توضیح وزارت صمت به انتقاد از انتشار قطره چکانی آمار

به گزارش عصرقائم، روز گذشته ، گزارشی با عنوان “جزئیاتی که وزیر صمت مطرح نکرد” منتشر کرد که در آن به موضوع توقف ارائه آمار و اطلاعات صنعت، معدن و تجارت اشاره شده بود. چند روز قبل، وزیر صمت در یک برنامه تلویزیونی برای توضیح درباره بهبود وضعیت تولید به آمار رشد اقتصادی بخش صنعت در مرکز آمار یا بانک مرکزی استناد کرده بود؛ این در حالی است که از مرداد ماه امسال این وزارتخانه آمار و اطلاعاتی درباره وضعیت صنعت، معدن و تجارت منتشر نکرده است.

روابط عمومی وزارت صنعت، معدن و تجارت امروز با صدور جوابیه‌ای به این گزارش واکنش نشان داده که در آن به آمار و اطلاعات بیشتری از مرکز آمار و بانک مرکزی برای نشان دادن بهبود وضعیت صنعت کشور اشاره کرده است.

آمارهای مربوط به عملکرد چهار و پنج ماهه این وزارتخانه حاکی از کاهش ۳۸.۶ و ۱۲.۱ درصدی صدور جواز تاسیس و پروانه بهره برداری بوده که به ترتیب نشان دهنده تمایل سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در بخش تولید و واحدهایی است که فعالیت خود را آغاز کردند.

در مدت پنج ماهه امسال وضعیت تولید کالاهای منتخب صنعتی نیز نشان می‌دهد  از ۱۹ کالای منتخب صنعتی که وضعیت تولید آن‌ها منتشر شده، تولید ۱۳ کالا افزایش یافته است. بر این اساس تولید یک کالا بیش از ۱۰۰ درصد، تولید دو کالا بیش از ۵۰ درصد، دو کالا بیش از ۲۰ (تا ۵۰ درصد)، یک کالا ۱۰ تا ۲۰ درصد و هفت کالا کمتر از ۱۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته و تولید شش کالا نیز کاهش یافته است.

متن جوابیه وزارت صمت به این شرح است: “خبرگزاری ایسنا در مطلبی با عنوان «جزئیاتی که وزیر صمت مطرح نکرد»، از این که وزیر صمت برای توضیح بهبود وضعیت تولیدات صنعتی و معدنی، به آمارهای بانک مرکزی و مرکز آمار استناد کرده اما به آمار تولیدی خود وزارتخانه استناد نکرده، ابراز گلایه کرده است. در پاسخ به این مطلب می‌توان به شعر زیر اکتفا کرد: خوشتر آن باشد که سرّ دلبران  گفته آید در حدیث دیگران‌.

شایان ذکر است اگر وزیر صمت برای اثبات وضعیت رو به بهبود بخش‌های صنعت و معدن به آمارهای خود وزارتخانه استناد می‌کرد، حتما رسانه‌های منتقد دولت ایراد می‌گرفتند که این آمار تولیدی خود وزارتخانه است و بهتر است به آمارهای سایر مراجع آماری خارج از وزارتخانه استناد شود. اکنون که وزیر صمت به آمارهای تولیدشده در خارج از وزارتخانه استناد می‌کند، رسانه‌های منتقد ایراد بنی‌اسرائیلی گرفته‌اند. جهت استحضار رسانه‌ها، گزارش عملکرد بخش صنعت بر مبنای آمارها و گزارش‌های مراجع رسمی کشور که همگی خارج از وزارت صمت هستند، ارائه می‌شود:

