سند نظام ملی نوآوری در بوته نقد مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت

به گزارش عصرقائم، هفتمین نشست از سلسله نشست‌های اندیشه‌ورزی اندیشکده چرخه نوآوری و پنجمین جلسه گروه ارتباطات بین‌الملل مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با حضور مصطفی صفدری رنجبر عضو هیات علمی دانشگاه تهران و مشاور معاونت فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و نوآوری و فرزام پوراصغر رییس گروه توسعه پایدار امور برنامه‌ریزی، نظارت و آمایش سرزمین سازمان برنامه بودجه برگزار شد.

در این نشست که به صورت وبیناتور برگزار شد، صفدری با موضوع «هم‌افزایی تدوین سند نظام ملی نوآوری در حوزه آموزش عالی» و پوراصغر با موضوع «فراز و فرودهای شاخص‌های پیشرفت و توسعه یافتگی در ایران و جهان، بررسی تجربیات جهانی، چالش‌ها و راه‌کارها» سخنرانی کردند.

در ادامه رییس و اعضای اندیشکده چرخه نوآوری به نقد و بررسی موضوع مطرح شده پرداختند.

پاشینه آشیل وزارت علوم در نظام ملی نوآوری تامین بودجه مالی است

مصطفی صفدری مشاور معاونت فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و نوآوری سخنانش را به تشریح جزییات سند نظام ملی نوآوری در حوزه آموزش عالی اختصاص داد و گفت: امیدوارم به جای نوشتن یک سند روی کاغذ که قابلیت اجرایی هم ندارد توانسته باشیم سندی بنویسیم که مشارکت بخش‌های مختلف علمی و اجرایی را به دست بیاورد همچنین امیدوارم این سند توانسته باشد مسئله‌محور و عملگرا باشد به این منظور نیازمند نوشته شدن ۲۰ تا ۳۰ آیین‌نامه و شیوه‌نامه اجرایی بعد از نهایی شدن است.

وی خاطرنشان کرد: در این سند شورای سیاستگذاری با حضور وزیر علوم و معاونان همه وزارتخانه‌ها جلساتش را برگزار کرده است، همچنین در سند مذکور بنگاه‌های اقتصادی دولتی و غیردولتی مشارکت دارند. در کنار این کار سند نظام نوآوری را تحلیل کردیم و نقش‌ها و فعالیت‌های بازیگران را مشخص کردیم.

وی متذکر شد: پاشینه آشیل وزارت علوم در نظام ملی نوآوری تامین بودجه مالی است علاوه بر آن هیچ پیش‌بینی‌ایی برای حمایت از طرح‌ها و ایده‌ها نخبگان دانشگاهی نکرده است. وزیر علوم بداند که در شاخص‌های مهمی چون نرخ ثبت اختراعات و مهاجرت نخبگان در نظام نوآوری با چالش روبرو هستیم.

باید تلاش کرد تا سند الگو در برنامه هفتم توسعه و نقشه جامع علمی کشور بنشیند

در ادامه نشست طباییان عضو اندیشکده چرخه نوآوری گفت: شما به تشریح رویکرد تدوین سند پرداختید و این کار حول مدیران و افراد می‌چرخد در حالی که نظام ملی نواوری کشور پر نقص و آشفته است و ایرادش این است که اجزای شبکه هیچ ارتباطی با یکدیگر ندارند. به همین دلیل باید تلاش کرد تا این سند در برنامه هفتم توسعه و نقشه جامع علمی کشور بنشیند تا دیگر دستگاه‌ها و افراد به صورت جزیره‌ای رفتار نکنند. نوشتن سند در چنین فضایی به هیچ کاری نمی‌آید و افراد و دستگاه‌ها کار خودشان را می‌کنند و با سایر دستگاه‌ها کار نمی‌کنند چون معتقدند با مخالفت آنان روبرو می‌شوند به همین دلیل ترجیح میدهند تک روی کنند.

کریمی قهرودی دیگر عضو اندیشکده چرخه نوآوری در ادامه گفت: مبانی و رویکرد به نظام ملی نوآوری شاهد تغییرات شگرفی در جهان است و شما و دوستان‌تان باید متوجه بازی قدرت و روابط بین کنشگران در میدان مسائل و مشکلات باشید. سوالم از شما این است که این نظام قرار است به چه مسئله و چالشی بپردازد و حل کند؟ ایده‌های شما چیست؟

هم‌چنین میرقاسمی دیگر عضو اندیشکده چرخه نوآوری معتقد است: در کالبد شکافی نظام آموزش عالی و وزارت آموزش و پرورش، مسئله پرورش تعطیل است و دانش‌آموزان طوطی‌واری آموزش می‌بینند و در دانشگاه‌ها نیز با همین روند مواجهیم. بدتر از آن برخی اساتید، دانشجویان‌شان را مجبور می‌کنند مطالعات، پژوهش‌ها و تحقیقات‌شان انجام داده را به نام اساتید خود ثبت کنند. در نظام حاکم بر اساتید نیز اساتید مجبور به گرفتن آی اس آی شده اند و هیچ دانشگاهی به توسعه منطقه علمی خود ندارد.

توجه به قابلیت‌ها و ظرفیت‌های کشور در جایگاه خودش در سند الگو ضروری است

پوراصغر رییس گروه توسعه پایدار امور برنامه‌ریزی، نظارت و آمایش سرزمین سازمان برنامه بودجه هم در ادامه این نشست ابراز عقیده کرد: نظام ملی فاقد یکپارچگی است. اقتصاد رانتیِ پوپولیستیِ یارانه‌ای هم در این یکپارچگی مغفول مانده است. در بخش نظامی به این دلیل موفق می‌شویم که نرخ آر اند دی – تحقیق و توسعه – بالاست و به آن بودجه داده شده است. نرخ بازگشت سرمایه در نظام ملی رعایت نشده است. فاتحه نرخ آر اند دی – تحقیق و توسعه – هزینه در بخش دولتی خوانده شده است.

وی ادامه داد: فارغ‌التحصیل دانشجوی دانشگاه هارواد آمریکا مشخص است که بعد از فارغ‌التحصیلی کجا شاغل خواهد شد اما همین فارغ‌التحصیل در ایران محکوم به کار در اسنپ می‌شود.

هادی اکبرزاده معاون مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت هم گفت: آیا سند ملی ابتدا باید به صورت بخشی تدوین شود و بعدا همه اسناد ملی با یکدیگر تلفیق شود یا از همان ابتدا با مشارکت بخشهای مختلف، یک سند ملی واحد و پیوسته نوشته شود؟ وزارت علوم باید به سند واحد نظام ملی نواوری فکر کند. ضمانت و الزامات اجرا هم باید از ابتدا برایش تدبیر کرد. توجه به قابلیتها و ظرفیت‌های کشور نیز باید جایگاه خودش را در این سند داشته باشد.

حسین سالارآملی، رییس اندیشکده چرخه نوآوری الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت هم گفت: در ادامه کاری که آغاز کرده‌اید اصلا شک نکنید. اندیشکده چرخه نوآوری بی‌شک در کنار شما و وزارت علوم برای تهیه نهایی سند نظام ملی نوآوری است. توسعه سرمایه اجتماعی هم قطعا باید مورد توجه شما باشد.