درمان های برای درد دندان در چند دقیقه

دندان درد چیست؟

درد دندان دردی‌ است که داخل یا اطراف دندان احساس می‌شود و عموماً درد از درون دندان یا اطراف لثه و استخوان ناشی می‌شود. دندان درد می‌تواند ثابت یا متناوب باشد و به صورت خود به خود یا به دلیل یک عامل محرک بیرونی به وجود آمده باشد. چشم‌پوشی کردن از درد دندانی که در طول یا یا در مواقع خاص نظیر غذا خوردن و یا خوابیدن احساس می‌شود بسیار سخت است و باید دانست که علت درد دندان چیست و سریعاً برای درمان آن اقدام کرد.

دندان از بخش‌های گوناگونی ساخته شده است. بخش‌هایی از دندان دیده می‌شوند و بخش‌هایی از آن هم زیر لثه جای گرفته اند. بخشی از دندان که دیده می‌شود را تاج دندان می‌نامند. تاج دندان از مینای دندان پوشیده شده است که ماده سخت و درخشنده‌ای است. در زیز مینا، عاج دندان وجود دارد که از ماده‌ای استخوان مانند ساخته شده است. عاج بیشترین بخش دندان را تشکیل می‌دهد. عاج از مغز دندان نگهداری می‌کند. مغز دندان جایی است که عصب دندان وجود دارد. ریشه پایین‌ترین و آخرین قسمت دندان است که کاملا درون لثه و آرواره جای دارد. بین لثه، بخشی استخوانی به نام ساروج وجود دارد که در واقع همچو چسب سرشتی بدن بوده و دندان را سفت به استخوان آرواره چسبانده است.

همانطور که بیان شد دندان از چهار لایه با نام‌های مینای دندان، عاج، سمان (ساروج) و پالپ (مغز دندان) تشکیل شده است. پوسیدگی دندان ناشی از وجود باکتری‌هایی است که در دهان یافت می‌شوند و به قند و شکر مصرفی واکنش نشان می‌دهند. هنگامی که این باکتری‌ها موجود در دهان، شکر یا قند مصرفی را می‌شکنند، پلاک‌های چسبنده‌ای بر روی دندان تشکیل می‌شود که سرشار از اسید هستند.

این اسید‌ها رفته رفته باعث خوردگی عاج دندان می‌شوند و در صورتی که از این شرایط جلوگیری نشود آن‌ها قادر می‌شوند که مغز دندان را از بین ببرند. این مسئله تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که پالپ یا همان مغز دندان دچار عفونت شود. بهتر است قبل از استفاده از درمان‌های خانگی که در زیر بیان شده اند از یک دندانپزشک کمک بگیرید تا دلیل دقیق درد دندان مشخص شود.

انواع مختلف دندان‌ درد

دندان‌درد، علائم، شدت و تظاهر متفاوتی می‌تواند داشته باشد. نکته جالب اینکه علت برخی از دندان‌درد‌ها می‌تواند حتی دندان نباشد! برخی مشکلات پزشکی دیگر مثل سردرد‌های میگرنی، درد عضلانی، سینوزیت و حتی در موارد نادر مواردی مثل سکته قلبی می‌توانند درد دندان را تقلید کنند و درحالی‌که منشأ درد جای دیگری است فرد مبتلا، درد را به‌صورت دندان‌درد احساس کند.

به‌طورکلی درد‌های مربوط به دندان و با منشأ دندانی می‌توانند برحسب مدت‌زمان طول کشیدن درد، تناوب درد، شدت درد و … به صورت زیر طبقه‌بندی شوند.

۱- درد لحظه‌ای بسیار کوتاه به‌صورت حساس شدن دندان به غذا‌ها و نوشیدنی‌های سرد و گرم

این نوع درد به‌صورت درد لحظه‌ای و بسیار کوتاه می‌باشد که بلافاصله خوب می‌شود و مشکل عمده‌ای به شمار نمی‌آید. یک پوسیدگی کوچک، ترمیم دارای نشتی، تحلیل لثه و … می‌تواند عامل اصلی ایجادکننده چنین دردی باشد که بسیاری از این موارد قابل‌درمان هستند.

درمانی که برای این دندان‌ها در نظر گرفته می‌شود اغلب درمان کاهش حساسیت و کنترلی بدون مداخله درمانی در مطب می‌باشد. خمیردندان‌های ضد حساسیت، استفاده از مسواک نرم، عدم تماس مسواک با محل سایش‌های دندانی و در صورت برطرف نشدن درنهایت مداخله دندانپزشکی درمان این نوع مشکلات می‌باشد.

