چرایی گرفتگی صدا

صدا به دلایل مختلفی ممکن است دچار تغییر شود. حنجره از غضروف، عضلات و غشاهای مخاطی که در بالای نای و قاعده زبان قرار گرفته است، ساخته شده است. از لرزش تارهای صوتی، صدا ایجاد می شود. وقتی هوا از حنجره عبور می کند تارهای صوتی می لرزند و به هم نزدیکتر می شوند. چنانچه به هر دلیلی تارهای صوتی ملتهب شوند، رشد کنند یا فلج شوند نمی توانند به درستی کار کنند و دچار اختلال صدا خواهید شد.
از شایع ترین اختلالات صدا می توان به لارنژیت، اختلال صدای عصبی، ضایعات سرطانی و پیش سرطانی، ضعف یا فلج تارهای صوتی، لوکوپلاکی و رشد کیست ها، نودول ها یا پولیپ ها روی تارهای صوتی اشاره کرد.
در ادامه شایع ترین علل تغییر صدا را با هم مرور می کنیم.

سرماخوردگی
مهم‌ترین عاملی که باعث تغییر صدا می‌شود، سرماخوردگی است. سرماخوردگی با چند مکانیسم صدا را تغییر می‌دهد. اولین اختلال مربوط به درگیری سینوس‌ها و مجرای بینی است. گرفتگی و ترشحات داخل سینوس و مجرا باعث بسته شدن مجاری صوتی می‌شود. مکانیسم بعدی مربوط به التهابی است که در اثر فعالیت ویروس ناشی از سرماخوردگی در تارهای صوتی ایجاد می‌شود. این بیماری لارنژیت نام دارد و افراد مبتلا بعد از سرماخوردگی هر کاری می‌کنند، نمی‌توانند صدایی از گلو خارج کنند. بعد از بهبود سرماخوردگی صدا خودبه‌خود به وضعیت قبلی برمی‌گردد ولی لارنژیت به درمان نیاز دارد. درمان، استراحت تارهای صوتی است، یعنی فرد باید یکی- دو روز از صحبت کردن اجتناب کند. استفاده از مایعات گرم و داروهای رقیق‌کننده‌ خلط و ضدالتهاب هم کمک‌کننده هستند.

ریفلاکس معده
۶۰ درصد افرادی که دچار گرفتگی صدا و بیماری مزمن حنجره هستند ریفلاکس دارند. ریفلاکس بیماری‌ای است که به دلیل اشکال در دهانه مری،  اسید معده وارد حلق می‌شود و به تارهای صوتی صدمه می‌زند و باعث تغییر صدا می‌شود.

سرفه
سرفه در اثر وجود بیماری در ریه‌هاست. افرادی که زیاد سرفه می‌کنند نفس خوبی برای صحبت کردن ندارند. همچنین سرفه در درازمدت، باعث تغییر در انعطاف تارهای صوتی می‌شود.

 سیگار
سیگار ماده ای دخانی است که روی تارهای صوتی و ریه‌ها اثر می‌گذارد. تاثیر سیگار روی حنجره می‌تواند منجر به بدخیمی شود. می‌توان گفت سرطان حنجره رابطه مستقیم و تنگاتنگی با سیگار دارد. با حذف سیگار تقریبا می‌توانیم سرطان حنجره را ریشه‌کن کنیم. اگر فرد سیگاری به مدت ۲ هفته دچار گرفتگی و تغییر صدا شود حتما باید به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کند تا تارهای صوتی‌اش کاملا بررسی و حتی در صورت لزوم نمونه‌برداری انجام شود. تشخیص زودرس سرطان حنجره بسیار مهم است. برخلاف بقیه سرطان‌ها اگر این بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، سرطان درمان‌پذیر است و می‌توان بقیه تارهای صوتی را حفظ کرد تا توان صحبت کردن از بیمار گرفته نشود.

گره یا ندول تار صوتی
در ندول تار صوتی، تعادل تار صوتی به‌صورت دوطرفه به‌هم می‌خورد و به شدت از شکل طبیعی خودش خارج می‌شود. ضمن اینکه با ندول تار صوتی، مقداری خونمردگی زیر مخاط آن ایجاد می‌شود. در مراحل اولیه ندول که فرد با خونمردگی و لخته‌های خون در حنجره خود مواجه می‌شود، باید چند روزی استراحت صوتی داشته باشد تا مشکلش برطرف شود. این در حالی است که عدم استراحت صوتی مناسب در مراحل اولیه ندول تار صوتی و ادامه یافتن روند آسیب، باعث فیبروزه شدن هماتوم یا لخته‌های خونی ایجادشده در ناحیه خواهد شد و به این ترتیب، شانس باقی ماندن تار صوتی در حالت ندول، بالاتر خواهد رفت.
از آنجایی که این بیماری با این شدت، بیشتر در خواننده‌ها دیده می‌شود، به آن «سینگر نُد» هم گفته می‌شود. سینگر ند در مراحل اولیه با استراحت صوتی قابل درمان است و پس از یک دوره کوتاه استراحت صوتی، فرد خواننده می‌تواند دوباره به فعالیت حرفه‌ای خود ادامه دهد. این در حالی است که اگر بیماران، نسبت به بیماری خود بی‌تفاوت باشند و وارد فاز فیبروزه شدن شوند، دیگر نمی‌توان با استراحت صوتی به راحتی از پس چنین آسیبی برآمد و نیاز به عمل جراحی برای رفع ندول تارهای صوتی خواهد بود. انتخاب روش عمل جراحی یا لیزر هم برعهده بیمار و خانواده اوست. جراحی تار صوتی، عملی بسیار حساس است تا آسیبی به تارهای صوتی نرسد. بعد از عمل هم نیاز به استراحت صوتی برای ترمیم تارهای صوتی و ایجاد اطمینان از برگشت‌ناپذیر بودن مشکل، وجود خواهد داشت.
افرادی دچار این بیماری می‌شوند که از تارهای صوتی‌شان استفاده بدی می‌کنند؛ افرادی که نیاز زیادی به استفاده از صدا دارند، خوانندگان و نوحه‌خوانان هستند. البته افرادی که با خواندن دچار گرفتگی صدا می‌شوند، خوانندگان حرفه‌ای نیستند و آموزش کافی برای استفاده درست از تارهای صوتی ندیده‌اند. چنین افرادی دچار گرفتگی صدا و به دنبال آن گره در تارهای صوتی می‌شوند.

