صنایع تبدیلی معدنی؛ حلقه گمشده بهره‌وری

به گزارش قائم آنلاین، یزدان برسان در گفت‌وگو ، در خصوص آخرین وضعیت معادن فعال مازندران اظهار کرد: در مازندران ما ۲۴۲ معدن که دارای پروانه بهره‌برداری هستند داریم که حدود ۱۴۳ معدن از این تعداد فعال و یا در حال تجهیز هستند و مابقی غیر فعال و راکد هستند.

وی افزود: ما در استان از این تعداد معادن، ۱۶ ماده معدنی در حال بهره‌برداری هستیم که می‌تواند در صنایع مختلف مورد استفاده قرار بگیرد.

معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت مازندران در خصوص عمده‌ترین فعالیت غیرمجاز معادن استان گفت:  بیشترین مشکلاتی که ما در این بخش داریم بحث معادن شن و ماسه است که در این رابطه، حدود ۱۴۰ معدن سنگ لاشه و واریزه کوهی در استان داریم و اکثر این واحدها فعال‌اند و در حال فعالیت هستند.

این مسئول خاطرنشان کرد: چون تراکم نسبی جمعیت مازندران سه برابر تراکم نسبی جمعیت کشور است و علاوه بر ان به دلیل ساخت‌وسازهایی که در سواحل دریای خزر داریم، موجب می‌شود تا استان مازندران نسبت به سایر استان‌های دیگر از نظر میزان مصرف مصالح شن و ماسه جایگاه ویژه‌ای داشته باشد و علاوه بر آن با توجه به محدودیت‌هایی هم که از لحاظ زیست محیطی و منابع طبیعی در این زمینه داریم شاهد حساسیت‌های بیشتری هم از سوی دستگاه قضایی و دستگاه‌های نظارتی و همچنین خود وزارت صمت باشیم.

برسان با بیان اینکه محدوده‌هایی که ما برای معادن صادر می‌کنیم از محدوده‌هایی که منابع طبیعی با آن موافقت می‌کند بیشتر است؛ بیان کرد: چرا که یک معدن زمانی ارزش اقتصادی دارد که وقتی سرمایه‌گذاری می‌کنید در کنار دیر بازده بودن معادن، بازدهی سرمایه اولیه و یا همان توجیه اقتصادی داشته باشد و اگر نباشد که نمی‌شود در آن ادامه فعالیت داد.

وجود تفاوت میان محدوده معدنی میان منابع طبیعی و پروانه اکتشاف سازمان صنعت
وی با بیان اینکه معادنی که بخواهد با یک هکتار و دو هکتار یک سرمایه‌گذار در آن چند میلیارد سرمایه‌گذاری کند، بازگشت سرمایه‌ای ندارد و به‌عنوان یک معدن برایش محسوب نمی‌شود؛ ادامه داد: لذا بر این اساس، ما محدوده‌های معدنی را غالبا بر اساس ذخیره‌ای که در آن محل از نظر مواد معدنی وجود دارد انتخاب می‌کنیم نه بر اساس موافقت منابع طبیعی؛ ولی بر اساس تفاهم نامه‌ای که در سال ۹۴ با خود سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور برقرار شد این منجر به این شد که محدوده‌هایی که سازمان صمت استعلام می‌کند این‌ها از نظر قانون بررسی کنند و در مناطقی که مشکلات منابع طبیعی و زیست محیطی ندارند آن نقاط را به ما جواب دهند؛ نه در حد یک یا دو هکتار بلکه برای کل آن مجموعه معدنی تا ما بر اساس این پاسخ، بیاییم و پروانه اکتشاف صادر کنیم.

تکلیف کارخانه کک سازی سوادکوه تا سه هفته آینده مشخص می‌شود
معاون امور معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت مازندران در این راستا و در خصوص مشکلات به وجود آمده زیست محیطی اعلام شده برای کارخانه کک سازی سوادکوه که هم اکنون غیر فعال است، پاسخ داد: کارخانه کک سازی سوادکوه فعلا با توجه به مسائل زیست محیطی که وجود دارد غیر فعال است و این موضوع حتی بین وزرا و سازمان صمت و محیط زیست در حال بحث است، چرا که مطالعاتی که در این رابطه کارشناسان آلمانی و دانشگاه صنعتی شریف انجام داده‌اند، نتایجی را به محیط زیست اعلام کرده‌اند که این سازمان در حال بررسی این نتایج است تا با ورود و پیگیری وزیر، در آینده‌ای نزدیک ظرف مدت دو تا سه هفته آینده، به یک تصمیم قطعی برسد.

