کابوس هایی که خواب هیچ کس را مشوش نمی کند

به گزارش قائم آنلاین، کارشناسان آموزش عالی بر این عقیده اند کاهش تعداد دانشجویان دانشگاه‌ها پدیده ایست که جدای از کم شدن تعداد داوطلبان در سال‌های اخیر، به علت تکثیر و تولید بیش از نیاز در ایجاد مراکز دانشگاهی متفرقه اعم ازدانشگاه‌های پیام نور، موسسات دانشگاهی غیر انتفاعی، مراکز علمی کاربردی و موسسات آموزشی متعدد به وجود آمده است. بر اساس آمار سازمان سنجش و آموزش عالی کشور، در سال ۱۳۸۰، دو میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در کنکور شرکت کردند که این آمار به ۸۰۰ هزار نفر در سال ۹۴ کاهش یافته است. خالی ماندن صندلی‌های دانشگاه‌ها، تهدیدی برای تمام دانشگاه‌ها شده است، شاید در ابتدا دانشگاه‌های کوچک با این معضل اجتماعی مواجه شدند، اما رفته رفته خالی ماندن صندلی‌های دانشگاه‌ها، گریبان دانشگاه‌های بزرگ را نیز گرفت. در سال‌های اخیر، آمار متقاضیان ورود به دانشگاه، نه تنها در دانشگاه‌های آزاد اسلامی کشور، بلکه دانشگاه‌های علمی کاربردی، پیام نور و غیر انتفاعی نیز کاهش چشمگیری داشته است. براساس آماری که وزارت علوم می‌دهد، بیش از نیمی از ظرفیت دانشگاه جامع علمی کاربردی، هزاران ظرفیت در دانشگاه‌های آزاد و بیش از ۵۰  درصد صندلی‌های دانشگاه‌های غیرانتفاعی خالی از دانشجو مانده است.اصفهان نیز به عنوان یکی از کلانشهرهای معروف ایران که دارای مراکز دانشگاهی معتبر و شناخته شده در ایران و دنیا است، از این قاعده مستثنی نیست. پدیده‌ صندلی‌های خالی دانشگاهی در سطح دانشگاه‌ها و مراکز آموزش‌عالی در اصفهان نیز مشهود است.

سرپرست دبیرخانه هیأت امنای دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان علت اصلی کم شدن تعداد دانشجو در دانشگاه‌های آزاد اسلامی استان را افزایش تعداد مراکز دانشگاهی پیام نور و موسسه‌های آموزش‌عالی غیرانتفاعی می‌داند، آنچه او رشد مازاد بر نیاز جامعه تعبیر می‌کند.

پیام نجفی در گفت وگو با ایسنا، یکی از دلایل کم شدن ظرفیت دانشجو را کم شدن جمعیت داوطلبان کنکور نسبت به سال‌های گذشته دانست و گفت: البته گسترش تعداد دانشگاه‌های پیام‌نور و علمی کاربردی و غیرانتفاعی به لحاظ تعداد شعب، از دیگر دلایل مواجهه‌ دانشگاه آزاد اسلامی با پدیده‌ی صندلی‌های خالی است.

وی تصریح کرد: این مراکز گاهی بدون امکانات و تجیهزات لازم و فضای آموزشی مناسب و نیز بدون خدمات علمی و رفاهی کافی و در ظاهر با شهریه کمتر دانشجو ‌جذب می‌کنند و طبیعی است که تقاضا برای دانشگاه آزاد اسلامی که دارای ظرفیت آموزشی و زیرساخت‌های مناسب است، کمتر شود.

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه دانشگاه‌های آزاد اسلامی نسبت به مراکز آموزشی همچون پیام نور، غیرانتفاعی و علمی کاربردی از زیرساخت‌ها و تجهیزات علمی آموزشی بیشتری برخوردار است، توصیه کرد: وزارت علوم باید به جای صرف هزینه‌های مجدد در ایجاد دانشگاه های جدید، از ظرفیت‌های دانشگاه آزاد بیشتر بهره گیرد.