بر اساس گزارش بانک مرکزی، نرخ رشد ارزش افزوده گروه صنایع و معادن در تابستان ۱۴۰۱ به رقم ۹.۶ درصد رسید که در سالیان گذشته، “کم‌نظیر” است. رشد این گروه در نیمه اول سال گذشته منفی ۴/۴ درصد بود. رشد بخش صنعت در تابستان امسال ۷.۸درصد بوده در حالی که تابستان سال گذشته منفی ۹.۱ درصد بود. در تابستان امسال، رشد بخش معدن ۳.۷ درصد اعلام شده است، این در حالی است که رشد بخش معدن در تابستان سال گذشته منفی ۶.۳ درصد بود. بر اساس گزارش بانک مرکزی در نیمه اول امسال، رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در بخش ماشین‌آلات کشور به ۱۵ درصد رسید. رشد تشکیل سرمایه در بخش ماشین‌آلات به معنای افزایش تمایل سرمایه‌گذاری در بخش تولیدات صنعتی در کشور است. این رشد از سال ۱۳۹۳ به بعد یعنی در نیمه اول ۸ سال گذشته “بی‌نظیر” است. در سال‌های پس از برجام نیز چنین رشدی در زمینه تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در بخش ماشین‌آلات کشور محقق نشده بود.

نرخ رشد منفی تشکیل سرمایه در سال‌های اخیر، ظرفیت رشد اقتصادی را تا حدود زیادی از بین برده بود. از همین رو یکی از الزامات جدی بازگشت کشور به مسیر رشد اقتصادی، سرمایه‌گذاری کلان بخش خصوصی و دولتی برای جبران سرمایه‌های مستهلک شده در سال‌های اخیر و بازیابی توان تولید کشور برای رشد درآمد سرانه و غلبه بر فقر گسترده به‌جا مانده از دولت قبل است. در این شرایط، تشکیل سرمایه به عنوان جزء حیاتی در گزارش‌های رشد اقتصادی مطرح است به طوری که رشد آن، نوید آینده‌ای روشن از تداوم رشد اقتصادی، بهبود درآمد سرانه و کاهش تدریجی شدت و گسترده فقر در کشور را می‌دهد. تشکیل سرمایه در بخش ماشین‌آلات عمدتا به حوزه فعالیت وزارت صمت مربوط است و رشد چشمگیر آن بیانگر اثرگذاری سیاست‌های دولت سیزدهم در بخش صنعت و معدن است.

بر اساس گزارش مرکز آمار،‌ رشد بخش صنعت در سه‌ماهه اول امسال ۵.۱ درصد و در سه‌ماهه دوم ۴.۸ درصد بوده است. این در حالی است که در سه‌ماهه اول سال گذشته رشد بخش صنعت ۴.۹ درصد و در سه‌ماهه دوم ۲ درصد بود. در مقایسه با سال‌های ‌گذشته، رشد ۴.۹ درصدی بخش صنعت در نیمه اول سال جاری بالاترین رشد از سال ۱۳۹۷ به بعد است. در نیمه اول سال ۱۳۹۷ رشد بخش صنعت کشور منفی ۳.۸ درصد و ‌در نیمه اول سال ۱۳۹۸ منفی ۱.۶ درصد بود. در نیمه اول سال ۱۳۹۹ رشد بخش صنعت کشور مثبت شد اما کمتر از یک درصد بود و به ۰.۹ درصد رسید و در نیمه اول سال گذشته هم رشد ۳.۵ درصدی ثبت شد. رشد ۴.۹ درصدی بخش صنعت در سال جاری بیانگر جهش مناسب آن است.

همچنین بر اساس گزارش مرکز آمار، در تابستان ۱۴۰۱ تعداد شاغلان در بخش صنعت کشور به بیش از ۸ میلیون نفر رسید که در یک دهه اخیر، “بی‌سابقه” است. در تابستان امسال ۸ میلیون و ۲۹ هزار نفر در بخش صنعت کشور شاغل بوده‌اند. این در حالی است که در تابستان سال گذشته ۷ میلیون و ۹۰۷ هزار نفر در بخش صنعت کشور مشغول به کار بودند. بر این اساس در یک سال اخیر نزدیک به ۱۲۲ هزار نفر به تعداد شاغلان در بخش صنعت کشور افزوده شده است. در یک دهه اخیر تعداد شاغلان در بخش صنعت کشور در فصول تابستان بین ۶.۸ تا ۷.۹ میلیون نفر در نوسان بوده و این اولین بار است که رکورد بالای ۸ میلیون نفر شاغل در بخش صنعت کشور تحقق یافته است.

