عبور از افراط؛ حرکت به سمت تمدن اسلامی

به گزارش قائم آنلاین، همایش علمی تمدن اسلامی، گذشته، حال، آینده با موضوع نقش و رسالت علمای افغانستان، امشب از سوی جامعه‌المصطفی‌العالمیه مشهد در مجتمع اقامتی و فرهنگی آفتاب ولایت برگزار شد.

رئیس و مؤسس حوزه‌های علمیه حضرت قائم مشهد و زینبیه کابل در این همایش با تأکید بر نقش مؤثر علما و دانشمندان، گفت: در زمان اختناق افغانستان، با تبلیغ فراوان بین دو برادر یعنی شیعه و سنی جدایی انداخته بودند و حتی همدیگر را تکفیر می‌کردند، اما عالمان و دانشمندان بودند که آمدند و راه را برای مردم روشن کردند.

آیت‌الله ساجدی با اشاره به خدمت علما در طول تاریخ اسلام باوجود سختی‌های این راه خاطرنشان کرد: امروز نه‌تنها وهابیت و داعش، که گروه‌های دیگری هم هستند که کار اولشان ایجاد تفرقه بین مسلمانان است و بنابراین امروز شدیدترین نیاز به عالم و روحانی است.

وی بابیان اینکه علمایی که احساس مسئولیت دارند، ساکت نمی‌نشیند، یادآور شد: ملت افغانستان عشق و علاقه بسیار به علما دارند و مساجد افغانستان هنوز پر از جمعیت است.

در ادامه رئیس شورای علمای شیعه بلخ و عضو شورای اخوت اسلامی با اشاره به ابعاد مادی و معنوی یک تمدن گفت: بعد مادی برخورداری‌هایی مانند صنایع است و بعد غیرمادی مسائلی مثل علم و تعقل و عاقبت‌اندیشی و آخرت‌گرایی است و اگر علما بتوانند تناسب مناسب و متعادلی بین این دو بعد حیات انسانی به وجود آوردند، یک تمدن صحیح و قابل‌قبول ایجاد می‌شود.

محمدکاظم جعفری ادامه داد: مشکل جوامع بشری در این است که گاهی تنها بعد مادی موردتوجه قرار می‌گیرد و گاهی بعد معنوی و گاهی یکی بیشتر و یکی کمتر، راه بیرون رفت از این وضعیت هم میانه‌روی است.

ایستادن مسلمانان کنار هم برای مقابله با تهاجمات دشمن

رئیس شورای اخوت اسلامی ولایت تخار با اشاره به تشکیل اتحادیه اروپا با وجود اشتراکات اندک، گفت: مسلمانان با درصد ارتباط و اشتراکات فکری و عقیدتی بیشتر، باید کنار هم بایستند تا با تهاجماتی که برای تضعیف اسلام می‌شود مقابله کنند.

مولوی محمدامین عادل بابیان اینکه شعار اصلی ترامپ اسلام‌ستیزی است، تأکید کرد: دشمن امروز می‌خواهد فرهنگ و تمدنمان را بگیرد و ما را نسبت به قرآنمان بیگانه کند، باید همگی یک تمدن شویم تا سرمایه‌مان را از ما نگیرند.

وی علت تضعیف اسلام از داخل را شعار دموکراسی دانست و افزود: در هیچ کتاب اسلامی ما کلمه دموکراسی نداریم اما در قرن ۲۱ این واژه با ظاهری ملبس و زیبا و باطنی پر از فساد ظاهرشده است.

رئیس شورای اخوت اسلامی ولایت تخار بابیان اینکه باید در مقابل هر پیام دشمن، پیامی داشته باشیم خاطرنشان کرد: تا زمانی که ما و شما در مقابل این دموکراسی قلابی و این تضعیف‌کننده امت اسلامی پیامی واضح ارائه ندهیم، دشمن از طریق همان به ما ضربه خواهد زد.

علما وظیفه ترویج فرهنگ ناب اسلامی را بر عهده‌ دارند

در ادامه این مراسم، نماینده پارلمان افغانستان با تأکید بر ضرورت شکل‌گیری چنین نشست‌هایی در مورد مسائل روز و با حضور علما، اظهار کرد: علما وارثین انبیا هستند و وظیفه ترویج فرهنگ ناب اسلامی را دارند و خودشان اولین کسانی هستند که به آنچه مروجش هستند، عمل می‌کنند.

حاجی محمد عبده اضافه کرد: تبلیغ احکام نجات‌بخش اسلام در برابر مبلغین فرهنگ مبتذل و انحرافی کاری بس بزرگ و مشکل است اما اسلام با تبلیغ و ارشاد در همین شرایط و دادن قربانی‌های زیاد سینه‌به‌سینه انتقال پیداکرده و امروز شاهد وجود بیش از یک میلیارد و چهارصد میلیون مسلمان هستیم.