البته کاهش تعداد داوطلبان، تنها به کنکور کارشناسی محدود نشده است و این اتفاق در دوره تحصیلات تکمیلی نیز مشهود است.  داوطلبان کنکور دکتری ۹۷ نسبت به سال گذشته، حدود ۳۰ هزار نفر کاهش یافته است. در کنکور کارشناسی ارشد امسال نیز. ۶۱۵ هزار و ۷۶۰ نفر شرکت کرده‌اند که نسبت به سال‌های گذشته کاهش معناداری داشته است.

سرپرست دبیرخانه هیأت امنای دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان با بیان اینکه پذیرش دانشجو در سال تحصیلی جاری نسبت به سال قبل کاهش داشته است، افزود: این کاهش ظرفیت در مقطع کارشناسی و در رشته‌های علوم پایه و مهندسی کشاورزی، محیط زیست، رشته های خاک شناسی و مهندسی آب بیشتر دیده می‌شود، اما هنوز موج کاهش دانشجو، به مقطع تحصیلات تکمیلی در استان نرسیده است.

نجفی با اشاره به اینکه برخی رشته‌ها طرفداران خود را از دست داده است، سوق داده شدن دانشگاه به سمت رشته‌های میان‌رشته‌ای را یادآور شد و گفت: بیشتر متقاضیان ورود به دانشگاه تمایل به تحصیل در رشته‌های حقوق و پزشکی دارند.

وی افزود: باید برای این معضل تدابیری اندیشید، چراکه رشته های مادر همچون ریاضی، فیزیک و یا رشته‌های مرتبط با محیط زیست که در برگیرنده مشکلات کنونی جامعه است، با کاهش داوطلب روبرو هستند.

وی با بیان اینکه تعداد ۴۰۰ شعبه دانشگاه آزاد اسلامی در سراسر کشور وجود دارد، گفت: معضل کاهش دانشجو در دانشگاه‌های ازاد اسلامی محسوس است، با این وجود واحدهای دانشگاهی دورتر به مرکز بیشتر با مشکل کاهش دانشجو مواجه شده‌اند.

نجفی، راهکار دانشگاه برای عبور از این بحران را حرکت به سمت درآمدهای غیر شهریه‌ای و استفاده از ظرفیت‌های دانش بنیان، کارافرین و تجاری سازی علم عنوان کرد.

کم شدن دانشجویان در تمامی رشته‌های دانشگاهی مشهود است، به گونه ای که شاید بتوان گفت در سال‌های اخیر، علاقه دانش آموزان به رشته‌های فنی کاهش داشته و بیشتر به سمت رشته‌های تجربی متمایل شده است. همچنان که بر اساس اعلام سازمان سنجش آموزش کشور در کنکور ۹۷ ، از مجموع  یک میلیون و ۱۱ هزار داوطلب، تعداد داوطلبان  در گروه آزمایشی علوم تجربی پیشتر از بقیه رشته ها ثبت شده است.

معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر اصفهان نیز در این باره گفت: طی سال‌های اخیر، رشته‌های فنی با اقبال کمتری از سوی دانش آموزان مواجه شده‌اند.

سیدعلی افتخاری دلیل این امر را بازار کار مناسب برای رشته‌های تجربی و پزشکی عنوان کرد و افزود: امروزه، از هر پنج داوطلب کنکور، چهار نفر در رشته تجربی هستند و تنها یک نفر به دلیل علاقه ذاتی خود به سمت رشته‌های فنی می‌آید.

معضل کاهش دانشجویان، هنوز گریبان دانشگاه‌های دولتی و بزرگ که دارای رتبه‌های بالایی به لحاظ کیفیت آموزشی هستند را نگرفته است.

مشاور رییس دانشگاه اصفهان در خصوص این موضوع گفت: با اینکه اکثر دانشگاه‌های آزاد اسلامی، پیام نور و غیرانتفاعی استان با صندلی خالی مواجه شده‌اند، دانشگاه اصفهان بر اساس ظرفیت تعیین شده در ابتدای سال تحصیلی، دانشجو پذیرفته و هیچ گونه کاهشی در تعداد دانشجو نداشته است.

