استقبال از نوروز در مازندران با خانه تکانی سنتی

به گزارش قائم آنلاین، هر سال نیمه دوم اسفندماه برای خانواده‌های استان مازندرانی روز‌های خاصی است. روز‌هایی برای آماده شدن جهت استقبال از بهار و قدم گذاشتن به سالی جدید است.

اعضای خانواده درکنار هم مشغول نظافت منزل می‌شوند و تلاش می‌کنند تا قبل از فرارسیدن عید نوروز، چهره‌ای تمیزتر و با نشاط‌تر به فضای زندگی بدهند.

رسمی که با عنوان خانه تکانی در بین مردم شناخته می‌شود مهمترین ویژگی آن بودن در کنار هم و بهانه‌ای برای زدون غبار از دل هاست.

رسم خانه تکانی با تاکیدی که دین اسلام بر نظافت و پاکی دارد در فرهنگ ایرانیان ماندگار شده است.

منازل روستایی مازندران در گذشته‌ای نه چندان دور با چوب ساخته می‌شد و برای پوشاندن دیوار از گل استفاده می‌کردند این معماری اگرچه مدتی است جای خود را به بلوک‌های سیمانی داده، اما هنوز در برخی روستا‌های کوهستانی استان خانه‌هایی به چشم می‌خورند با سقف‌های چوبی و دیوار‌های گلی.

روش‌های متداول قدیمی در خانه تکانی روستا‌های مازندران، خِنِه بِننوسِن یا گل مالی کردن خانه‌های روستایی بود.

زنان روستایی در این روش برای آنکه خانه‌های زیبایی داشته باشند دیوار خانه را با مخلوطی از خاک نرم و فضولات گاو می‌اندودند.

مهدی محمدی کارشناس گردشگری گفت: خانه تکانی در مازندران همانند سایر استان ها، نخستین نشانه فرارسیدن سالی نو و تلاش کدبانوی مازندرانی برای پاک کردن گرد وغبار از منازل است، رسمی که به گفته محققان ریشه در جشن فروردگان دارد.

وی افزود: خانه تکانی از رسوم کهن ایرانیان و سنت‌های پسندیده دین اسلام نیز است که با برنامه ریزی و کوشش دسته جمعی اهالی خانواده انجام می‌شود.

محمدی گفت: خانه تکانی و زدودن آلودگی‌ها از فضای خانه و کاشانه در آخر سال، مظهر و نمادی از پاک کردن سیاهی و مرگ از خانه و آماده کردن فضایی پاک و پاکیزه در آستانه نوروز برای استقبال از روشنایی‌ها، خوبی‌ها و فصل بهار است.

این کارشناس افزود: روستاییان معتقدند روح درگذشتگان روز‌های آخر سال به خانه باز می‌گردد، بنابراین خانه‌ها را رفت و روب می‌کنند، لباس نو می‌پوشند.

وی گفت:این سنت اگرچه امروزه با وجود فراونی مصالح ساختمانی جدید و تغییر معماری در حال فراموشی است، اما بانوان برخی روستا‌های کوهستانی همچون چهاردانگه ساری، میاندورود هزار جریب بهشهر و نکا، بند پی شرقی بابل، کجور و نوشهر به این سنت قدیمی هنوز پایبند هستند.

محمدجعفریان دیگر کارشناس ارشد گردشگری نیز درباره سنت‌های خانه تکانی در مازندران به بیان این سنت‌ها پرداخت.

وی افزود: ایرانیان از دیر باز این سنت زیبا را به پا می‌دارند و آنها بر این باورند که، با دور ریختن وسایل قدیمی کهنه و جایگزین کردن وسایل نو به زندگی طراوت و شادابی خاصی می‌دهد که با نو شدن سال و آمدن فصل زیبا و با طراوت بهار همراه خواهد شد و روحیه سر زندگی را به همراه خواهد داشت.

بر این اساس برخی پژوهشگران معتقدند سنت خانه تکانی ایرانیان که همه ساله پیش از فرارسیدن جشن نوروز و تحویل سال انجام می‌شود، از باور دینی و معادشناسی کهن جشن فروردیگان ریشه گرفته است.

این کارشناس گذری به تاریخ می‌زند و می‌گوید؛ از میان تاریخ‌نگاران ایرانی پس از اسلام نیز ابوریحان بیرونی و محمود گردیزی در توصیف «اعیاد مجوس» از جشن فروردیگان و سنت خانه‌تکانی یاد کرده‌اند.

خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد، انبیا و پیغمبر اسلام دعوت کننده مردم به نظافت و پاکیزگی بوده‌اند و این یک اصل مسلم در تمامی تعالیم ادیان الهی است و دین اسلام همواره بر نظافت و رعایت بهداشت تأکید داشته و به متحول شدن و رنگ تازه بخشیدن به زندگی اهمیت زیادی قائل است.

مردم مازندران از دیرباز به علت شرایط متفاوت آب و هوایی و نمناکی زیاد منطقه در روز‌های پایانی اسفندماه، با خانه تکانی که یکی از رسومات دیرینه و نشان دهنده رسیدن بهار است به استقبال نوروز می‌روند و معتقدند با این پاکی با زیبایی و طراوت بهار عجین شده و روح شادابی و سرزندگی به آنان می‌بخشد.