سیاست‌های وزارت صمت دولت سیزدهم در احیای واحدهای راکد و نیمه‌تعطیل، تامین مالی زنجیره‌ای صنایع و تولیدکنندگان تاثیر “قابل توجهی” در بهبود اشتغال در بخش صنعت کشور داشته است. از ابتدای دولت سیزدهم بیش از ۲۰۰۰ واحد راکد و نیمه‌تعطیل احیا شده است. بر اساس گزارش مرکز آمار، در بهار امسال رشد ارزش افزوده بخش صنعت ۵.۱ درصد بود که از ابتدای ۱۳۹۷ بالاترین رقم محسوب می‌شود.

بر اساس آمار پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی نیز شاخص تولید صنعتی شرکت‌های بورسی در آبان‌ماه نسبت به مدت مشابه سال قبل ۶٫۵ درصد رشد کرد تا برای ششمین ماه متوالی شاهد رشد مثبت این شاخص مهم بخش صنعت باشیم. بیش از ۲۸۰ شرکت صنعتی پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار و فرابورس که به صورت ماهانه گزارش تولید خود را منتشر می‌کنند بیشتر از نصف تولید کشور را در اختیار دارند. لذا با توجه به بررسی آمار این شرکت‌ها می‌توان وضعیت تغییرات تولید صنعت کشور را رصد کرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که شاخص مستخرج از داده‌های این شرکت‌ها هم‌راستا با شاخص تولید صنعتی کل کشور است. لذا این شاخص در زمانی که شاخص‌های رسمی کل کشور با تأخیر منتشر می‌شوند و تواتر فصلی دارند، می‌تواند جایگزین خوبی برای آنها باشد و وضعیت تغییرات ماهانه صنعت را نشان دهد.

بر اساس آمار پژوهشکده بانک مرکزی، پس از کاهش قابل توجه تولید صنعتی در نیمه دوم سال ۱۳۹۷ و ابتدای سال ۱۳۹۸، رشد تولید این بخش از فصل چهارم ۱۳۹۸ صنعت روند صعودی به خود گرفت و این روند صعودی تا خردادماه ۱۴۰۰ ادامه داشت. در سه فصل تابستان، پاییز و زمستان سال ۱۴۰۰ متأثر از آثار به جامانده از سیاست‌های اقتصادی دولت گذشته، روند رشد شاخص تولید صنعتی یک روند بدون نوسان در حول و حوش صفر بود. اما بهار سال ۱۴۰۱ با به ثمر نشستن سیاست‌های وزارت صمت دولت سیزدهم با رشد مثبت شاخص تولید صنعتی آغاز شد.
این روند مثبت در ماه‌های تابستان نیز ادامه پیدا کرد و شاخص تولید صنعتی در ماه‌های تابستان ۱۴۰۱ بین ۶ تا بیش از ۷ درصد رشد کرد. شاخص تولید صنعتی در اولین ماه پاییز ۷٫۲ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد کرد که بیشترین نرخ رشد در یک سال اخیر بوده است. در آبان ماه رشد شاخص تولید صنعتی به ۶٫۵ درصد رسید که همچنان رقم بالایی محسوب می‌شود. همچنین بر اساس گزارش پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، رشد شاخص تولید صنعت خودروسازی و قطعات و صنعت ماشین‌آلات و تجهیزات در چندماهه اخیر نسبت به سال قبل بیشتر از سایر صنایع بوده است.

مرکز پژوهش‌های مجلس نیز در گزارش «پایش بخش حقیقی اقتصاد ایران در آبان ماه ۱۴۰۱ بخش صنعت و معدن» نوشته است:‌ در آبان ماه ۱۴۰۱، شاخص تولید و فروش شرکت‌های صنعتی بورسی از ابتدای دوره محاسبه شاخص (ابتدای ۱۳۹۷ تاکنون) عملکرد کم‌نظیری داشته است؛ در این ماه شاخص تولید و فروش نسبت به ماه مشابه سال قبل به ترتیب با افزایش ۸.۲ و ۱۴.۴ درصدی و نسبت به مهرماه امسال با افزایش ۷.۴ و ۱۴.۵ درصدی مواجه شده است.