۲- حساسیت بعد از پر کردن دندان

بعد از پر کردن دندان، مخصوصاً بعد از پرشدن‌های عمیق دندان، احتمال حساسیت به سرما و گرما تا مدت‌ها وجود دارد. ممکن است این حساسیت دو الی چهار هفته طول بکشد! این مدت را با این دندان‌ها مدارا کنید و در صورت برطرف نشدن یا کاهشی نبودن روند حساسیت به دندانپزشک خود مراجعه کنید.

۳- درد تیز در زمان جویدن غذا‌ها و فشار دندان‌ها روی‌هم

علت‌های متنوعی می‌توانند این نوع درد را ایجاد کنند. وجود پوسیدگی، وجود یک پرکردگی ضعیف یا نامناسب یا ترک در دندان و آسیب به پالپ (عصب) دندان می‌توانند عامل این درد‌ها باشند.

این نوع درد ازجمله درد‌هایی هست که نیازمند حضور شما در مطب دندانپزشکی است. در این نوع دردها، نیاز به مداخله دندانپزشکی وجود دارد. دندانپزشک ممکن است تشخیص دهد که دندان شما نیازمند درمان ریشه (عصب‌کشی) می‌باشد. در این صورت ممکن است شمارا برای انجام درمان به یک متخصص درمان ریشه (اندودنتیست) ارجاع دهد. اندودنتیست، دندانپزشکی است که در درمان ریشه دندان آموزش‌های تخصصی دیده است.

در جریان عصب‌کشی (درمان ریشه)، پالپ (عصب) آسیب‌دیده دندان خارج می‌شود و داخل فضای کانال‌های ریشه شما جهت جلوگیری از عفونی شدن مجدد، با ماده‌ای مهروموم و پر می‌شود!

۴- درد طولانی‌مدت بیش از سی ثانیه، بعد از خوردن غذای سرد و گرم

در حالتی که درد دندان چنین حالتی داشته باشد، آسیب غیرقابل‌برگشت به پالپ (عصب) دندان واردشده است. این آسیب غیرقابل‌برگشت به دلیل پوسیدگی یا ضربه به دندان، به پالپ واردشده است. در این نوع درد دندان، مراجعه به دندانپزشک و یا متخصص درمان ریشه برای درمان و حفظ این دندان‌ها موردنیاز خواهد بود.

۵- درد مداوم و شدید همراه با فشار و تورم در ناحیه لثه و حساسیت به لمس

وقتی به چنین دردی دچار می‌شویم، در پای ریشه دندان ما، آبسه ایجادشده است. به دنبال عفونت، عوامل التهابی از فضای کانال ریشه، وارد فضای بافت دور دندان و استخوان دور آن شده‌اند. در چنین حالتی مراجعه اورژانسی به متخصص درمان ریشه (اندودنتیست) ممکن است برای شما نیاز باشد. درصورتی‌که نتوانید سریع خود را به دندانپزشک برسانید، می‌توانید درصورتی‌که منع مصرفی از پزشک معالج برای شما در نظر نگرفته شده است، از دارو‌های ضد درد بدون نسخه (مانند ایبوپروفن و یا استامینوفن) استفاده کنید.

۶- درد گنگ و مبهم در دندان‌های بالا و فک بالا

سایش فشاری دندان‌ها روی‌هم که براکسیزم نامیده می‌شود، می‌تواند چنین نوع دردی را ایجاد کند. درد‌های صورتی به دنبال سینوزیت هم می‌تواند به‌صورت درد دندان با این کیفیت احساس شود. برای درمان سینوزیت البته باید به پزشک و متخصصین پزشکی مربوطه مراجعه کنید، ولی برای درمان براکسیزم (سایش)، باید با دندانپزشک خود مشورت کنید.

علل دندان درد

۱- حساسیت به سرما؛ حساسیت به سرما می‌تواند نشانه تحلیل رفتن لثه، از بین رفتن مینای دندان (بر اثر افزایش سن یا زیاد مسواک زدن) یا حفره‌های دندانی باشد. حساسیت به سرما معمولا نشانه حفره دندانی کوچک است، اما همین حفره کوچک می‌تواند منجر به آبسه، ترک یا خرد شدن دندان شود.

