«قلعه دختر» کرمان را پیر می‌کنند، شاید بمیرد…

به گزارش قائم آنلاین، دو کوه قرار گرفته در شرقِ این شهرِ تاریخی، یکی قلعه‌ای قدیمی با دست‌کم دو هزار سال دارد که شاید به دلیل نداشتن هیچ داستانی برای ساختِ آن، امروز «قلعه دختر» نامیده می‌شود و کوه دیگر در همسایگی اش که قلعه‌ی ساخته شده روی آن را محلی‌ها «قلعه اردشیر» نام گذاشته‌اند.

شواهدِ باستان‌شناسی قدمت این دو قلعه را بخصوص در قلعه دختر به دوره‌ی اشکانیان و حتی هخامنشیان نسبت می‌دهد،‌ اما شواهد،عکس‌ها و مستندات باقی مانده از تکیه و دکل مخابراتی ساخته شده در این محدوده نشان می‌دهد تکیه در ضلع شمالی قلعه و منبع آب کار گذاشته شده کنار آن را افرادی که هیچ نسبتی با اداره اوقاف و دیگر دستگاه‌های شهری ندارند، ۱۵ سال پیش و چند دکل مخابراتی روی قلعه اردشیر را حدود ۴۰ سال پیش بنا نهاده‌اند، حتی قدمت فضای سبزی که برخلاف مصوبه اولین کنگره بین‌المللی یادمان‌های تاریخی آتن در سال ۱۹۳۱ در این فضا ایجاد شده است، به همان سال‌ها برمی‌گردد.

دو قلعه را به واسطه‌ی اهمیت‌شان برای شهر تاریخی کرمان که مردم نخستین فضاها را برای زندگی در این دو قلعه انتخاب کرده بودند، میراث فرهنگی سال ۱۳۴۵ در فهرست آثار ملی به ثبت رساند و شواهد و سفال های به دست آمده در این دو قلعه توسط باستان‌شناسان در این منطقه می گوید از دوران پیش از اسلام تا امروز یعنی دست کم از دوره هخامنشیان تا اشکانی ها و حتی قاجار و پهلوی نشانه های حضور انسان وجود دارد، اما …

امید ابراهیمی،‌ فعال میراث فرهنگی کرمان در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: براساس شواهد به دست آمده توسط باستان شناسان حتی در دوره پهلوی و قاجار خانه‌هایی درون قلعه ساخته شدند که قرار بود در سال‌های اخیر با تخریب و آزادسازی آن‌ها به حفاظت از عرصه و حریم این دو اثر تاریخی و ارزشمند کمک کند.

۴۰ سال پیش دکل‌های مخابراتی روی قلعه اردشیر ساختند و از ۱۵ سال پیش هم تکیه‌ای که هر روز عرصه‌اش گسترده می‌شود، قلعه دختر را پیرتر می‌کند

وی با اشاره به اقداماتی که تا کنون شهرداری کرمان برای آزادسازی این دو قلعه انجام داده است، می‌گوید: براساس عکس‌های مختلفی که در طول سال های مختلف از قلعه دختر گرفته شده، این تکیه در طول ۱۵ سال گذشته نخست روی مساحت کم احداث و سپس به مرور گسترش پیدا کرد و اکنون نیز همه‌ی فضای قلعه دختر پر از موارد ناموزون و نامرتبط با منطقه و قلعه چند هزار ساله ثبت ملی شده، مانند میله‌های فلزی، اسب و شتر مصنوعی و تابلوهای نامرتبط با موضوع است.

او با بیان این‌که در حال حاضر بخشی از قلعه توسط باستان‌شناسان در کاوش و حتی مرمت است، ادامه می‌دهد: مراسمی که در این تکیه انجام می‌شود برای قلعه‌ی چند هزار ساله مخرب است و از چند سال گذشته آسیب‌های مختلفی برای این بنای تاریخی به دنبال داشته است.

به گفته‌ی وی در بخش‌های مختلف این دو قلعه تاریخی، بخصوص قلعه دختر سفال‌های تاریخی فراوانی وجود دارد، اما هنوز توجهی که باید به این محوطه نشده است.

