از قول حل مشکلات تا شلیک به کورسوی امید دانشجویان بورسیه

با وجود اینکه سال گذشته وزیر علوم از بسته شدن پرونده دانشجویان بورسیه خبر داد و این موضوع در رسانه‌های مختلف خبری شد اما گویا این پرونده قصد بسته شدن ندارد و با وجود تمام وعده و وعیدهای مسؤولان و امیدواری‌هایی که به این دانشجویان دادند این داستان پیچیده همچنان در بن‌بست تاریک اولیه قرار دارد.

* داستان تلخ بورسیه‌ها از کجا شروع شد

حکایت تلخ و پیچیده بورسیه‌های دانشجویی از روز چهارم خردادماه سال ۹۳ آغاز شد، مجتبی صدیقی رئیس سازمان امور دانشجویان کشور در نشستی خبری از ۳ هزار بورسیه غیرقانونی در دولت دهم خبر داد و تأکید کرد که ردپای آقازاده‌ها در این بورسیه‌ها دیده می‌شود.

این خبر، جنجالی در آموزش عالی کشور ایجاد کرد و نهادهای قانونی به تکاپو برای بررسی افتادند، حساسیت مسأله به جایی رسید که مقام معظم رهبری نیز در این زمینه اظهارنظر کردند و جریان بورسیه‌ها را غلط‌ترین کار دولت دوازدهم در امر آموزش عالی دانستند.

دانشجویان بورسیه که آبروی خود را از بین رفته دیدند اعتراض کردند تا حدی که پس از بررسی‌های بسیار و عدم صحت این موضوع، وزارت علوم مجبور به صدور بیانیه عذرخواهی شد.

اما قضیه با این عذرخواهی پایان نیافت و بورسیه‌ها همچنان با مشکل مواجه بودند و اعتراضات خود را ادامه دادند.

این مساله سبب شد تا نجفی سرپرست وقت وزارت علوم از تشکیل کمیسیون ۵ نفری مسئول تطبیق بورسیه‌ها با قوانین وقت خبر داد.

پس از آن نتایج بررسی بورسیه‌ها توسط وزارت علوم اعلام شد که براساس آن از تعداد ۳۷۷۲ نفر بورسیه شده بین سال‌های ۸۸ تا ۹۲ بورسیه ۵۰۸ نفر لغو شده اما با پرداخت هزینه مجاز به ادامه تحصیل هستند و فقط از تحصیل ۳۶ نفر جلوگیری می‌شود..»

در پی اعلام نتیجه بررسی وزارت علوم درباره وضعیت دانشجویان بورسیه که بر اساس آن از ۳۷۷۲ دانشجو تنها از ادامه تحصیل ۳۶ نفر جلوگیری خواهد شد، کمیته هماهنگی دانشجویان بورسیه از طرح شکایت قضایی علیه آقایان فرجی دانا(وزیر علوم سابق)، صدیقی(رئیس سازمان امور دانشجویان) و نیز برخی روزنامه‌ها به دلیل اتهام به خود خبر داد.

تصور این بود که مساله بورسیه‌ها اینجا خاتمه می‌یابد ولی این افراد که از نظر خود وزارت علوم بورسیه قانونی هم محسوب شدند برای جایابی با مشکل مواجه بودند و اعتراضاتشان را در محافل مختلف مطرح کردند.

* روشن شدن چراغ امید دانشجویان با قول وزیر

کش و قوس‌ها همچنان ادامه داشت که وزارت علوم چند وزیر و سرپرست عوض کرد تا اینکه منصور غلامی سکان هدایت وزارت علوم را برعهده گرفت و نسبت به بورسیه‌ها قول‌های مساعدی داد تا دانشجویان بورسیه با خوش‌بینی به آینده و قول وزیر امیدوار باشند.

غلامی در نخستین واکنش خود از تلاش برای جذب و ورود فارغ التحصیلان بورسیه به تدریج در دانشگاه‌ها خبر داد و گفت: مشکل آنها در بررسی پرونده‌ها کاملاً حل شده است و وضعیت افراد معلوم است.

وزیر علوم گفت: تعدادی از این افراد بعد از فارغ التحصیلی جذب دانشگاه‌ها شده‌اند، برخی نیز به دلیل گذشت زمان و محدودیت هایی که در استخدام هیات علمی در دانشگاه ها ایجاد شده است، این بررسی طول می‌کشد ولی وزارت علوم در حال انجام این قضیه است. این دانشجویان به وزارت علوم مراجعه کرده‌ و با همکاران ما نیز صحبت کرده‌اند. در حال تلاش هستیم جذب و ورود فارغ التحصیلان بورسیه به دانشگاه‌ها به تدریج انجام گیرد.

پس از آن نیز وزیر علوم در مصاحبه‌های مختلف از پیگیری‌ها برای حل مشکل بورسیه‌ها خبر داد به طوریکه دانشجویان بورسیه به یک عزم جزم در وزارتخانه برای حل مشکل‌شان امیدوار شدند.

هنوز چندی از انتشار صحبت‌های وزیر نگذشته بود که محمدرضا رضوان‌طلب رئیس مرکز جذب اعضای هیأت علمی وزارت علوم نیز تاکید کرد این وزارتخانه نمی‌خواهد مسئله جذب بورسیه‌ها به یک چالش در نظام آموزش عالی تبدیل شود و از دانشگاه‌ها خواست تقاضای عضویت بورسیه‌ها را با نگاه مثبت بپذیرند و آنان را در بررسی و رقابت عادلانه با سایر متقاضیان بدون هرگونه بدبینی و پیش داوری نسبت به آنان سهیم کنند.