۲- دندان درد مزمن و شدید؛ اگر دندان درد مزمنی را در یک یا چند تا از دندان‌های خود حس می‌کنید احتمالا به عصب آسیب رسیده است. آسیب عصبی دندان می‌تواند ناشی از دندان قروچه، پوسیدگی شدید دندان یا وارد شدن ضربه به دندان باشد. دندان درد شدید گاهی با تورم صورت همراه است و می‌تواند نشانه عفونت یا آبسه باشد.

۳- دندان درد به هنگام غذا خوردن؛ این درد می‌تواند نشانه‌ای از پوسیدگی و شکستگی جزئی باشد.

۴- درد پشت فک؛ می‌تواند ناشی از دندان نهفته (دندان عقل) که به دلیل محدود بودن فضا و کوچکی فک توانایی رشد ندارد باشد، و معمولا روی آن با استخوان، بافت مخاطی و یا هر دو پوشیده شده است. دندان درد‌ها با توجه به میزان حساسیت و سطح درد متفاوت اند.

۵- عفونت، آبسه یا شکستگی؛ معمولا ناشی از پوسیدگی و آسیب‌های وارده به دندان هستند. ترک یا شکستگی دندان می‌تواند ناشی از دندان قروچه، ضربه به دندان یا فرسایش دندان بر اثر گذشت زمان باشد. دندان قروچه می‌تواند منجر به شکستگی دندان و ایجاد ناهمواری در سطح آن شود.

روش‌های درمان موقت و خانگی

درد دندان یکی از مشکلاتی است که معمولا به دلیل اهمال و غفلت در بهداشت دهان و دندان به وجود می‌آید. وجود درد در یک یا چند دندان، معمولا علامت وجود مشکل، در دندان‌ها یا لثه‌ها است؛ البته باید به این نکته توجه داشته باشید که درد دندان، گاهی بسیار خفیف می‌باشد و گاهی بسیار شدید بوده. یکی از راه‌های بسیار موثر در تسکین دندان درد استفاده از روش‌های خانگی زیر می‌باشد.

قرقره کردن روغن برای جلوگیری از عفونت دندان‌ها

اصلی‌ترین مزیت قرقره کردن روغن این است که این کار از میزان باکتری‌های مضر در دهان می‌کاهد. از این رو، احتمال عفونت دندان‌ها هم به مراتب کم می‌شود. کافی است دو قاشق غذاخوری روغن در دهانتان ریخته و بین ۱۵ تا ۲۰ دقیقه آن را قرقره کنید.

اگر این کار را چند روز پشت هم انجام دهید، شاهد سفید شدن دندان‌ها خواهید بود. علاوه بر آن، از بوی بد دهان نیز جلوگیری خواهید کرد.

شاید این مسئله کمی برای شما عجیب باشد! اما قرقره کردن روغن ریشه در «آیورودا» دارد. آیورودا علمی باستانی و کهن و به معنای «علم زندگی» است که کانون آن در هند بوده است. در آیورودا از گیاهان طبی، ماساژ و یوگا برای درمان بیماران استفاده می‌شود. بهترین زمان برای قرقره کردن روغن که یکی از گزینه‌های آن روغن نارگیل است، مصرف آن به صورت ناشتا است.

کمپرس سرد

اگر درد دندان ناشی از آسیب‌هایی به دندان است بهتر است منشا درد را شناسایی کنید و برای تسکین التهابات کمپرس سرد اعمال کنید. استفاده از کمپرس سرد برای تورم موثر خواهد بود، زیرا با کاهش جریان خون همراه است و همچنین برای مدت طولانی درد را از بین می‌برند. کمپرس سرد می‌تواند با تکه‌ها یخ خرد شده، بسته‌های ژلی یخ زده و یا یک کیسه کوچک مملو از یخ‌ها ساخته شود.

قبل از اعمال آن بر روی پوشت، بهتر است پارچه‌ای نازک را دور آن بپیچید – این امر از تحریک شدن پوسیدن تا حدودی جلو گیری می‌کند.

کمپرس سرد را به مدت ۱۵ دقیقه سه تا پنج بار بر روی قسمت ملتهب شده اعمال کنید تا درد تان کمی تسکین یابد.

بهتر است به عنوان یک کِیس اورژانسی به دندانپزشک مراجعه کنید و مورد درمان قرار گیرید.

زنجبیل

ریشه تازه زنجبیل را در آب خیس کرده و با آن قرقره کنید.

چای کیسه‌ای

چای سیاه به دلیل ساختاری که دارد می‌تواند موقتا تورم لثه‌ها را کاهش و درد را نیز تسکین دهد.