جایگاه نخست مازندران در فلورین و دوم کشور در زغال سنگ
این مسئول در خصوص مهمترین مواد معدنی موجود در استان که در حال بهره‌برداری است؛ و همچنین جایگاه مازندران از لحاظ ظرفیت مواد معدنی در کشور پاسخ داد: ما در بعضی از مواد معدنی در سطح کشور از جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستیم، برای نمونه از نظر زغال سنگ حرارتی و کک شو در ردیف دوم کشور قرار داریم و از نظر فلورین در جایگاه نخست کشور قرار داریم که باید اضافه کنم ماده معدنی فلورین یک کالای معدنی استراتژیک و خیلی مهم است چرا که برای تهیه برخی اسیدها نظیر اسید گرید و همچنین برای فعالیت بسیاری از صنایع مادر  مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تعطیلی معادن سنگ گرانیت کلاردشت به دلیل تنش‌های محلی
برسان یکی از مهمترین مواد معدنی استان را بعد از فلورین و زغال سنگ، سنگ‌های گرانیت صورتی کلاردشت اعلام کرد و افزود: این معادن نقش بسزایی در گردش اقتصادی استان دارند که در حال حاضر به دلیل برخی تنش‌های محلی تعطیل بوده است و اخیرا مجددا با رایزنی‌هایی که در حال انجام است بنا است در چرخه تولید قرار گیرد.

استخراج سالانه ۲۰۰ هزار تن زغال سنگ به ارزش صد میلیارد از معادن مازندران
وی در خصوص گردش ریالی معادن زغال سنگ استان و نقش بسزای آن در اقتصاد استان اعلام کرد: میزان استخراج زغال سنگ مازندران همراه با مواد فرآوری شده در سال حدود ۲۰۰ هزار تن است که ارزش ریالی آن در سال نزدیک به صد میلیارد تومان می‌رسد.

معاون امور معادن و صنایع معدنی استان مازندران اضافه کرد: علاوه بر این ارزش ریالی قابل توجه، این معادن نقش بسزایی در ایجاد اشتغال پایدار در استان دارند که برای نمونه در کارخانه البرز مرکزی تنها شرکت سامان حدود هزار نفر پرسنل دارد و هزار خانوار به طور مستقیم از این طریق امرار معاش می‌کنند و این تنها متوجه یه مجموعه معدنی است و بخش‌های خصوصی مرتبط با آن را در نظر نمی‌گیریم.

تمامی کارگران معادن استان تحت پوشش بیمه قرار دارند
این مسئول در خصوص وضعیت بیمه‌ای کارگران معادن استان نیز پاسخ داد: تمامی کارگران معادن استان تحت پوشش بیمه قرار دارند و بایستی چنین وضعیتی هم برقرار باشد چرا که این حرفه سخت‌ترین و خطرناک‌ترین کارها محسوب می‌شود و اگر خدای ناکرده حادثه‌ای رخ دهد اگر تحت پوشش بیمه‌ای نباشند، خسارت‌هایی که به یک مجموعه معدنی وارد می‌شود، جبران ناپذیر است.

معدن حلقه مغفول در میان صنعت، معدن و تجارت
برسان در ادامه این گفت‌وگو در خصوص آینده معدن مازندران که در کنار دو قطب صنعت و تجارت از ارکان یکی از بزرگترین سازمان‌های استان قرار گرفته است؛ اظهار کرد: متأسفانه به معدن آن‌چنان که حقیقت مطلب است و آنگونه که به دو قطب دیگر اهمیت داده می‌شود، توجه نشده است و باید بگوییم تاکنون ما تمامی استان را مورد پی‌جویی و رصد معدنی به‌صورت تمام و کمال قرار نداده‌ایم و تنها به برخی اکتشافات محلی و موجود بسنده کرده‌ایم.

تاکنون شناسایی کاملی از ظرفیت‌های معدنی استان صورت نگرفته است
وی ادامه داد: با توجه به پوشش‌های گیاهی، جنگل و صعب‌العبوری مناطق معدنی در استان ما به روش محلی و سنتی نمی‌توانیم به شناسایی کامل ذخایر معدنی استان بپردازیم و باید از روش‌های نوین استفاده کنیم و این امر نیاز به سرمایه و هزینه ویژه‌ای سات که متاسفانه در این خصوص، یک مقداری با مشکل و کم توجهی مواجه هستیم.

