس شورای اسلامی، و مجمع تشخیص مصلحت نظام، پیشنهادهایی درخصوص بخش هنر ارائه کرده است. برای رسیدن به این پیشنهادها، جلسات مفصّلی با گروه‌های تخصصی داخلی فرهنگستان و همچنین متخصصان امر خارج از فرهنگستان برگزار کردیم و نهایتاً به این جمع‌بندی و پیشنهادها رسیدیم که امروز به دولت، مجلس، و مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال شد.»

توجه به حوزه هنر برای رشد ۵۰ درصدی

بهمن نامورمطلق به تشریح بیشتر در این زمینه پرداخت و اضافه کرد: «در این پیشنهادها، خواستار توجه ویژه به حوزه هنر برای رشد ۵۰ درصدی در کشور شدیم و همین‌طور درخواست کردیم بندهای مؤثری که در برنامه‌های پیشین بود و اجرا نشده نیز تنفیذ شوند و قابلیت اجرا در برنامه هفتم داشته باشند؛ یعنی هم بندهای گذشته را یادآور شدیم و هم به‌صورت مشخص، با برنامه‌­ای کمّی و کیفی، خواهان رشد ۵۰ درصدی شدیم که از نظر ما اگر به این پیشنهادها توجه شود، این رشد ۵۰ درصدی تحقق می‌پذیرد و با اِعمال آن در برنامه هفتم توسعه، اتفاقی بزرگ برای هنر کشور رقم می‌خورد.»
برنامه‌های توسعه فرصت تکرارنشدنی که از دست برود، موجب حسرت است

او با بیان اینکه مقطع فعلی برای هنر مقطع بسیار حساسی است، خاطرنشان کرد: «هنر یکی از بخش‌های کانونی مهم و پیش‌ران در عرصه توسعه در جهان کنونی است. توسعه امری چندجانبه و چندبُعدی و چندمجهولی است و یکی از ابعاد توسعه «فرهنگ و هنر» هر کشور است. اگر از توسعه برداشتی تک‌بُعدی داشته باشیم، آن دیگر توسعه نیست و همان چیزی است که در گذشته از آن به عنوان رشد یاد می‌شد. اصولاً، رشد تک‌بُعدی و کمّی و مقطعی است. ما در زمانی حساس قرار داریم. هر برنامه توسعه‌ای، در واقع، فرصتی تکرارنشدنی است که اگر از دست برود، در آینده حسرت خواهیم خورد.»
توسعه پایدار نیازمند توجه همه‌جانبه به تمامی ابعاد  است

رئیس فرهنگستان هنر در همین زمینه به ارائه توضیحات بیشتر پرداخت و گفت: «توسعه در ذات خود پایدار است و توسعه پایدار برداشت و ویرایشی جدید از توسعه است که در آن، بر عناصر گوناگون تأکید شده است. خصوصاً، اگر در رشد تأکید بر اقتصاد بود، در توسعه تأکید بر جامعه و محیط‌زیست است. اما امروزه در کنار مباحث اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی، مباحث فرهنگی بیش از گذشته مطرح می‌شوند؛ بنابراین اگر این برنامه هفتم توسعه از ابعاد اجتماعی، اقلیمی، زیست‌محیطی و فرهنگی قابل‌توجهی برخوردار نباشد، اولاً توسعه محسوب نمی‌شود و ثانیاً بسیار ناقص است و راه به جایی نمی‌برد؛ بنابراین اگر در برنامه‌ریزی‌های توسعه به فرهنگ و هنر توجه نشود، این برنامه‌ریزی‌ها ناقص و ابتر خواهد بود.»

عصر کنونی عصر صنایع خلاق است

نامورمطلق عصر کنونی را عصر خلاقیت دانست و در این زمینه یادآور شد: «هم‌اکنون، در عصری زندگی می‌کنیم که به آن عصر خلاق می‌گویند و تأکید ما بر این است که در این عصر، توجهی ویژه به هنر شود. در این دوره، صنایع خلاق، اقتصاد خلاق و شرکت‌های خلاق پیش‌رو هستند و خلاقیت به‌عنوان اصل اساسی برای توسعه شناخته شده و هنگامی که از صنایع خلاق صحبت می‌کنیم، تقریباً، همه آنها شأن هنری دارند؛ بدین معنی که ما در یک دوره نرم‌افزاری بشری زندگی می‌کنیم که نقش هنر بیش از هر دوره‌ای در طول تاریخ مهم و برجسته شده است و بنابراین، باید در برنامه‌ریزی‌ها این نقش مهم و برجسته دیده شود.»

