بازخوانی حرف‌های فرخ‌نژاد و میرعلایی درباره “دریاقلی”

به گزارش عصرقائم،

پس از سقوط خرمشهر در دوران جنگ، با نزدیک شدن دشمن به «بهمنشیر»، عملا آبادان در محاصر افتاده بود و در این شرایط «دریاقلی» حضور یافت و بنیانگذار حرکتی شد که بعدها رادیو عراق به صراحت اعلام کرد که شخصی به نام «دریاقلی سورانی» طرح عملیات عراق در آبادان را با شکست مواجه کرده است.

در روز اجرای عملیات (هشتم آبان ۱۳۵۹) دریاقلی به همراه پسرش در همان محل کارش در «ذوالفقاریه» مشغول کار بود که متوجه عبور سربازان عراقی از بهمنشیر شد. عراقی‌ها اصلا تصور نمی‌کردند کسی در آن حوالی باشد و با خیال راحت در حال عبور از عرض رودخانه بودند. او ابتدا اقدام به شناسایی دشمن کرد و پس از آن در حالی که هم خودرو سواری و هم موتور داشت برای این‌که عراقی‌ها متوجه حضورش نشوند بلافاصله با دوچرخه‌ای به طرف آبادان به راه افتاد و مسیر ۹ کیلومتری آن را به سرعت طی کرد و خبر را به شهر رساند.

همزمان با سالروز اجرای عملیات «کوی ذوالفقاری» در هشتم آبان‌ماه که منجر به شهادت دریاقلی سورانی شد، یک میزگرد سینمایی از سازندگان فیلم «شب واقعه» بازخوانی خواهد شد که در ایسنا برگزار شده بود.

«شب واقعه» به کارگردانی شهرام اسدی حدود ۱۱ سال قبل در سینماها اکران شد و در همان مقطع احمد میرعلایی -تهیه‌کننده – و بازیگر اصلی‌ فیلم حمید فرخ‌نژاد در ایسنا حضور یافتند.

داستان این فیلم در مقطعی روایت می‌شود که چهل روز بعد از آغاز جنگ ایران و عراق، دریاقلی سورانی پس از آن که خانواده‌اش را از شهر آبادان راهی می‌کند، به اوراق فروشی خود در حاشیه بهمنشیر برمی‌گردد و بعد با اتفاق‌هایی روبرو می‌شود.

میرعلایی درباره چگونگی تولید این فیلم گفته بود: من برای بازدید از لوکیشن فیلم‌های مختلف به آبادان می‌رفتم و می دیدم که مردم درباره شخصی به نام «دریاقلی سورانی» که صاحب یک گاراژ بود و توانست آبادان را نجات دهد، صحبت می‌کردند که برایم بسیار جذاب بود. پس از مدتی، آقای دهقانی معاون فرهنگی موسسه شاهد، من و آقای اسدی برای جلسه‌ای دعوت شدیم تا درباره این فیلم صحبت کنیم. پیش از این جلسه، آقای حبیب احمدزاده تحقیقاتی درباره شخصیت «دریاقلی» کرده بود و آقای همایون شهنواز نیز بر اساس آن، فیلمنامه‌ای را از این قهرمان ملی تهیه و در اختیار بنیاد شهید قرار داده بود. پس از آن، آقای اسدی که بسیار علاقمند بود این فیلم را بسازد برای بازنویسی اجرایی چندین بار به آبادان رفته و حتی با همرزمان دریاقلی هم صحبت کردند تا رفته رفته فیلمنامه «شب واقعه» شکل گرفت.

او درباره میزان وفاداری فیلم به شخصیت دریاقلی هم گفته بود: این موضوع را می‌توان از چند منظر بررسی کرد. از نظر فیزیک شخصیت، ما سعی کردیم که کاملا به فیزیک اصلی دریاقلی وفادار بمانیم که البته این موضوع کار آقای فرخ نژاد را سخت می‌کرد. جالب است که بدانید دریاقلی هنگامی که در بیمارستان بوعلی تهران فوت کرد به عنوان یک ناشناس در بهشت زهرا (س) دفن شد و خانواده‌اش توانستند او را از روی استخوان کتفش که شکسته بود تشخیص دهند. ما نیز سعی کردیم چنین شاخصه فیزیکی‌ای را در فیلم رعایت کنیم. استفاده از چنین فیزیکی برای کتف یک شخصیت خیلی سخت است اما آقای فرخ‌نژاد با توانمندی بسیار بالایشان توانستند به خوبی چنین چیزی را نمایش دهند و بازی‌اش در این فیلم بسیار متفاوت‌تر از کارهای دیگرش است. البته در نوع دیالوگ گویی شخصیت «دریاقلی» نیز آقای فرخ نژاد به همراه آقای اسدی تلاش زیادی کردند و در رفت و آمدهای مختلف از خانواده دریاقلی کمک گرفتند.

وی درباره دلایل انتخاب حمید فرخ نژاد به عنوان نقش اول «شب واقعه» که بابت این فیلم جایزه بازیگری آسیاپاسیفیک را نیز گرفت، عنوان کرده بود: زمانی که ما درباره سپردن نقش دریاقلی به آقای فرخ‌نژاد صحبت می‌کردیم، ایشان خارج از کشور بودند. از ابتدا فکر می‌کردیم آقای فرخ نژاد به دلیل همشهری بودنشان با دریاقلی سورانی، ته لهجه آبادانی‌ و همچنین نوع بازی‌اش می‌تواند گزینه مناسبی باشد.

فرخ‌نژاد هم درباره شناختش از «دریاقلی» اظهار کرده بود: این شخصیت را بومی‌های آبادان همه می‌شناسند، در نوار مرزی تنها شهری که سقوط نمی‌کند آبادان است که مقداری به جغرافیای این شهر برمی‌گردد و مقداری هم کار مهمی که دریاقلی کرده است. من در پرونده کاری‌ام فیلم‌های زیادی دارم اما تنها به بعضی از آنها افتخار می‌کنم که «شب واقعه» یکی از آنها است، من به این فیلم ایمان دارم.

این بازیگر همچنین گفته بود: متاسفانه فیلم‌های جنگی با نوع پرداخت‌شان، افراد را خارج از حیطه آدم‌های عادی نشان می‌دهند در حالی که در «شب واقعه» سعی شده است به یک آدم معمولی پرداخته شود که شاید گذشته موجهی هم نداشته اما جایی که لازم است از کلیت وجه مشترک همه ما دفاع می‌کند و یک حماسه تاریخی خلق می‌کند. تمام هم و غم ما در ساخت «شب واقعه» این بود که فیلمی خارج از شخصیت‌های کلیشه‌ای که در فیلم‌های جنگی نشان داده می‌شود، بسازیم. در اکثر فیلم‌های جنگی تکلیف شخصیت داستان از اول تا آخر فیلم مشخص است. در این فیلم‌ها فرشته‌، فرشته و شیطان‌، شیطان است. اما ما باید در «شب واقعه» در ۹۰ دقیقه یک تحول عمیق ۱۸۰ درجه‌ای را در شخصیت اصلی داستان نشان می‌دادیم بطوریکه شخصیت شعاری نشود و تماشاگر آنرا باور کند. من مطمئن هستم که با این نگاه، «شب واقعه» به عنوان یک اثر ملی و آرمانگرایانه برای ایرانیان خارج از کشور نیز جذاب است.

مشروح این نشست که در دی‌ماه سال ۱۳۹۰ برگزار شده بود در لینک زیر بازنشر می‌شود.

ناگفته‌های میرعلایی و فرخ‌نژاد از «شب واقعه»