چگونه ۶ هزار سال عبادت ابليس با يك امتحان سجده از دست رفت؟

به گزارش قائم آنلاین، مي دانيم ابليس، از فرشتگان نبود بلكه از اجنه بود.[۱] از اميرالمؤمنين (عليه السلام) روايت شده است كه ابليس شش هزار سال، خداوند را عبادت كرده كه معلوم نيست از سالهاي دنياست، كه هر سالش سيصد و شصت و پنج روز است، يا از سالهاي آخرت، كه هر روزش به منزله هزار سال دنياست: «ستة آلاف سنة لا يدْري أمِن سِنِي الدنيا أم من سني الآخرة»[۲]

از تعبير «ما كنتم تكتمون» در آيه ۳۳ سوره بقره برمي ‏آيد كه در بين فرشتگان جريان مرموزي بود، كه همواره مكتوم نگه داشته مي ‏شد و آن استكبار ابليس بود كه آن را مكتوم نگه مي ‏داشت تا آن كه هنگام امتحان جريان سجده بر آدم آشكار شد. خداي سبحان به فرشتگان فرمود، من آنچه را شما ابداء و اظهار مي ‏كنيد، همچنين آنچه را كه در بين خود مستور و پنهان مي‏ داشتيد، مي ‏دانم[۳]. اگر مي ‏فرمود، «وما تكتمون»، به اين معنا بود كه الآن مكتوم مي ‏كنيد، ولي جمله «وما كنتم تكتمون» نشان مي ‏دهد كه آن اسرار دروني سابقه كتمان داشته و اكنون فاش شده است. همچنين در سوره مباركه اعراف مي‏ فرمايد: («لم يكن من الساجدين»)[۴] يعني ابليس اصلاً اهل سجده نبود. فرشتگان راز دروني و مكتوم نداشتند و هرگز در نهاد و نهانشان خلاف حق، مستتر نبود. آنها اعتراف كردند و گفتند: («سبحانك لا علم لنا الّا ما علَّمتنا») [۵] در كلمات آنها سخن از تسبيح و تقديس است. آنان با سبوح و قدوس زندگي مي ‏كنند و خدا هم تسبيح و تقديس آنان را تأييد مي ‏كند.

استكبار و كفر، تنها در درون ابليس مكتوم بود: («أبي و استكبر و كان من الكافرين») و امتحان براي افشاي راز دروني او بود نه فرشتگان، گرچه خطاب به جمع، يعني همه ملائكه است. خداوند درباره ابليس نمي ‏فرمايد: «ابي واستكبر و كفر»، بلكه مي ‏فرمايد: «كان من الكافرين». معلوم مي شود او از سابق كافر بود. عناد در برابر خدا، در درون او ريشه داشت و امتحان الهي، خُبث دروني وي را ظاهر كرد و استكبار عملي و علمي او در اين امتحان به فعليت رسيد.

پي نوشت:

[۱] كهف، ۵۰٫ (« كان من الجن ففسق عن امر ربه»).

[۲] نهج البلاغه، خطبه ۱۹۲ (خطبه قاصعه).

[۳] «أَلم أَقل لكم إنّي أَعلم غيب السَّموات والارض واعلم ما تبدون وما كنتم تكتمون».

[۴] بقره، ۳۳٫

[۵] اعراف ، آيهٴ ۱۱٫

تفسير موضوعي، ج۶، ص ۱۷۵٫