وی با اشاره به احکام نجات‌بخش اسلام خاطرنشان کرد: احکامی که گفته است انسان‌ها دارای کرامت هستند، دختران را زنده‌به‌گور نکنید، اگر زن و مرد مسلمان به فراگیری علم نپردازند به مسئولیت انسانی خود نپرداخته‌اند و مسلمانان با یکدیگر برابرند، دستوراتی هستند که خدا گفت و پیامبر عرضه کرد و علما آن را سینه‌به‌سینه انتقال دادند.

جوامع اسلامی اتحاد حقوقی ندارند

رئیس دانشگاه علوم اسلامی رضوی نیز ضمن معرفی این دانشگاه به علما و مهمانان افغانستان گفت: از سال ۹۳ حرکتی علمی در جامعه‌المصطفی در قم شروع‌شده است و پس‌ازاینکه تصمیم بر ادامه‌اش گرفته شد، مطالعات را در یک همایش بین‌المللی تحت عنوان اتحاد حقوقی جهان اسلام در جامعه‌المصطفی در قم عرضه کرده‌ایم.

شبیری اضافه کرد: بعد از برگزاری همایش با آستان قدس و تولیت معزز مذاکره کرده و قرار شد در دهه کرامت سال ۹۸ همایش بین‌المللی حقوقدانان مسلمان برگزار شود و امید داریم حاصل جمع این مطالعات به‌جایی برسد که به اتحاد حقوقی جهان اسلام برسیم.

وی ادامه داد: چرچیل تمام مسئولان اروپا را جمع کرد و گفت زغال‌سنگ درد مشترک همه ماست، بیایید حول محور زغال‌سنگ با یکدیگر متحد شویم، اتحادیه اروپا فقط به همین بهانه شکل گرفت و امروز به‌جایی رسیدند که دیگر نیازی به دادگاه‌های بین‌المللی ندارند و در حوادث بین‌المللی بسیار مؤثر هستند.

شبیری بابیان اینکه جوامع اسلامی اتحاد حقوقی ندارند؛ تأکید کرد: چرا وقتی فاجعه‌ای مثل منا رخ می‌دهد نباید اتحاد داشته باشیم؟ وقتی دیدگاه بزرگان ما این‌گونه است که مراجع شیعه می‌گویند اهل تسنن پاره تن ما هستند، چرا قدم عملی برنمی‌داریم؟ مگر تروریسم و جرائم سازمان‌یافته درد مشترک کشورهای اسلامی نیست؟ این‌همه مشترکات مانند قبله و قرآن و پیامبر واحد و این‌همه درد مشترک داریم پس چرا متحد نیستیم؟

نبود همسویی و وحدت تمدن درخشان اسلامی درگذشته را به انحطاط کشاند

نماینده پارلمان افغانستان با اشاره به گستردگی تمدن اسلامی در تاریخ اظهار کرد: نبود همسویی و وحدت و اخوت و تعامل در بین زمامداران و کسانی که اداره امور امت را به عهده داشتند این تمدن درخشان اسلامی را به انحطاط کشاند.

سید محمدحسین شریفی بلخابی با تأکید بر ضرورت ادامه دادن حرکتی که جامعه‌المصطفی آغاز کرده و بررسی رابطه بین تمدن بشری و تمدن اسلامی تصریح کرد: گاهی وقتی واژه تمدن مطرح می‌شود، تنها به مظاهر تمدن نگاه می‌کنیم، درصورتی‌که تمدن محصول علم و فلسفه و ادب و عرفان و مجموعه اندیشه انسانی است.

بلخابی ادامه داد: برخی انسان‌های نادان مظاهر تمدن را از بین می‌برند درصورتی‌ که وقتی ما می‌گوییم دین اسلام جاودانه است، تنها از قیامت و آخرت سخن نمی‌گوییم زیرا اسلام دینی برای زندگی کردن نیز هست و وقتی می‌گوییم دین ما کامل و پاسخگو به نیازهای بشری است، پس باید در راستای تمدن‌سازی کوشا باشیم و نگذاریم تحجر و افراط‌گرایی تمدن اسلامی را با خاک یکسان کند.

متأسفانه علمای افغانستان برای مقابله با تهاجم فرهنگی کاری نکرده‌اند

استاد حوزه علمیه کابل نیز با اشاره به این‌که نقش علما در جامعه چندان‌که باید پرداخته نشده است؛ گفت: این مسئله صرف افغانستان نیست، در همه جوامع اسلامی باید مقاومت کرد، البته در افغانستان بیشتر زیرا رفت‌وآمد برای هر تفکری باز است و در و دروازه ندارد.

