۹ نکته درباره اما و اگرهای حفاظت از یک گونه در معرض انقراض

نسل یوز آسیایی که زمانی در گستره وسیعی از غرب این قاره از سوریه و عربستان تا هندوستان و ترکمنستان پراکنده بود، از ۲۰ سال پیش جز در ایران منقرض شده است. در حال حاضر زیستگاه یوزپلنگ آسیایی فقط به ایران که از ۴۸ سال پیش برنامه حفاظتی خود را برای نگهداری نسل این حیوان آغاز کرده، محدود می‌شود، به همین دلیل است که امروزه به یوز آسیایی، یوز ایرانی نیز گفته می‌شود.

به گزارش عصرقائم، یوزپلنگ ایرانی، گونه‌ای در معرض انقراض است که در سال‌های اخیر با استفاده از روش‌های مختلفی از جمله حفاظت از زیستگاه‌ها و تکثیر در اسارت سعی در جلوگیری از انقراض این گونه با ارزش شده است، اما همچنان با تهدیداتی مانند تصادفات جاده‌ای دست و پنجه نرم می‌کند. به جهت اهمیت موضوع حفاظت از این گونه به ۹ نکته از مرضیه موسوی – کارشناس پستانداران گوشتخوار دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست – اشاره می‌کنیم:

*برای شناسایی دقیق و به دست آوردن آماری از تعداد یوزهای موجود در طبیعت به تجهیزاتی مانند دوربین‌های تله‌ای نیاز داریم اما براساس مشاهدات انجام شده توسط انجمن یوز با استفاده از دوربین‌ گذاری‌های انجام شده می‌توان گفت کمتر از ۲۵ فرد یوز در طبیعت و شرایط تکثیر در اسارت در کشور داریم البته در خردادماه سال جاری انجمن یوز تعداد یوزپلنگ‌های موجود در کشور را کمتر از ۳۰ فرد تخمین زد.

*۱۲ فرد از این تعداد یوزهای بالغی هستند که پس از شناسایی، شناسنامه‌دار نیز شده‌اند. اخیرا خانواده‌های جدیدی نیز در توران مشاهده شده‌اند که باید وضعیت ماندگاری آن‌ها را بررسی کرد.

*نمی‌توان گفت این آمار دقیق است چراکه آمار یوز از ابتدا بر پایه حدس و گمان بوده است. بعضا تعدادی از یوزها خارج از زیستگاه‌های حفاظت شده هستند و نمی‌توان به پایش آن‌ها پرداخت چون وسعت زیستگاه‌های یوز بسیار گسترده است همچنین این گونه به‌طور دائم در حال مهاجرت بین زیستگاه‌ها است و محیط‌بانان بدون تجهیزات پایش نمی‌توانند اقدامی انجام دهند حتی تنها زیستگاه توران را نیز به علت کمبود تعداد دوربین‌ها نمی‌توان به طور کامل دوربین‌گذاری کرد.

*برای آمارگیری دقیق و سیستماتیک باید کل مناطق حضور یوز یا حداقل توران – که دارای جمعیت زادآور است و می‌دانیم جمعیت قابل توجهی یوز در آن وجود دارد – را به تعداد بسیاری دوربین تله‌ای مجهز کنیم. عکس‌های گرفته شده با دوربین وارد نرم‌افزار می‌شود و یوزها را شناسایی می‌کند. تفاوت آن‌ها را به نسبت یکدیگر تفکیک می‌کند. این اقدام تعداد بسیاری نیرو، دوربین و تیم پایش قوی در مناطق را می‌طلبد. نیروها به‌صورت تمام وقت باید در مناطق دوربین‌ها را رصد و منطقه را پایش کنند.

*به حداقل ۱۲۰ تا ۲۰۰ دوربین نیاز داریم. هرچه تعداد دوربین‌ها بیشتر باشد، کیفیت کار نیز افزایش می‌یابد و آمار بهتر و دقیق‌تری خواهیم داشت.

*برنامه‌های بسیاری در سازمان برای حفاظت از یوز داریم. همه نیز معتقد هستند که یوز گونه‌ای در معرض انقراض است و نباید به سرنوشت شیر ایرانی و ببر مازندران دچار شود اما در عمل از نظر بودجه سازمان حمایت نمی‌شود. به عنوان نمونه برای ایمن‌سازی جاده‌ها جلسات بسیاری برگزار و قرار شد تا با کمک‌های مالی این اقدام انجام شود اما هنوز اقدام خاصی صورت نگرفته چراکه حمایت مالی نشده است. مشاهدات ما و گفته‌های همکارمان نشان‌دهنده آن است که بسیار با کمبود بودجه و منابع مالی مواجه هستیم. سازمان منتظر تزریق بودجه است و در صورت تامین آن برنامه‌های خود را انجام خواهیم داد.

*یوز نماد ملی ما است و جای تاسف است که بودجه برای حفاظت و پایش از آن را نداریم البته اقداماتی از طریق حامیان مالی علاقه‌مند صورت گرفته است تا با تزریق مالی آن‌ها بتوان اندک اقداماتی را انجام داد.

بیشتر بخوانید: کمبود بودجه برای حفاظت از یک نماد ملی

*موضوع ایمن‌سازی جاده‌ها بسیار دارای اهمیت است و هرچه ما دیر شروع به انجام آن کنیم، ضرربیشتری خواهیم کرد چراکه احتمال تلف شدن یوز دیگری از اندک تعداد باقیمانده از آن‌ها هنوز وجود دارد. هنوز اقدام خاصی برای ایمن‌سازی جاده‌ها انجام نشده است و دستگاه‌های متولی مانند وزارت راه و شهرسازی نیز همکاری لازم را نمی‌کنند. وزارت راه مناقصه را برای ایمن‌سازی برگزار کرده تا با هر شرکتی که آن را برنده شود به ایمن‌سازی جاده‌ها بپردازد اما انجام کارهای اداری زمان‌بر است و ما نیز در حال از دست دادن زمان هستیم چراکه این اقدام باید هرچه سریع‌تر انجام شود.

*دولت باید بودجه‌ای در اندازه حفاظت از یوز را درنظر بگیرد تا سازمان تمامی اقدامات لازم را انجام دهد و معطل بودجه و منابع مالی نماند.