رضوان‌طلب خاطرنشان کرد: البته این به معنای آن نیست که تقاضا یا پذیرش بورسیه به معنای تقاضا یا پذیرش عضویت هیأت علمی باشد یا تعهدی از سوی وزارت علوم بر پذیرش پذیرفتگان بورس به عنوان عضو هیأت علمی وجود داشته باشد، ولی در یک منظومه مدیریتی گذشته و حال این گونه پیش‌بینی شده است که سرمایه‌گذاری دولت برای اعطای بورسیه به افراد دارای استعداد برتر هدر نرود و حتی الامکان از وجود این افراد پس از دوره تحصیل استفاده شود. حتی دانشگاه‌ها و موسساتی که به آنان جایابی نداده‌اند اما به گرایش و تخصص آنان نیاز دارند، باید جذب این افراد را در اولویت قرار دهند.

وزیر در روز ۲۹ بهمن ۹۶ در نشست با فراکسیون  نمایندگان ولایی  با بیان اینکه مشکل کلی در بورسیه‌ها حل شده است، گفت: از نظر من و وزارت علوم وضعیت تک تک افراد بورسیه شده حل شده که ۲۱ نفر از آن ها به دلیل آنکه سوابقشان از لحاظ قانون تطبیق نداشته محروم از تحصیل شد‌ اند و بدون هیچ مشکلی رفته‌اند ولی دو گروه دیگر باقی مانده است.

وی با بیان اینکه یک گروه آن‌هایی هستند که هنوز تحصیلاتشان تمام نشده است، افزود: بخشی از گروه دیگری که تحصیلات آن ها تمام شده مشغول به کار شدند ولی بخش دیگری از فارغ التحصیلان به دلیل آن که بورسیه هستند منتظر ماندند و مدعی هستند که باید جایی برای آن ها تعیین شود ولی از آنجاییکه پذیرش در دانشگاه ها کند شده هنوز مشغول به کار نشده‌اند و برنامه ما این است تا سیستم های دانشگاهی اعلام نیاز کنند.

* تفاوت حرف و عمل، دانشجویان را به دیوان عدالت اداری کشاند

با تمام این وعده‌ها دانشجویان بورسیه که در ابتدا از حرف‌های وزیر امیدوار شده بودند ولی در عمل چیزی ندیدند به تدریج با مشاهده عملکرد بی تفاوت وزارت علوم نسبت به پرونده‌شان از این وزارتخانه ناامید شده و در نامه‌هایی اعلام کردند که هیچ عزم و اراده‌ای برای پایان دادن به این موضوع وجود ندارد، بنابراین اعتراض‌شان را به مراجع دیگر بردند.

ضمن آنکه این سوال همچنان برای بورسیه‌ها بی‌پاسخ ماند که جرمشان چیست و در این ۴ سال به چه جرمی این همه بی مهری و فشار روانی را تحمل کردند.

آیا این افراد در بلاتکلیفی به سر می‌برند؟ راهکار برای حل مشکل چیست؟ بیشتر افراد به غیر از تعداد کمی مشکلاتشان همچنان باقی است و بلا تکلیف هستند.

در این زمینه شورای عالی انقلاب فرهنگی هم ورود کرد، دانشجویان بورسیه که دیدند مدت زیادی از قول وزیر برای اتمام پرونده بورسیه‌ها گذشت و آب از آب تکان نخورد، اعتراض‌شان را به دیوان عدالت اداری بردند.

دیوان نیز پس از بررسی حکم به جذب این دانشجویان در دانشگاه‌ها داد و حتی در مواردی اجرای این احکام تا مرحله انفصال از خدمت روسای دانشگاه‌ها نیز پیش رفت.

* چرخش وعده‌های وزیر و تزریق ناامیدی به دانشجویان

درست زمانی که احکام دیوان عدالت اداری دوباره دانشجویان بورسیه را امیدوار کرد، وزیر در چرخشی ۱۸۰ درجه‌ای نسبت به صحبت‌های گذشته‌اش عنوان کرد که معتقدیم که احکام قضایی وقتی نهایی می‌شود لازم‌الاجرا است و امری مسجل است اما نگاه ما آن است که در تعیین سطح صلاحیت‌های علمی مناسب برای یک شغل از جمله استادی دانشگاه تشخیص داده نمی‌شود با حکم قضایی نمی‌توان ورود کرد.

وی افزود: تایید صلاحیت علمی اساتید دانشگا‌ه‌ها بحثی علمی و تخصصی است و لذا دستگاه‌های خارج از وزارت علوم در مواردی که در مورد تایید صلاحیت‌های علمی است بهتر است ورود نکنند.

وزیر علوم، تحقیقات و فناوری اظهار داشت: امیدواریم که از این به بعد دستگاه‌های خارج از وزارت علوم در این خصوص اظهارنظر نکرده و هیات‌های جذب در این خصوص به تنهایی می‌توانند کارهای این موضوع را انجام دهند ضمن اینکه این هیات‌های جذب زیرمجموعه شورای عالی انقلاب فرهنگی است و امیدوارم این موضوع به شکل قانونی حل و فصل شود. هرچند که استنکاف و عدم توجه به قانون را قبول نداریم ولی بهتر است که اجازه دهند وزارت علوم کار خود را نیز انجام دهد.

نگاهی به صحبت‌های وزیر علوم از ابتدا تاکنون شاید دانشجویان بورسیه را نسبت به آنچه که به آن امید داشتند بسیار ناامیدتر کرده است.

اگر عزمی برای رفع مشکل این دانشجویان نبود چرا وزیر از همان ابتدا درباره حل مشکل این‌ها سخن گفت و اگر قرار برای رفع مشکل است چرا دانشجویانی که جزء نخبگان کشور محسوب می‌شوند ۴ سال بلاتکلیف بمانند؟