وکیلیان پژوهشگر خوش‌فکر و نواندیش فولکلور ایران بود

به گزارش عصرقائم، مراسم یادبود زنده‌یاد «سیّداحمد وکیلیان»، فرهنگ‌پژوه، فولکلوریست و عضو شورای علمی دانشنامه فرهنگ مردم ایران، عصر جمعه، شانزدهم دی در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی برگزار شد

در آغاز این برنامه، محمد جعفری قنواتی، سرویراستار دانشنامه فرهنگ مردم ایران پشت تریبون حاضر شد و پیام «کاظم موسوی بجنوردی»، رئیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی را قرائت کرد: استاد سید احمد وکیلیان از پژوهشگران برجسته، خوش‌فکر و نواندیش در حوزه فولکلور ایران بود. آثار به‌جامانده از او، مؤید و مبین این ویژگی‌ها است که از آنها نام بردم. همچنان که می‌دانید ما در مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه‌ای با عنوان دانشنامه فرهنگ مردم ایران تألیف و منتشر می‌کنیم که تا کنون شش جلد آن منتشر شده است و در آینده نزدیک نیز جلد هفتم آن منتشر خواهد شد.

استاد سید احمد وکیلیان از همان نخستین روزهای آغاربه‌کار این دانشنامه عضو شورای علمی آن بود. من همه جلسات شاهد اظهار نظرهای دقیق، علمی و راهگشای او بودم. او با نواندیشی‌های خود از یک سو و از سوی دیگر به سبب شناخت عمیقی که از آداب و آیین‌های ایران داشت، مدخل‌های فراوانی را برای تألیف در دانشنامه پیشنهاد می‌کرد. همچنین در نقد و بررسی کارهایی که صورت گرفته بود نیز با احساس مسئولیت فراوان مشارکت می‌کرد.
یکی از کارهای اساسی او انتشار شصت شماره فصلنامه فرهنگ مردم بود. این مجموعه گرانقدر به یکی از منابع مهم ما در نگارش بسیاری از مقالات تبدیل شده و مراجعه به مدخل‌های مختلف دانشنامه مؤید این موضوع است.

خدمات علمی وکیلیان در قصه‌شناسی، نواندیشانه بود و کاری که کرد سال‌ها بعد آثار آن عیان شد. رفتار و کردار او برخی جنبه عمومی نداشت. در جلسه‌ای که بزرگداشت او به همت خانه کتاب برگزار شد گفتم او مصداق پیر راهگشا و راهنمای قصه‌های ایرانی بود.
او اولین قصه‌شناس ایرانی بود که به عضویت انجمن جهانی قصه‌شناسی درآمد و اولین قصه‌شناسی بود که قصه‌های ایرانی را با فهرست بین‌المللی قصه تطبیق داد. او هم‌چنین با اختیار مجله فرهنگ مردم دیدگاه سنتی به فرهنگ مردم که هر چیز قدیمی را فرهنگ مردم می‌داند، تغییر داد و با دیدگاه مدرن کوشید فرهنگ مردم را به‌روز کند و این همه یعنی هم تسلط علمی داشت و هم تجربی.

حمیدرضا دالوند، عضو هیأت علمی فرهنگ و زبان‌های باستانی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی سخنران دیگر این مراسم بود که گفت: او وقتی در دهه هفتاد کار فرهنگ مردم در صداوسیما را شروع کرد هنوز به فرهنگ مردم با چشم دیگری نگاه می‌شد و او بود که سبب شد نگاه‌ها در صداوسیما به فرهنگ مردم تغییر کند.

او خاطرنشان کرد: کار دیگرش، کار ارزشمند پژوهش در قصه‌های ایرانی بود. او همچنین مجله فرهنگ مردم را منتشر کرد آن وقتی که همه آدم‌ها در موقع بازنشستگی اندوخته‌ای دارند او آن را خرج مجله‌اش کرد و حداقل کاری که کرد فرصت دادن برای نوشتن به صدها گمنام بود. او مجله را تبدیل به کانون و دفتر آن را تبدیل به پاتوق کرد و آسایش خانواده را صرف مجله کرد. همه می‌توانیم کاری کنیم که ماندگار شود، سید کارهایی کرد که ماندگار شد. سید هرگز نمی‌میرد نه به‌خاطر کارهایش که راز ماندگاری او ایران است. فرهنگ عامه یکی از ارکان هویت ملی ماست و هر اسمی که با آن گره بخورد، نمی‌میرد پس وکیلیان هم نخواهد مرد.

در ادامه هوشنگ جاوید، پژوهشگر فرهنگ عامه و موسیقی نواحی ایران برای حاضران چنین سخن گفت: سیداحمد مثل دوست و برادر و استاد من بود.
وقتی درباره او صحبت می‌کنیم، دردهایش را هم باید بگوییم او تمام هستی‌اش را گذاشت تا این مجله را راه بیاندازد. خودش به کتابفروشی‌ها می‌برد و گاهی هم ضرر می‌کرد. دم نزد و به‌دنبال انتشار شماره بعد رفت. با زنده‌یاد حسن ذوالفقاری همکاری کرد تا در دانشگاه رشته فرهنگ مردم پدید آید. او دوره ای که فرهنگ مردم دیده نمی‌شد قلم به دست گرفت و تاخت و درست تاخت.

در ادامه سیدعلی کاشفی خوانساری، نویسنده ادبیات کودک و نوجوان سخنرانی کرد، او گفت: بین ادبیات کودک و فرهنگ مردم همواره تعاملاتی بوده و تأثیرات متقابلی وجود داشته است. وکیلیان همیشه فعالیت در ادبیات کودک را هم مدنظر داشته و آثاری که با الهام از فرهنگ عامه پدید آورده قابل تقدیر است. او همچنین چند شماره از مجله فرهنگ مردم را به ادبیات کودک اختصاص داد.

در ادامه فاطمه عظیمی‌فرد، مدیر گروه زبان رسانه مرکز تحقیقات صداوسیما درباره عاشقیت احمد وکیلیان و همسرش، زهره زنگنه صحبت کرد.

در پایان، سیدامیر وکیلیان، فرزند استاد از حاضران قدردانی کرد.

اجرای سهراب‌کُشون توسط محسن میرزاعلی، شاهنامه‌خوان بختیاری توسط خسرو دهقان و غزل‌خوانی توسط رضا کدخدا از بخش‌های دیگر این مراسم است.

عکس: علیرضا یادگاری