سیر

یکی دیگر از درمان‌های خانگی که برای تسکین دندان درد به کار می‌ِآید سیر است. در واقع می‌توان گفت که سیر در درمان بسیاری از دردها معجزه می‌کند و دندان درد تنها یکی از آن موارد است. اما سیر چگونه می‌تواند در این مسئله کمک کننده باشد؟

برای این کار بهتر است یک یا دو حبه سیر کوچک را در دهانتان گذاشته و آن‌ها را به آرامی بجوید.

اگر از این کار خوشتان نمی‌آید یک کار دیگر هم می‌توانید انجام دهید: یک حبه سیر را برداشته و آن را خرد کنید و با نمک خوراکی مخلوط کنید. برای این کار حتی از مخلوط پودر سیر و نمک هم می‌توانید استفاده کنید. سپس این مخلوط را بر روی دندانی که درد می‌کند بگذارید. البته این رویه را برای چند روز متوالی انجام دهید.

برگ میوه گواوا

گزینه‌ی دیگر استفاده از برگ میوه گواوا است. برای این منظور کافی است دو یا سه برگ گواوا را هنگام دندان درد بجوید. شیوه دیگر نیز این است که می‌توانید چند برگ میوه گواوا را داخل آب جوش انداخته و کمی به آن نمک اضافه کنید. سپس اجازه دهید تا محلول خنک شود که بتوانید با آن دهان‌شویه کنید.

برگ نعناع فلفلی

اگر دندانتان درد گرفت می‌توانید چند برگ نعناع فلفلی را بجوید. این کار به سرعت دندان دردتان را تسکین می‌دهد. اگر به هر دلیلی به برگ تازه این گیاه دسترسی نداشتید، می‌توانید از نعنای فلفلی خشک شده استفاده کنید.

جوش شیرین

یکی از چیزهایی که خیلی سریع می تواند درد دندان را تسکین دهد، جوش شیرین است. یک تکه پنبه بردارید و آن را نمناک کنید. سپس پنبه نمناک را به کمی جوش شیرین آغشته کنید و بعد روی دندان قرار دهید.

همچنین از مخلوط جوش شیرین و آب گرم، محلولی مناسب برای دهانشویه می توانید درست کنید. با استفاده از این محلول می توانید دو تا سه بار در روز دهان خود را بشویید.

نمک و فلفل

یکی از آسان‌ترین گزینه‌ها برای تسکین دندان درد استفاده از ترکیب نمک و فلفل است. این ترکیب جالب خاصیت ضد باکتریایی دارد و به همین دلیل است که تاثیر مثبت بر دندان درد می‌گذارد. طرز استفاده آن اما کمی خاص است. بهتر است مقداری نمک خوراکی و فلفل را با کمی آب ترکیب کنید تا حالت خمیری به دست آید. سپس آن ترکیب را روی دندانی که درد می‌کند بگذارید و اجازه دهید چند دقیقه‌ای روی آن بماند.

کیسه یخ

کیسه یخ نیز می‌تواند به دندان درد شما کمک کند. کافی است مقداری یخ را خرد کنید و آن را با گاز پانسمان یا دستمال تمیز بپیچانید و سپس بر روی صورت خود بگذارید.

روغن میخک

یکی از دارو‌های خانگی برای کاهش درد دندان، استفاده از روغن گل میخک است (مواد تشکیل دهنده آن اوژنول است که خواص بی حس کننده‌ای دارد). چند قطره روغن میخک را روی یک پنبه بریزید و آن را تا زمان فروکش کردن درد، پشت دندان تان بر روی لثه قرار دهید تا کمی از درد ناخوشایند کاسته شود.

۱- روغن میخک باید به دقت مورد استفاده قرار بگیرد، زیرا بسیار قوی است و می‌تواند لکه‌هایی را بر روی زبان و لب‌ها ایجاد کند.

۲- روغن میخک را می‌توانید در تمامی فروشگاه‌های مواد غذایی و اکثر داروخانه‌ها بیابید.

۳- در صورتی که به دنبال درمان طبیعی تری هستید، کافی است یک دانه میخک را آنقدر بجوید که روغنش بیرون بیاید

پیاز

پیاز هم به تسکین دندان درد کمک می‌کند، زیرا خواص ضدعفونی و ضد باکتریایی قدرتمندی دارد. هنگام دندان درد کافی است تکه‌ای پیاز خام را برداشته و آن را چند دقیقه بجوید.

