توصیه محققان به ترویج سبک زندگی سالم در بین نوجوانان ایرانی

به گزارش عصرقائم، بیماری‌های قلبی عروقی؛ علت اصلی ناتوانی و مرگ‌ومیر در سراسر جهان است. همچنین بروز بالای بیماری‌های قلبی عروقی و مرگ‌ومیر زودرس، یک مشکل مهم در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (منطقه MENA) است.

از آن‌جایی که سلامت قلب و عروق در اوایل زندگی، با بیماری‌های قلبی عروقی در بزرگسالی، ارتباط زیادی دارد؛ بررسی عوامل خطر این بیماری‌ها در کودکی و نوجوانی اهمیت زیادی دارد. در میان نوجوانان ساکن منطقه MENA، یک روند روبه‌افزایش در سبک زندگی ناسالم و همچنین عوامل خطر بیماری‌های قلبی عروقی وجود دارد که منجر به بروز ناتوانی‌ها و مرگ‌ومیر زودرس می‌شود.

در سال ۲۰۱۰، انجمن قلب آمریکا مفهوم «سلامت ایده‌آل قلب و عروق» را برای اندازه‌گیری سلامت قلب و عروق معرفی کرد. این مفهوم شامل چهار رفتار ایده‌آل؛ عدم سیگار کشیدن، فعالیت بدنی، شاخص توده بدنی طبیعی (BMI) و رژیم غذایی سالم و همچنین سه عامل سلامت ایده‌آل قلب و عروق؛ سطح طبیعی گلوکز، فشار خون و کلسترول تام خون است. با استفاده از این شاخص‌ها، پژوهشگران می‌توانند سلامت قلب و عروق افراد را اندازه‌گیری کنند.

اگرچه چندین مطالعه در منطقه منا شیوع عوامل خطر خاص بیماری‌های قلبی عروقی و سندرم متابولیک را در بین نوجوانان مورد بررسی قرار داده است؛ ولی هیچ اطلاعاتی در مورد روند کلی سلامت ایده‌آل قلب و عروق در بین نوجوانان وجود ندارد. به همین دلیل؛ محققان پژوهشکده غدد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تغییراتی که شیوع سلامت ایده‌آل قلب و عروق را طی یک دهه داشته، در گروهی از نوجوانان ۱۲ تا ۱۹ ساله تهرانی بررسی کردند.

داده‌های موردنیاز این مطالعه در چارچوب مطالعه قند و لیپید تهران جمع‌آوری شد. مطالعه قند و لیپید تهران؛ یک مطالعه بزرگ آینده‌نگر مستمر مبتنی بر جمعیت است که عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر را بررسی می‌کند و سبک زندگی سالم را در منطقه ۱۳ تهران ترویج می‌کند. این مطالعه از سال ۱۳۷۷ آغاز شده و در آن هر سه سال یک‌بار، افراد را پیگیری می‌کنند.

در این مطالعه ۲۶۷ نوجوان ۱۲ تا ۱۹ در سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۶ و ۳۳۶ نوجوان در سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۵ مورد بررسی قرار گرفتند و شاخص توده بدنی، کلسترول تام، فشار خون، فعالیت بدنی، قند خون ناشتا، وضعیت سیگار کشیدن و میزان دریافت‌های غذایی در نوجوانان شرکت‌کننده در این مطالعه اندازه‌گیری شد.

یافته‌های این مطالعه حاکی از این است که سلامت قلب و عروق نوجوانان شهر تهران طی یک دهه بدتر شده و این روند در مورد قند خون و فشار خون، برجسته‌تر است. همچنین مشخص شد که عموماً پسران نسبت به دختران با احتمال بیشتری معیارهای سلامت قلب و عروق ایده‌آل را دارند.

این یافته‌ها نشان می‌دهد که باید برنامه‌های مداخله‌ای مؤثری برای ترویج سبک زندگی سالم در میان نوجوانان ایرانی، به خصوص دختران انجام شود.

این مطالعه دارای محدودیت‌هایی نیز بود. از جمله این‌که هیچ اطلاعاتی در مورد معیارهای وضعیت گلوکز خون، شاخص توده بدن، سیگار کشیدن، رژیم غذایی و فشار خون والدین نوجوانان شرکت‌کننده در این مطالعه وجود نداشت و این داده‌ها می‌توانست در ارزیابی نقش زمینه ژنتیکی افراد مفید باشد. همچنین در این مطالعه، با وجود این‌که متغیرهای مخدوش‌کننده اصلی در نظر گرفته شد، ولی ممکن است متغیرهای دیگری مانند شاخص‌های التهابی و مرحله بلوغ وجود داشته باشد که مد نظر قرار نگرفته است.

به گفته پژوهشگران این تحقیق؛ باید توجه داشت که این مطالعه بر روی نوجوانان ساکن شهر تهران انجام شده است و بنابراین ممکن است، تعمیم یافته‌های این تحقیق به سایر نقاط کشور؛ به‌ویژه مناطق روستایی، امکان‌پذیر نباشد.

یافته‌های این مطالعه مردادماه سال جاری، به صورت مقاله علمی با عنوان «Changes in ideal cardiovascular health among Iranian adolescents: 2007–۲۰۰۸ to 2015–۲۰۱۷» در مجله BMC Pediatrics منتشر شده است.

در انجام این تحقیق گلاله اصغری، پروین میرمیران، علیرضا رضائی‌منش، مریم مهدوی، فریدون عزیزی و فرزاد حدائق؛ محققان پژوهشکده علوم غدد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با یکدیگر مشارکت داشتند.