این فعال میراث فرهنگی با بیان این‌که گویا بخشی از خشت‌های قلعه دختر نیز برای برگزاری مراسم عید غدیر برداشت شده بود، ادامه می‌دهد: اما خوشبختانه اجازه استفاده از آن خشت‌ها توسط میراث فرهنگی داده نشد، ولی اکنون برای ماه محرم متولیان تکیه در حال ایجاد فضا در این تکیه و در عرصه‌ی ان بنای تاریخی هستند.

۱۵ سال است تکیه را چسبیده به دیوار قلعه دختر عَلَم کرده‌اند و خشت‌های قلعه ۲۲۰۰ ساله را برای برگزاری مراسم برمی‌دارند و میراث فرهنگی فقط دنبال جلوگیری از گسترش تکیه است

او با بیان این‌که شهرداری کرمان از چند سال پیش در حال آزادسازی عرصه و حریم این قلعه است، می‌گوید: این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که متولیان تکیه تازه احداث شده در عرصه قلعه در حال تخریب روز به روز قلعه هستند و حتی از منظر گردشگری نیز به این محوطه آسیب زده‌اند، آن هم در شرایطی که بخش پشتی تکیه که قلعه قرار دارد، در حال مرمت است.

به گفته‌ی وی، هیچ مجوزی از سوی هیچ کدام از نهادهای مرتبط مانند اوقاف، شهرداری و میراث‌فرهنگی برای احداث این تکیه داده نشده است و حتی مسئولان میراث فرهنگی در طول سال‌های گذشته به طور مداوم اعلام کرده‌اند جلو فعالیت تکیه را گرفته‌اند تا گسترش پیدا نکند، اما با مراجعه به عکس‌های مختلف هوایی از این تکیه، درصد گسترش آن را به وضوح می‌توان دید.

مرداد دوسال گذشته روحی، معاون میراث فرهنگی استان کرمان به یک سایت محلی گفته بود: «بناهای تاریخی توسط ۵۰ نفر یگان حفاظت که در سطح شهر هستند محافظت می‌شوند.»

او اما در مورد تکیه‌ی ابراز بی اطلاعی کرده و بیان کرده بود: «میراث فرهنگی به هیچ ساخت و سازی در حریم آثار باستانی مجوز نمی‌دهد.»

وی حتی در مورد دکل‌های نصب شده بر فراز قلعه اردشیر اظهار کرده بود:‌«از آنجایی که این دو قلعه پتانسیل تبدیل به یک پایگاه کشوری را دارند و میراث فرهنگی هم طرح احیاء و مرمت این آثار را در دست دارد و در تلاش برای تخصیص بودجه برای آنهاست قطعا زمانی که این مجموعه ها احیا شوند، دکلها باید برچیده شوند»، اما این دکل‌ها همچنان برفراز قلعه خودنمایی می‌کنند»

نه اوقاف مجوز برپا کردن تکیه را داده، نه شهرداری و نه میراث‌فرهنگی، اما هیچ نهاد و دستگاه متولی نمی‌تواند جلوی فعالیت این بنای ساخته شده به صورت غیرقانونی را بگیرد! 

قلعه دختر یا آتشکده آناهیتا (ناهید) که به قلعه کهنه نیز مشهور است، مصالح بکار رفته در این قلعه تنها خشت خام و گل رُس است. بقایای قلعه دختر دورنمای گذشته دراز این شهر و نام آن (آتشکده آناهیتا) یادآور پرستش آناهیتای باستانی، ایزدبانوی آب و باروری است.

قلعه اردشیر کرمان نیز یکی از قدیمی‌ترین قلعه های کشور است که جاذبه گردشگری‌اش را از دیواره‌های خشتی ضخیم و شکل و شمایل شگفت انگیزش دارد. قلعه‌ای که تاریخ بنای آن به دوران پیش از اسلام بر می‌گردد و گفته می‌شود که به دستور اردشیر ساسانی ساخته شده است.