تلاش فرهنگستان هنر برای عیان‌کردن نقش و جایگاه هنر

عضو پیوسته فرهنگستان هنر به نقش محرک فرهنگ و هنر در توسعه کشور پرداخت در این زمینه اظهار کرد: «در اغلب برنامه‌های توسعه، متأسفانه، به حوزه هنر کم‌توجهی شده است. تلاش فرهنگستان هنر، به‌عنوان یک نهاد سیاست‌پرداز، این است که بتواند جایگاه و نقش هنر را در برنامه توسعه بیشتر آشکار و عیان کند و این نقش مهم را برای برنامه‌ریزان تشریح و یادآوری کند. اغلب مدیران و برنامه‌ریزان ما به توسعه نگاهی تک‌بُعدی می­اندازند و بیشتر بر عناصر اقتصادی و شاید تا حدودی هم بر عناصر اجتماعی تأکید دارند، ولی به دیگر عناصر توسعه مثل هنر کم‌توجه بوده‌اند. سعی ما این است که بگوییم توسعه بدون توجه به فرهنگ و هنر ناقص است و نمی‌تواند به اهداف خودش نائل شود.»

هنر اشتغال‌زا و ارزآور است

بهمن نامورمطلق به مبحث اشتغال‌زایی و ارزآوری هنر پرداخت و در این زمینه توضیح داد: «هنر به دو شکل می‌تواند در مباحث توسعه نقش تعیین‌­کننده ایفا کند که غالباً این موضوع مورد غفلت قرار می‌گیرد. نخست اینکه اگر هنر در کشور و در جهان توسعه یابد، بخش بزرگی از کشور توسعه خواهد یافت؛ یعنی با توجه به اشتغال چندین میلیون نفر در حوزه‌های مختلف و متنوع هنری، مانند سینما، تئاتر، صنایع‌دستی، تجسمی، توسعه این بخش توسعه بخش بزرگی از کشور است و اگر بتوانیم این بخش را توسعه دهیم، در واقع، بخش مهمی از پیکره جامعه را توسعه داده­ایم. اما نقش دیگری که می‌تواند بازی کند این است که اصولاً فرهنگ و هنر نقش محرک و پیش‌ران هم در توسعه بخش‌های دیگر دارند؛ یعنی شما به توسعه اقتصادی موفق نخواهید رسید، مگر اینکه به‌واسطه زبان هنری و فرهنگی بتوانید آن توسعه را توجیه و ذی‌نفعان این قسمت را اقناع کنید. اگر نتوانید اقناع کنید، حتی در بخش‌های غیرفرهنگی هم این توسعه به شکل بایسته و شایسته اتفاق نمی‌افتد.»

گردش مالی شرکت‌های فرهنگی و هنری بیش از صنایع نفتی و خودروسازی است

او به جایگاه هنر در برنامه توسعه پرداخت و اضافه کرد: «متأسفانه، هنر کشور در این برنامه‌ها جایگاه شایسته خود را نداشته و امیدواریم در برنامه هفتم توسعه به جایگاه خوبی دست پیدا کند. اگر می‌خواهیم فرهنگمان را صادر کنیم و در مقابل صادراتِ فرهنگ ارزآوری هم داشته باشیم و هویت و زیبایی‌شناسی خودمان را هم در داخل و هم در بیرون ترویج کنیم، باید به فرهنگ توجه کنیم. فرهنگ ما با صادرات نفت تکثیر نمی‌شود، اما با صادرات فیلم سینمایی یا موسیقی یا پویانمایی‌هایی که خیلی هم رشد پیدا کردند هم می‌توانیم هویتمان را توزیع و منتشر کنیم و هم در مقابلش ارزآوری کنیم. ما بخش هنر را جدّی نگرفتیم و با توجه به بضاعت‌ها و ظرفیت‌هایی که کشور ما برای خلق و آفرینش‌های هنری دارد می‌بایست از هنر بیشتر از صادرات نفتمان استفاده می‌کردیم. امروزه صنایع فیلم‌سازی هالیوود و بالیوود و گروه‌های موسیقی کشورها هم ارزآورند و هم اندیشه و زیبایی‌شناسی خود را صادر می‌کنند. در حال حاضر، گردش مالی بعضی از شرکت‌های هنری و فرهنگی به‌مراتب بیشتر از شرکت‌های نفتی و خودروسازی است.»