محمدرضا ایروانی با بیان اینکه ممکن است در برخی رشته‌ها به صلاحدید دانشگاه کاهش ظرفیت پذیرش اعلام شده باشد، ادامه داد: دلیل این کاهش ظرفیت در شورای سیاست گذاری دانشگاه و به صلاحدید مرکز آموزشی است، نه کم شدن دانشجو در رشته تحصیلی خاص.

وی تصریح کرد: دانشگاه اصفهان حتی در بحث انتقال و پذیرش دانشجوی مهمان نیز بیشتر از ظرفیت درخواست داشته است.

رییس دانشگاه پیام نور استان اصفهان نیز گفت: در سال‌های اخیر، موج کاهش دانشجو در تمام دانشگاه های کشور مشهود است. این مسئله به طور عمده تابع کاهش جمعیت جوان واجد شرایط ورود به دانشگاه و در واقع کاهش تقاضا است و ارتباطی با این دانشگاه و آن دانشگاه ندارد. تنها در برخی رشته‌های خاص، از جمله رشته‌های پزشکی، که آنهم متأثر از شرایط اقتصادی و وضعیت اشتغال در جامعه است، برمی‌گردد.

مهدی یوسفی با بیان اینکه در حال حاضر حدود ۴۰ هزار دانشجو در دانشگاه‌های پیام نور استان مشغول به تحصیل هستند، گفت: ویژگی‌های شاخص تحصیل در مقاطع مختلف دانشگاه پیام نو، از جمله دولتی بودن، بومی گزینی، شهریه کمتر در مقایسه با دانشگاه‌های غیرانتفاعی، وجود مراکز و واحدهای نزدیک به محل سکونت داوطلبان، امکان میهمان شدن ترمی و دائمی، انعطاف پذیری در برنامه ریزی کلاس‌های رفع اشکال گروهی که امکان همزمان تحصیل و کار را فراهم می‌کند، الزامی بودن امتحانات میان ترم توسط اساتید، برگزاری امتحانات پایان ترم استاندارد به صورت سراسری و نظارت شده، حق انتخاب شهر و محل برگزاری امتحانات پایان ترم به اختیار دانشجو، باعث شده که این دانشگاه در هر زمان و با وجود گزینه‌های گوناگون، مخاطبین خاص خودش را داشته باشد.

وی تاکید کرد: با این وجود، میزان پذیرش دانشجو در دانشگاه پیام نور، در سطح کشور و در استان اصفهان، همچون سایر دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی، در سال‌های اخیر، به ویژه از سال‌های۹۱- ۹۲ به بعد، روند کاهشی  داشته است. البته در دو سال گذشته این روند کاهش دانشجو متوقف شده یا کمتر شده است.

به گزارش ایسنا، با این اوصاف، خالی شدن صندلی‌های دانشگاه‌ها را نباید به عنوان تهدیدی برای آموزش عالی تلقی کرد، بلکه می‌توان از آن به عنوان زنگ خطری برای بازنگری در آموزش عالی و بهبود شیوه‌های آموزشی کشور استفاده کرد. موضوعی که مسئولان آموزش عالی کشور را بر آن داشته تا برای عبور از این بحران راهکارهای جدیدی را در پیش بگیرند. این موضوع تا جایی پیش رفت که طرح آمایش آموزش عالی، به عنوان اولویت در وزارت علوم مطرح شد.در همین راستا، فرهاد رهبر، رییس دانشگاه آزاد اسلامی نیز بر بازنگری جدی در رشته‌های تحصیلی در دانشگاه‌های آزاد اسلامی کشور تاکید کرد و ارتقای سطح فرهنگی، آموزشی و پژوهشی به همراه ورود دانشگاه آزاد به عرصه های دانش بنیان واستفاده از گسترش دانشگاه‌های نسل سوم، یا دانشگاه‌های مهارت محور را کلید عبور از بحران کاهش دانشجوان دانشگاه ها بر شمرد.