معاون امور معادن و صنایع معدنی مازندران در ادامه سخنانش مطرح کرد: اخیرا یک شرکتی به نام غدیر آمده است و یک سری پهنه‌هایی را در اختیار این شرکت قرار داده‌ایم تا به شناسایی و اکتشاف ذخایر معدنی بپردازد اما خوب، هنوز آن‌چنان که باب میل ما باشد انجام نشده است اما یک قسمتی را دارد از طریق ژئو فیزیک هوایی بررسی می‌کند تا ببینیم در این مناطق صعب‌العبور، چه پتانسیلی را می‌توانیم شناسایی کنیم تا به درد استان و صنایع کشور بخورد.

دیربازدهی، قیمت سنگین ماشین‌آلات و بهره بالای بانکی مهمترین مشکلات معدن‌داران
این مسئول در پاسخ به این سوال که مهمترین مشکلات معدن‌داران استان چیست، بیان کرد: بزرگترین مشکل، دیربازدهی معادن ما در خصوص سرمایه‌گذاری اولیه است که در نهایت موجب می‌شود تا تعداد محدودی رغبت به سرمایه‌گذاری در این بخش کنند.

برسان افزود: بحث دیگر قیمت بسیار بالای ماشین‌آلات معدنی است که این ماشین‌آلات نظیر یک بولدوزر که دو تا سه میلیارد هزینه بر می‌دارد را خریداری می‌کنید، حساب کنید که این بولدوزر چقدر می‌خواهد کار کند تا این هزینه را پوشش دهد و یا چقدر باید از آن کار بکشید تا به سوددهی برسد؟

وی بهره بالای بانکی را یکی دیگر از مشکلات بزرگ معدن‌داران برشمرد و تصریح کرد: تولید، اساس و پایه هر صنعتی است لذا در این رابطه ما باید بیشتر سرمایه‌گذرای کنیم، بیشتر حمایت کنیم تا خوراک اصلی کارخانه‌جات ما از این طریق تأمین شود و اگر حمایت نکنیم ما نمی‌توانیم آن نتایج مورد نظر را کسب کنیم و بی شک بانک‌ها نقش بسزایی در این راستا دارند که بهره بالای تسهیلات بانکی در نقطه مقابل این موضوع است.

علت تعطیلی معادن سیلیس شرق مازندران چیست؟
معاون امور معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت مازندران در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار ما در خصوص تعطیلی معادن شرق استان به‌ویژه معادن سیلیس بهشهر که دارای ظرفیت بالقوه‌ای هم هستند، عنوان کرد: علت تعطیلی این معادن که تعدادشان به ۸ معدن در بهشهر می‌رسد؛ اولا ان است که سیلیس‌هایی که در این نقطه وجود دارند، چون عیار آن زیاد بالا نیست تنها می‌تواند در کارخانجات سیمان مورد استفاده قرار گیرد، و یک مشکلی که هست و حتی به آن‌ها هم متذکر شدیم این است که شما به‌جای ورود انفرادی و حذف یکدیگر و محدود کردن فضای رقابتی بیایید یک مجموعه شوید و با در نظر گرفتن سهمیه بریا هر واحد معدنی وارد قراردارد با کارخانه سیمان شوید و همگی از این ظرفیت بهره‌مند شوید ولی متاسفانه خودشان به‌طور انفرادی در مناقصات کارخانه سیمان شرکت می‌کنند و هم به خودشان ضرر می‌زنند و هم موجب می‌شوند تا مابقی معادن بیکار شوند.

صادرات سالانه ۲ هزار تن فلورین از مازندران
این مسئول در خصوص سهم مواد معدنی در صادرات مازندران مطرح کرد: در استان مازندران بشترین میزان صادرت ما فلورین است که به چیزی در حدود ۲ هزار تن می‌رسد که معمولا به کشورهای ترکیه و آسیای میانه صادر می‌شود.

۳۷۰۰ نفر در معادن مازندران مشغول کارند
برسان در خصوص میزان فرصت شغلی ایجاد شده در بخش معادن استان اعلام کرد: در سطح استان در حدود ۳ هزار و ۷۰۰ نفر در معادن استان مشغول به کار هستند که نمونه بارز ایجاد اشتغال پایدار در سطح استان است.