همچنین در هشت ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل، شاخص تولید شرکت‌های صنعتی بورسی رشد ۵ درصدی را ثبت کرده است. رشد شاخص فروش شرکت‌های صنعتی بورسی نیز در هشت ماه امسال ۹.۶ درصد بوده است. در آبان ماه ۱۴۰۱ رشته فعالیت خودرو و قطعات بر مبنای شرکت‌های بورسی رکورد جدیدی ثبت کرده است و شاخص تولید و فروش آن به ترتیب رشد ۴۷.۳ و ۶۷.۲ درصدی را نسبت به ماه مشابه سال قبل ثبت کرده است. هم‌چنین، در آبان ماه ۱۴۰۱ شاخص تولید و فروش رشته فعالیت فلزات پایه برمبنای شرکت‌های بورسی، نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش ۶ درصدی و افزایش ۳.۲ درصدی داشته است. طی آبان ماه ۱۴۰۱، نسبت به مشابه سال قبل ۱۲ رشته فعالیت افزایش در شاخص تولید و ۳ رشته فعالیت کاهش در شاخص تولید داشته‌اند. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به صورت ماهیانه شاخص تولید، فروش و قیمت ۳۰۲ شرکت صنعتی بورسی را محاسبه می‌کند.

شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی که در فصل بهار سال ۱۴۰۱ افزایش ۳.۰ درصدی نسبت به فصل بهار سال قبل را به ثبت رسانده بود، در فصل تابستان سال جاری نیز با افزایش ۱۰.۲ درصدی نسبت به فصل مشابه سال قبل همراه شد. بر اساس گزارش بانک مرکزی، شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی (۱۰۰ نفر کارکن و بیش‌تر) که در فصل بهار سال ۱۴۰۱ افزایش ۳.۰ درصدی نسبت به فصل بهار سال قبل را به ثبت رسانده بود، در فصل تابستان سال جاری نیز با افزایش قابل ملاحظه ۱۰.۲ درصدی نسبت به فصل مشابه سال قبل همراه شد. بر این اساس شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی در شش‌ماهه نخست سال ۱۴۰۱ از رشد ۶.۶ درصدی نسبت به نیمه نخست سال ۱۴۰۰ برخوردار شد.

با توجه به این که قریب به ۷۰ درصد از ارزش‌افزوده بخش صنعت به عملکرد تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی اختصاص دارد، رشد محقق‌شده شاخص تولید کارگاه‌های مزبور در دوره مورد گزارش نقش مهمی در رشد ۵.۸ درصدی ارزش‌افزوده بخش صنعت و به نوبه خود بر عملکرد ۳.۰ درصدی رشد اقتصادی در شش‌ماهه اول سال ۱۴۰۱ داشته است. بررسی عملکرد رشد شاخص مزبور به تفکیک رشته فعالیت‌های صنعتی (بر حسب کدهای ISIC دو رقمی) نشان می‌دهد که در نیمه نخست سال ۱۴۰۱، شاخص تولید ۲۱ گروه صنعتی از مجموع ۲۴ گروه صنعتی (با سهم ۸۶.۵ درصدی از شاخص کل) افزایش عملکرد داشتند؛ از مهمترین رشته فعالیت‌های صنعتی که بیشترین سهم را در رشد محقق شده شاخص مزبور در شش‌ماهه اول سال جاری داشته‌اند می‌توان به «صنایع تولید فلزات اساسی», «صـنایع ‌تولید وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیم‌تریلر» و «صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی» اشاره کرد که در نیمه نخست سال ۱۴۰۱ به ترتیب ۱۳.۴، ۲۰.۸ و ۳.۹ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش تولید داشته‌اند”.