آیت‌الله محسن حجت ضمن ابراز تأسف در خصوص کم‌کاری‌ها، بیان کرد: متأسفانه علمای افغانستان در جهات دیگر کار بسیار کرده‌اند، مثل مدرسه‌سازی و نوشتن کتاب؛ اما آن‌طور که باید با تهاجم فرهنگی مقابله شود، نشده و هرروز عده‌ای شکار این جریان می‌شوند.

وی افزود: عده‌ای ادعای سید خراسانی بودن، پیامبری و نایب بودن می‌کنند و کسی هم جلودارشان نیست، فرهنگ منحط غرب هم که از بین بردن نظام خانواده و بی‌حیا کردن جوانان را در سر دارد، هرروز در حال گسترش است.

استاد حوزه علمیه کابل فرهنگ غرب را از یک‌سو همان دور شدن از حضرت عیسی(ع) برشمرد و تصریح کرد: آن‌ها فقط گاهی نام پیامبر خود را می‌برند و دیگر هیچ، دشمن مشابه همین فرهنگ را می‌خواهد در جامعه اسلامی داشته باشد.

وی در خصوص این‌که علمای اسلام چقدر ذهن مردم را در حوزه‌ این تهاجم‌ها بازکرده‌اند، بیان کرد: فواید احکام اسلام را چقدر برای مردم گفتیم؟ چرا مردم می‌خواهند به کشورهای غربی بروند؟ چون ما نتوانستیم اسلام را بیان کنیم و در احکام مقدس آن را جامعه عملی کنیم.

حجت با گلایه از عملکرد اشتباه برخی از علما، اظهار کرد: یکی افراط کرد یکی تفریط و جوانان از دست ما سرگشته و متحیر و جذب فرهنگ به‌ظاهر زیبای غرب شدند، به جوانان ما حتی در ایران نفوذ شد.

وی با اشاره به رسالت علمای شیعه و سنی، تأکید کرد: ما رسالتی در برابر این تهاجمات داریم، رسالتی مانند پیامبران؛ از راه شمشیر و جنگ نمی‌شود به‌جایی رسید، این‌ها موقتی است، برهان می‌خواهیم، روشنگری باید باشد.

حوزه به خاری در چشم دشمنان تبدیل‌شده است

در ادامه همایش تمدن اسلامی امام‌جمعه هرات و رئیس شورای شهریه غرب و جنوب غرب گفت: مبتکر تمدن اسلامی، انبیا الهی و در رأس آن‌ها پیامبر اکرم است، تمدن اسلامی را خودشان نظریه‌پردازی و عملیاتی کردند.

حجت‌الاسلام محمد روحانی، جهان اسلام را در حال حاضر در بوته آزمایش دشواری توصیف کرد و افزود: این آزمایش آن است که ما راحت بنشینیم، کناره باشیم و گوش کنیم به حرف‌ها، درحالی‌که مردم ما در ناراحتی به سر می‌برند، دنیای کفر در اتحادند و روحانیت ما زندگی خود را می‌کند، هر روز اخبار را که می‌بینیم، می‌فهمیم که در هر گوشه کشورمان افغانستان، عزیزانمان پرپر می‌شوند.

امام‌جمعه هرات، بیان کرد: ما در این راستا چه کردیم؟حضور ما در این همایش خوب است، اما اگر دستاوردی برای نجات مردممان نداشته باشد و احساس مسئولیت ایجاد نکند، یعنی بی‌تأثیر بوده است.

وی به تأثیرگذاری محسوس علما اشاره داشت و گفت: دشمن این تأثیرات را لمس کرده و فهمیده؛ در کودتای ۵۷ همه علمای ما را عذاب دادند و از بین بردند، همین‌طور تا امروز که استفاده ابزاری از علما و دانشمندان افغان می‌شود.

روحانی تأکید کرد: باید برنامه‌ریزی کنیم، به سراغ مسئولیت اصلی خود برویم، عالم مسئول کسی است که تمام شبانه‌روز خود را صرف حوزه کند، چراکه حوزه خار چشم دشمن است و تلاش برای نابودی آن می‌کند.

اخوت اسلامی و شکست نقشه دشمن

در بخش دیگر همایش، معاون شورای اخوت اسلامی افغانستان اظهار کرد: به امید ادامه گام‌ها در حوزه تمدن اسلامی و تلاش درراه احیای آن هستیم،  بدون شک بر همگان روشن است که تا پیش از اسلام، تمدن بشری بسیار مختصر بوده.