زردچوبه برای تسکین درد ناشی از کرم خوردگی دندان

با ترکیب نصف قاشق چای‌خوری زردچوبه و چند قطره روغن خردل مخلوطی غلیظ به دست می‎آید. این مخلوط را روی کرم‌خوردگی‌های دندانتان گذاشته و اجازه دهید ۱۵ دقیقه روی آن باقی بماند. سعی کنید این کار را چندین بار انجام دهید.

آب نمک

شاید ساده‌ترین و ارزان‌ترین روش برای مبارزه با برخی از انواع دندان درد‌ها شستشوی دهان با آب نمک باشد. شستشوی دهان با آب نمک می‌تواند خواص ضد عفونی کننده و تسکین دهنده‌ای ارائه دهد. همچنین می‌تواند در حذف آلودگی‌های بالقوه دهان موثر عمل کند. آب نمک برخی از تورم‌هایی که در لثه‌ها ایجاد می‌شود را از بین می‌برد.

۱- یک قاشق چای خوری نمک را در یک فنجان آب جوش حل کنید و داروی فوق العاده‌ای بسازید. این محلول التهاب را کم کرده و بقایای آلودگی را از دهان شما پاک می‌کند. ۳۰ ثانیه آن را در دهان تان بچرخانید و بعد بیرون بریزید.

۲- با یکی از انگشتان تان قسمت متورم شده را به آرامی ماساژ دهید و سپس آب را دهان غرغره کنید. این کار را سه تا پنج بار تکرار کنید.

اگر هم حوصله درست کردن آب نمک را ندارید، یک سرم نمکی از داروخانه بخرید و تا چند روز محلولی که در سرم وجود دارد غرغره کنید.

باید به یاد داشته باشید که درد ممکن است تا چند روز ادامه داشته باشد، در صورتی که شدید شد به دندانپزشک مراجعه کنید.

اجتناب از مصرف غذا‌ها و نوشیدنی‌های سرد و گرم

برای برخی افراد ممکن است دندان درد ناشی از مصرف خوراکی‌های خیلی گرم و یا سرد باشد. ریشه‌های عصبی دندان‌ها بسیار حساس هستند و می‌توانند با طیف شدیدی از درد‌ها همراه باشند. به این ترتیب از نوشیدن قهوه، چای داغ و نوشیدنی‌های بسیار سرد دوری کنید. اگر دندان درد دارید بهتر است یخ‌های نوشیدنی تان را نجوید – این مسئله می‌تواند التهابات را افزایش دهد و ریشه و عصب دندان را تحریک کند. همچنین بهتر است غذا و سوپ‌های داغ را زمانی که خنک شدند، میل نمایید.

۱- اولین نشانه‌های پوسیدگی دندان در حالی که چیز بسیار داغ و یا به شدت خنک را می‌خورید، با احساس درد در دندان‌ها ظاهر می‌شوند.

۲- علاوه بر تکه‌های یخ، آجیل‌ها و دانه‌های سفت باعث تضعیف سلامت دندان‌ها می‌شوند و به طور بالقوه آسیب‌های بیشتری به دندان‌ها می‌زنند

اجتناب از از مصرف شیرینی جات

علاوه بر دما‌های شدید (گرما/ سرما)، مواد غذایی که بیش از حد شیرین هستند می‌تواند باعث ایجاد درد دندان شوند. شکر‌های تصفیه شده باعث تشکیل پوسیدگی‌ها و حفره‌هایی می‌شوند، بنا براین مصرف میوه‌ها که حاوی قند طبیعی هستند می‌تواند برای خوردن مناسب‌تر باشد. از سوی دیگر مصرف آب نبات‌ها، کیک‌های شکلاتی، دونات و بستنی را بهتر است کاهش دهید.

آب نبات‌های بسیار شیرین و سخت به دندان‌ها بسیار آسیب می‌رسانند.

حتی میان وعده‌های مانند گرانولا، عسل، کشمش شیرین و خرما نیز دندان‌ها را تضعیف کرده و موجب بروز پوسیدگی‌ها می‌شوند.

مراجعه به دندانپزشک و درمان قطعی

در صورت بروز هر گونه دردی در دهان خود بهتر است با دندان پزشک خود مشورت کنید. بسیاری از درد‌ها ممکن است با گذشت زمان از بین نروند و حتی بد‌تر شوند. به همین ترتیب بهتر است دندانپزشک خود را ملاقات کنید: در صورتی که درد دندان بیش از چند روز ادامه داشت، علائمی مانند تورم، عفونت، افزایش درد به هنگام جویدن، لثه‌های قرمز، مشکل در تنفس و یا بلع و تب به همراه درد مشاهده شد.