نوسانات ارزی موجب رونق خیلی از معادن شد
وی در پاسخ به این سوال که نوسانات ارزی طی سال ۹۶ و ۹۷ چه اثری بر فعالیت معادن استان داشته است، گفت: در رابطه با نوسانات ارزی، بر عکس خیلی از فاکتورها، وقتی ارز بالا رفت خیلی از معادن ما رونق گرفتند؛ چون جایگاه خود را پیدا کرد و در این رابطه وقتی آهن بالا می‌رود به نسبت ماده معدنی کک که حاصل زغال سنگ است هم بالا می‌کشد و باید بگوییم مواد معدنی طی سال‌جاری در مقایسه با سال قبل، با رشد متوسط ۲۰ درصدی همراه بوده است.

شن و ماسه در صدر تخلفات معادن مازندران
معاون امور معادن و صنایع معدنی مازندران در خصوص ساماندهی برداشت‌های غیرمجاز شن و ماسه و نیز ابزارهای بازدارنده سازمان صمت در این رابطه یادآور شد: برداشت‌های غیرمجاز یا از سطح رودخانه‌ها صورت می‌گیرد، یا از زمین‌های کشاورزی و یا از کوه؛ که رودخانه متولی‌اش، آب منطقه‌ای است، زمین‌های کشاورزی امور اراضی و کوه هم منابع طبیعی؛ ولی با این حال ما بر اساس ماده ۱۹ قانون معادن، هر جا به ما اطلاع دهند، ورود کرده و با اعلام آن نقطه به پلیس پیشگیری از راتکاب تخلف جلوگیری می‌کنیم.

این مسئول با بیان اینکه سالانه به طور متوسط نزدیک به ۱۰۰ نامه در این رابطه به پلیس پیشگیری ارسال می‌کنیم؛ تأکید کرد: طی سال‌جاری، نزدیک به ۵۰ پرونده تخلف مربوط به معادن داشتیم که بیشترین این تخلفات متوجه معادن شن و ماسه است که برداشت‌های غیرمجاز صورت می‌گیرد.

لزوم شناسایی و کشف معادن جدید در استان تا تصور  آینده‌‌ای روشن برای مازندران
برسان در پاسخ به این سوال که شما آینده معادن مازندران را با توجه به شرایط موجود چگونه ارزیابی می‌کنید، بیان کرد: اگر مسئولان مربوطه بتوانند روی معادن کار کنند که این هم شامل کشف و شناسایی معادن جدید می‌شود و هم مدیریت و ساماندهی معادن موجود، خوب می‌توان آینده روشنی را متصور بود.

ضعف مبرم مازندران در صنایع تبدیلی معدنی
وی در خصوص اینکه آیا در استان صنایع تبدیلی جهت فرآوری محصولات معدنی وجود دارد یا خیر، گفت: متاسفانه صنایع تبدیلی ما آن‌چنانی نیست که باید، و ما در این زمینه ضعف داریم.

این مسئول با بیان اینکه زیرساخت‌های لازم جهت سرمایه‌گذاری در صنایع تبدیلی مواد معدنی در استان فراهم نیست؛ متذکر شد: عدم وجود زیرساخت‌ها و نیز مسائلی نظیر مشکلات زیست محیطی موجب شده است تا شاهد حضور کمرنگ سرمایه‌گذاران در احداث صنایع تبدیلی در استان باشیم که اگر این موانع از سر راه برداشته شود، ارزش افزوده قابل توجهی عاید استان خواهد شد.

برسان در پایان یکی از مطالبات جدی بخش معدن که موجب رونق این صنعت خواهد شد را شناسایی و اکتشاف کامل استان در بخش معدنی برشمرد و گفت: اگر کل استان تحت پوشش شناسایی مواد معدنی قرار گیرد، متوجه می‌شویم که چه معادنی در استان با چه میزانی وجود دارد و بعد بر اساس آن بیاییم برنامه‌ریزی کنیم؛ اما در حال حاضر به صورت تصادفی، هر کسی می‌آید و قسمتی را کار می‌کند و برای کل مجموعه معدنی استان، هیچ تصمیمی نگرفته‌ایم و اعتبارات خاصی هم برای این منظور در نظر گرفته نشده است.

گفتنی است در استان مازندران معادنی نظیر زغال سنگ، فلورین، سنگ گرانیت، سرب، روی، گچ، پوکه، شن و ماسه، سنگ لاشه، سیلیس و غیره وجود دارد.