مولوی عبدالقادر ابراهیمی بیان کرد: ما زیر چتر اسلام زندگی می‌کنیم، این مذهب از خود هدفی داشته، ما پیروان مذاهب اسلامی که ۹۹درصد مشابهت داریم، چرا دشمن می‌خواهد در میان ما شکاف ایجاد کند؟ ما افغان‌ها به دلیل تأسیس شورای اخوت اسلامی، خود را باوجود جنگ‌زدگی، پیشرو جوامع اسلامی می‌دانیم، باوجود تلاش دشمن، ما جلو پیشروی آن‌ها را گرفتیم و نقشه‌هایشان را نقش بر آب کردیم.

پیوند زبان ساده با علم و عقل در تمدن اسلامی

استاد یکی از دانشگاه‌های افغانستان نیز گفت: جامعه عرب، جامعه مکه و مدینه، فاقد عناصر شکل‌گیری تمدن بودند و اسلام در میان چنین جامعه‌ای، زمینه‌های تمدن را شکل داد.

محمد اکرم عارفی با تأکید بر این‌که هیچ تمدنی در انحصار سرزمین خود شکل نمی‌گیرد، بیان کرد: اسلام هم با حرکت به‌سوی امپراتوری روم و ایران شکل گرفت، عناصری که موجب ایجاد تمدن اسلام شد،  پیامبری بود که با ساده‌ترین کلمات در میان مردم حاضر شد و به زبان آن‌ها سخن گفت.

وی افزود: پیامبر به زبان مردم بی‌سواد عرب سخن گفت اما این کار باعث نشد که اسلام به ستیز با علم و عقل درآید، و این معضلی است که در مسیحیت غرب دیدیم.

این استاد دانشگاه با اشاره به پیوند خوردن دانش عقلی با نقلی، بیان کرد: این پیوند، عرصه عرفان را ایجاد کرد،

نقش علمای عارف افغانستان در شهرهای بلخ، غزنین و هرات در دانشمندان آن مانند: ابن‌سینا، سنایی و فردوسی آشکار است.

اتحاد عالمان شیعه و سنی در همه‌جا

در ادامه، امام جماعت مسجد بلال هامبورگ با تأکید بر لزوم قدردانی عالمان شیعه و سنی از نعمت‌های خداوند، بیان کرد: ما باید قدر نعمت‌های الهی را بدانیم، علمای بزرگ ما در ایران قدر این امنیت را بدانند و علمای افغانستان نیز شاکر داشته‌های خود باشند؛ معارف، قرآن، رمضان، محرم و صفر نقاط اشتراک بزرگ ماست، پس باید کنار هم باشیم و اختلافات اندک را رها کنیم.

حجت‌الاسلام عبدالواحد حیدری همگی را از اختلافاتی که گاهی در میان علمای شیعه و اهل تسنن دیده می‌شود، بر حذر داشت و تأکید کرد: متأسفانه گاهی اختلافاتی میان علما دیده می‌شود، باید به حرف هم احترام بگذاریم، قبل از گفت‌وگو در خصوص پیشبرد جامعه اسلامی، به سراغ خودمان برویم، فقط در جلسات کنار هم نباشیم، این رفتار را در همه‌جا داشته باشیم.

وی اظهار کرد: افراد جامعه مانند فرزندان ما هستند، ازآنچه عمل می‌کنیم، می‌آموزند نه ازآنچه بیان می‌کنیم، باید خودمان را باور داشته باشیم، تمدن اسلامی را باور کنیم، در مقابل دنیای غرب خودمان را نبازیم، باید ایمان خود را در این خصوص بالا ببریم.

امام جماعت مسجد بلال در هامبورگ بر ساده‌زیستی تأکید کرد و افزود: از ساده‌زیستی دور نشویم، از مردم فاصله نگیریم، اگر از مردم دور شویم، هرچه دعا کنیم، فایده‌ای ندارد.

استاد حوزه و پژوهشگر علوم اسلامی نیز در این همایش بیان کرد: نمی‌توانیم امروز تمدن غرب را نادیده بگیریم چون خود را بر ما تحمیل می‌کند، نقطه رویارویی ما بافرهنگ غرب، آیه: “اقرا باسم ربک الذی خلق” است!

حجت‌الاسلام سید حیدر علوی نژاد افزود: این آیه به ما می‌گوید که بخوان، بیاموز و پیش برو اما در چه راهی؟ درراه آن‌که تو را پرورانده! علت جذابیت تمدن غرب هم در همین یکسو شدن آن با خواسته‌های نفسانی است.

وی با تأکید بر آن‌که از علوم انسانی نمی‌شود فاصله گرفت، گفت: زیرا علوم انسانی بر جامعه سیطره دارد و از سویی باید آن را اسلامی کنیم، یعنی نقاط خلأ و مسئله‌دار علوم انسانی را بیابیم و با اسلام آن را پرکنیم.