دندانپزشک دهان شما رابررسی خواهد کرد و احتمالا با عکس برداری متوجه وجود آبسه، حفره‌ها، لثه‌های متورم، دندان ترک خورده و سایش‌ها خواهند شد، این‌ها تنها علائم شایع دندان درد هستند، البته همگی بستگی به تشخیص دندانپزشک دارند.

حفره‌ها و پوسیدگی‌ها

زمانی که مینای دندان توسط باکتری‌ها و عوامل دیگر مانند اسیدیته و سایش بیش از حد نابود شده باشد پوسیدگی رخ داده است و ممکن است در دندان شما حفره ایجاد شده باشد زمانی که حفره‌ها ایجاد می‌شوند ریشه دندان را تحریک می‌کنند و درد شدید و شدید‌تر می‌شود. در این صورت دندانپزشک توصیه می‌کند دندان را پر کند.

قبل از پر کردن، در ابتدا قسمت پوسیده شده را برداشته و پاکسازی می‌کنند.

دندان درد ممکن است ناشی از پر کردگی قبلی باشد و یا از بین رفتگی و ترک خوردگی.

کانال‌های ریشه دندان

کانال‌های ریشه ممکن است ملتهب و آلوده باشند. اگر عفونت‌ها درمان نشوند می‌تواند باعث ایجاد درد‌های شدید و یا منجر به آبسه شوند (در مواقع شدید‌تر با عفونت در گلو همراه باشند).

نشانه‌های دیگری که مرتبط با کانال ریشه هستند عبارتند از: تب، تغییر رنگ دندان و حساسیت به جویدن.

انواع مشکلات کانال ریشه‌ای وجود دارد، که با توجه به تشخیص دندانپزشک می‌توانید تحت درمان قرار بگیرید.

کشیدن دندان

برخی مواقع آخرین راه حل در صورتی که آسیب شدید باشد، دندان کشیده می‌شود. این مشکل معمولا برای کودکان که دندان شیری دارند اتفاق می‌افتد.

بعضی از دندان‌ها (مانند دندان‌های عقل) که برای جویدن مهم نیستند و باعث ایجاد درد می‌شوند، بدون هیچ نگرانی می‌توانند کشیده شوند.

دندان درد در کودکان

بسیاری از موارد دندان درد در کودکان ناشی از گیر غذایی است. ممکن است درد ناشی از یک التهاب لوزه باشد و در واقع کودک گلو درد را با دندان درد اشتباه گرفته باشد. معمولا التهاب لثه در بچه‌ها ناشی از عدم رعایت بهداشت یا تبخال‌های دهانی اولیه که با قرمزی و التهاب شدید لثه همراه است، کودک را بی تاب می‌کنند. و، اما پوسیدگی دندان شکستگی کنار دندان، تغییررنگ قهوه‌ای آن عامل درد دندان شیری کودکان است. در صورتی هیچ کدام از موارد فوق نیست احتمالا کودک در حال در آوردن دندان جدید است که معمولا در سن ۶ سالگی و در پشت آخرین دندان شیری است و لثه روی دندان تحت فشار است.

دندان درد در بارداری

دندان درد در بارداری علل متفاوتی دارد. زنان باردار در مقایسه با سایر افراد بیشتر مستعد مواجهه با مشکلات دندان پزشکی همچون پوسیدگی دندان، بیماری لثه، در آمدن دندان عقل، عفونت و شکستگی دندان هستند. موارد حائز اهمیت و احتمالی دندان درد در بارداری عبارتند از:

فقر کلسیم، زنان باردار نیاز به افزایش مصرف کلسیم در رژیم غذایی خود دارند. این ماده برای شکل گیری استخوان‌های کودک لازم و ضروری است. سطح پایین کلسیم در بدن مادر می‌تواند باعث ضعیف شدن چرخه باز تولید طبیعی املاح مورد نیاز برای نگهداری از مینای دندان شود و این موضوع می‌تواند ریسک ایجاد پوسیدگی و دندان درد در بارداری را افزایش دهد.