بی‌توجهی به هنر موجب تغییر سبک زندگی و هویت ایرانی‌اسلامی می‌شود

رئیس فرهنگستان هنر انتشار اندیشه و سبک زندگی و تغییر هویت ملی و میهنی را نتیجه بی‌توجهی به فرهنگ و هنر دانست و در این زمینه گفت: «بی‌توجهی به هنر موجب تغییر سبک زندگی و هویت ایرانی‌اسلامی می‌شود. ما کشوری با فرهنگی غنی و قدمت بسیار داریم، باید از این فرصت به نحو احسن استفاده کنیم. این امر به هوشمندی برنامه‌نویسان نیاز دارد که از این فرصت استفاده کنند. به خاطر همین موضوع تأکید می‌کنیم که افزون بر اینکه زیبایی‌شناسی ما منتشر نمی‌شود، زیبایی‌شناسی دیگران نزد ما منتشر می‌شود و سبک زندگی ما را تغییر می‌دهد. به جای اینکه همیشه سرمایه‌گذاری خود را در بخش‌هایی که دائماً ضرر هم می‌دهد متمرکز کنیم، باید در بخش فرهنگ و هنر نیز سرمایه‌گذاری کنیم که در این صورت، هم در داخل سبک زندگی خودمان را ترویج می‌کنیم و هم به بیرون از ایران صادر می‌کنیم و هم اشتغال‌زایی و درآمدزایی خواهیم داشت. هنر با انسان معنا پیدا می‌کند و با پیشرفت فناوری به حضور هنرمند هم نیاز است.»

ما نیازمند برنامه‌ریزی در زمینه هنر با نگاه جهانی هستیم

او هنر را یکی از عناصر پیش‌ران توسعه در عرصه جهانی دانست که باید با نگاه جهانی مورد توجه قرار گیرد و در این زمینه تصریح کرد: «هم‌اکنون، در جهانی زندگی می‌کنیم که مسائل دولت‌ها و ملت‌ها در هم تنیده شده است. در برنامه‌های توسعه، باید به این درهم‌تنیدگی جهانی توجه کنیم و در برنامه‌ها سطح گسترده‌ای اعم از مخاطبان داخلی و خارجی را در نظر بگیریم؛ به‌عنوان مثال، در حوزه فرش، اگر امروز با رکودی مواجه شده‌ایم، به این علت است که در مباحث زیبایی‌شناسی فرش به تغییراتی که در بیرون از مرزها و در سبک زندگی خارجی‌ها اتفاق افتاد توجه نکردیم؛ پس صادرات فرش ایرانی با رکود مواجه شد و کشورهایی که صاحب فرش نبودند گوی سبقت را از ما ربودند. پس در برنامه‌ریزی،‌ علاوه بر نگاه به داخل کشور، باید نگاهی هم به مخاطب جهانی بیفکنیم. در هر صورت، هنر می‌تواند برای ما، در مقایسه با بسیاری از کشورهای جهان، مزیتی نسبی محسوب شود؛ زیرا ما هم تجربه و تاریخ هنرمان متمایز است و هم نیروی انسانی بسیار خوبی برای این کار داریم و حیف است که از این مواهب استفاده نشود و با وجود این همه ظرفیت‌ها و استعدادها، کشور ما گرفتار عدم توسعه هنری یا عدم توسعه پایدار شود.»

برنامه هفتم توسعه موقعیتی استثنایی برای ترمیم زیرساخت‌های هنری کشور است

رئیس فرهنگستان هنر، در پایان سخنان خود، استفاده از برنامه هفتم توسعه را برای رفع عقب‌ماندگی‌ها در زمینه هنر ضروری دانست و آن را موقعیتی استثنایی برای ترمیم زیرساخت‌های هنری کشور برشمرد و در این زمینه خاطرنشان کرد: «نگاه شایسته به هنر در برنامه هفتم توسعه، علاوه بر جبران برخی از عقب‌ماندگی‌های حوزه هنر، ما را به سمت آینده‌ای متعالی سوق می‌دهد و موجب توسعه پایدار خواهد شد. اگر این فرصت را از دست دهیم، در آینده، شکاف‌ها بیشتر و جبران‌نشدنی خواهد شد. مطمئناً، با توزیع عادلانه امکانات در سطح کشور و ترمیم زیرساخت‌های عرصه فرهنگ و هنر، علاوه بر شکوفایی فرهنگ و هنر کشور، در دیگر عرصه‌های تولید، تحقیق و آموزش نیز شاهد بخش قوی، سودمند و پیش‌ران در عرصه توسعه خواهیم بود.»