کم‌کاری تیرویید
کم‌کاری تیرویید هم تاثیر بدی روی تارهای صوتی می‌گذارد و در مواقع شدید باعث ایجاد پولیپ روی تارهای صوتی می‌‌شود. پولیپ گوشت اضافه‌ای است که اجازه حرکت درست به تارهای صوتی نمی‌دهد.

سینوزیت مزمن
سینوزیت مزمن از دیگر بیماری‌هایی است که می‌تواند با گرفتگی صدا نمایان شود. در واقع، با توجه به این‌که در سینوزیت مزمن دیگر مانند سینوزیت حاد با سردرد و علایم معمول سینوزیت روبه‌رو نیستیم، باید به علایم خاص آن توجه داشته باشیم. در سینوزیت مزمن، ترشحات سینوس به طور مداوم از پشت حلق می‌آید و حنجره را تحریک می‌کند. بنابراین ترشحات پشت بینی و تغییر صدا علایمی است که در این بیماران اتفاق می‌افتد.

موارد متفرقه موثر روی صدا
موارد زیادی روی تارها و تولید صدا تاثیر می‌گذارند. مثلا بالا رفتن سن، مصرف الکل، آلرژی ها، اختلالات عصبی، استرس های روانی، جیغ زدن، خشک شدن گلو و دستکاری شدن تارهای صوتی در اعمال جراحی گردن یا ضربه خوردن گردن از علل موثر در تغییر تارهای صوتی و صدای فرد هستند.
مثلا بیمار جراحی‌ای روی حنجره انجام می‌دهد که در اثر دستکاری به بعضی از تارها آسیب وارد می‌شود و بعد جراحی بیمار صدای دیگری پیدا می‌کند.

اختلال تکلم در کودکان
بعضی از کودکان دیر زبان باز می‌کنند. والدین فکر می‌کنند کودک دچار مشکلی در حنجره است. در این مواقع باید به وضعیت شنوایی کودکان توجه کرد. خیلی از کودکان در حقیقت شنوایی خوبی ندارند که نمی‌توانند صحبت کنند. مشکلات مادرزادی حنجره و گوش هر ۲ باید در کودک بررسی شود.

رفع گرفتگی صدا با آبلیمو و عسل
غذاهای تند و محرک، تنقلات شور، غذاهای سرخ کردنی و چرب، آب داغ، چای پررنگ حاوی کافئین زیاد، بستنی و آب یخ به تارهای صوتی صدمه می زنند.
میوه هایی مانند سیب، گلابی، هندوانه، انواع سبزی های حاوی آنتی اکسیدان و به طور کلی میوه هایی که زیادی ترش و شیرین نیستند برای حنجره مفیدند.
اگر دچار گرفتگی صدا هستید می توانید عسل و چند قطره آبلیمو را در آب ولرم حل کنید یا مقداری نشاسته را داخل شیر خنک بریزید و میل کنید.
مصرف گل گاوزبان و عناب و همچنین شربت شیرین بیان می‌تواند گرفتگی صدا را در افراد سرما خورده رفع کند و سلامتی تارهای صوتی را به انسان باز گرداند. دمنوش گل گاوزبان و عناب را باید روزی ۲ بار مصرف کرد تا اثربخشی آن در خود سرماخورده دوچندان شود و می‌توان شربت شیرین بیان را برای بهبودی کامل گرفتگی صدا روزانه یک استکان قبل از غذا استفاده کرد.
همچنین استفاده از بخور و به ویژه بخور سرد هم می‌تواند به بهبود وضع کمک کند.

به طور کلی برای محافظت از تارهای صوتی باید عوامل آسیبرسان مثل سیگار را کنار گذاشت. همیشه از مایعات به مقدار کافی استفاده کنید. اگر سخنرانی می کنید حتما حین سخنرانی چندبار آب بنوشید. از فریاد زدن و بلند صحبت کردن پرهیز کنید. افرادی که قصد دارند خواننده شوند حتما قبل از شروع، دوره های تخصصی این دوره را بگذرانند. مواد غذایی حاوی چربی بالا کیفیت صدا را نامطلوب می کند چون مقداری موکوس روی تارهای صوتی جمع می شود که حرکت تارهای صوتی را دشوار می کند. کم کاری تیرویید و ریفلاکس معده هم باید درمان شود.
در مورد هر گرفتگی صدایی ابتدا باید علت آن تشخیص داده شود، در صورتی که گرفتگی صدا بیش از دو هفته ادامه پیدا کند، حتما باید برای بررسی‌های بیشتر به پزشک مراجعه کنید تا علت اصلی تشخیص داده و درمان شود.