عدم رعایت بهداشت دندان، یکی از دلایل دندان درد در بارداری عدم رعایت مناسب بهداشت دهان است. زنان باردار گاهی اوقات به بو یا مزه خمیر دندان حساس می‌شوند و به همین دلیل دندان‌های خود را مسواک نمی‌زنند. مشخص است که رعایت نکردن مناسب بهداشت دهان می‌تواند منجر به ریسک بالای دندان درد در بارداری شود.

بعد از دوران بارداری ممکن است در یک دوره پنج الی ده ساله تغیرات هورمونی در بدن خانم ها اتفاق بیوفتد. در برخی از خانم ها همزمان با یائسگی برخی مشکلات دهانی مثل سوزش دهان، خشکی دهان، تغییرات در حس مزه‌ها و درد در اثر تغییرات هورمون‌ها گزارش شده است.

سندرم سوزش دهان توسط دندانپزشک متخصص دهان قابل تشخیص بوده و درمان‌های مقتضی قابل انجام است. همچنین برخی از مشکلات دهانی خانم‌ها در یائسگی ممکن است مرتبط با مصرف دارو‌هایی که برای مشکلات دیگر (مانند فشار خون، افسردگی و …) مصرف می‌شوند باشد.

پوکی استخوان بعد از یائسگی در برخی از زنان شایع است. این پوکی استخوان ممکن است در ناحیه فک و صورت هم با تحلیل استخوان به‌خصوص در نواحی بی‌دندانی ظاهر شود و روی کیفیت استخوان سایر نواحی هم تأثیر بگذارد.

مسکن های قوی برای دندان درد کدامند؟

بیشتر مردم در مواقع دندان‌درد به سراغ دارو‌های تسکین دهنده درد می‌روند. اما اغلب این سوال برایشان پیش می‌آید که چه دارو‌هایی برای تسکین درد دندان خود استفاده کنند و چه مسکن‌هایی برای آن‌ها مناسب است. در ادامه به معرفی چند داروی موثر برای تسکین دندان درد می‌پردازیم.

ایبوپروفن: ایبوپروفن (با نام‌های تجاری Advil, Genpril, Midol IB, Motrin IB, Proprinal, Smart Sense) یکی از موثرترین و در دسترس‌ترین دارو‌های مسکن برای دندان‌درد است. این دارو در بیشتر موارد در صورت مصرف صحیح می‌تواند دندان‌درد شما را تسکین دهد طوری که به داروی دیگری نیاز نداشته باشید.

در دو دوز ۲۰۰ و ۴۰۰ میلی‌گرم در بازار دارویی ایران موجود است. این دارو بدون نسخه در ایران و بیشتر کشور‌ها قابل تهیه می‌باشد و اگر منع مصرفی برای این دارو نداشته باشید (مثلاً خونریزی گوارشی، مشکلات قلبی مانند انجام جراحی بای پس قبلی اخیر و وجود حساسیت دارویی شناخته شده به این دارو…) می‌توانید آن را برای دندان‌درد خود استفاده کنید. فرم ژلاتینی کپسولی این دارو (با نام ژلوفن در ایران شناخته شده است) جذب گوارشی راحت‌تری نسبت به قرص دارد.

استامینوفن: استامینوفن از دارو‌های مؤثر بر درد است. استامینوفن با نام Paracetamol هم در دنیابه عنوان مسکن معروف است هرچند که خاصیت ضددردی دارد، ولی خاصیت ضد التهابی شناخته شده‌ای ندارد. استامینوفن بیشتر در ترکیب با سایر دارو‌های ضددرد تجویز می‌شود. در خانم‌های باردار هم استامینوفن ضددرد خوبی در تمام مراحل بارداری تلقی می‌شود. زیاده روی در مصرف استامینوفن و تجاوز از دوز مجاز دارو می‌تواند مشکلات کبدی شدید ایجاد کند.

بی‌حس کننده‌ها یا ضددرد‌های موضعی: قطره‌های صناعی یا گیاهی و افشانه‌ها (اسپری‌ها) روی دندان‌درد اثردارند، ولی فقط مدت کوتاهی دندان‌درد را برطرف می‌کنند. معمولا جای دارو‌های خوراکی و تزریقی را نمی‌گیرند. به علاوه ممکن است ایجاد حساسیت موضعی، حالت سوختگی مانند یا زخم هم در ناحیه بکنند. ولی در مصرف چند باره، به مدت کمی می‌توانند درد را برطرف کنند.

داروهای ترکیبی ضد درد مؤثر بر دندان‌درد: داروهای ترکیبی ضد درد اغلب حاوی ایبوپروفن، استامینوفن و کافئین هستند که در درمان دندان‌درد مؤثر شناخته می‌شوند. این داروها اغلب به فرم کپسول و با نام‌های تجاری مانند نوافن، آسیفن، مگافن و … عرضه می‌شوند ولی اغلب ترکیبات یکسانی دارند.

آنتی‌بیوتیک‌ها و دندان درد: آنتی بیوتیک‌ها به طور مستقیم اثری بر روی دندان‌درد ندارند. بعضی از کسانی که به دندان‌درد مبتلا هستند به خیال اینکه عفونت دندان وجود دارد و عامل درد است سرخود آنتی بیوتیک مصرف می‌کنند. درحالی که مصرف آنتی‌بیوتیک به تنهایی کمکی به کاهش درد نمی‌کند. در مواقع تورم و تب، آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است در کنترل علایم با کاهش فشار بافتی کمک کننده باشند، ولی آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند آموکسی‌سیلین اثر ضد دردی ندارند.

توصیه های دندانپزشکی برای دوران تعطیلات

یکی از مواردی که ممکن است در جریان تعطیلات با آن مواجه شویم، دندان درد است! علی الخصوص در جریان مسافرت ها و تناول غذاهای متنوع در طول تعطیلات، احتمال بروز مواردی مانند دندان درد وجود دارد.

در این قسمت چند توصیه در مورد پیشگیری از دندان درد در طول تعطیلات و نحوه مدیریت مشکلات دهان و دندان در ایام تعطیلات اشاره می‌شود.

۱- در هنگام سفر، به همراه داشتن مسکن‌های ساده مجاز که در پیشخوان داروخانه‌ها عرضه می‌شود، کار عاقلانه‌ای است. در سفر‌های هوایی گاهی در هنگام صعود و فرود هواپیما حالتی به نام بارودونتالژیا (ناشی از تغییرات فشار هوا) وجود دارد که باعث دندان درد شدید در سفر هوایی می‌شود و از مسکن‌های ساده برای تسکین این درد می‌توانید استفاده کنید.

۲- از ته مانده آجیل صرف نظر کنید. معمولا در انتهای ظرف آجیل، پسته‌های دهان بسته، بادام‌های پوست کلفت و قسمت‌های سفت و غیرقابل خوردن آجیل حضور دارند! وقتی به این محدوده آجیل رسیدید از این قسمت صرف نظر کنید! دندان‌های شما ارزششان بسیار بیشتر از پسته‌های دربسته ته آجیل است.

۳- نخ دندان و مسواک و رعایت بهداشت دهان و دندان را در طول تعطیلات فراموش نکنید. شب نشینی‌ها، میهمانی‌ها و مسافرت‌های دوران نوروز مجوزی برای صرف نظر کردن از برنامه‌های رعایت بهداشت دهان و دندان شما نیست.

۴- اسپری‌های بی حس کننده، خمیردندان، قطره‌های گیاهی ضد درد و برخی دارو‌های گیاهی سنتی مانند گل میخک ممکن است در کنترل درد موثر باشند. سیر، عسل، فلفل، نمک، پونه، پوست انار، ریشه زنجبیل، برگ چای و موادی از این دست هم در قدیم برای تسکین دندان درد استفاده می‌شده اند. استفاده از این‌ها در موارد اورژانس ممکن است در تسکین درد شما موثر باشد هرچند که از نظر علمی کارآیی دقیق یا مکانیسم ضد درد این مواد اثبات نشده باشد، تا زمانی که اطمینان دارید سمی یا مضر نیستند می‌توانید از آن‌ها کمک بگیرید.

۵- الکل، مواد مخدر یا سیگار راه‌های کنترل درد دندان نیستند. دارو‌های خواب آور و آرامبخش هم در صورتی که از سوی پزشک قبلا تجویز نشده باشند، برای استفاده در مواقع دندان درد مجاز نیستند. این مواد و دارو‌ها صرف نظر از اعتیاد آور بودن، ممکن است اثرات مضر جبران ناپذیری داشته باشند.

۶- اگر با درمان موقت یا بدون آن، در ایام تعطیلات، درد دندان شما قطع شد به خاطر داشته باشید که قطع شدن درد به معنی عدم نیاز به مراجعه نیست. حتی در صورت قطع شدن درد، به دندانپزشک مراجعه کنید تا علت درد مشخص شده و برای درمان قطعی آن اقدام شود.